کدام دارو‌ها به کلیه‌ها آسیب می‌زنند؟

عصر ایران: اگرچه ممکن است چندان درباره وضعیت کلیه‌های خود فکر نکنید، اما این اندام‌ها نقش مهمی در سلامت انسان ایفا می‌کنند. پالایش و دفع مواد زائد، یکی از وظابف اصلی در بدن انسان است. روزانه مقدار قابل توجهی خون توسط کلیه‌های پالایش می‌شوند و این اندام‌های لوبیایی شکل از طریق تولید ادرار مایع اضافی و مواد زائد را از بدن دفع می‌کنند. استفاده از دارو‌ها برای درمان بیماری‌های مختلف به جریانی رایج در جهان تبدیل شده است؛ و در شرایطی که دارو‌ها برای کمک به بدن برای مقابله با این شرایط طراحی شده اند، اما باید برای پالایش از کلیه‌ها عبور کنند. اگر فکر می‌کنید کلیه‌ها در برابر اثرات دارو‌های مصرفی ایمن هستند باید در این زمینه تجدید نظر کنید، زیرا حدود ۲۰ درصد از موارد نارسایی کلیوی حاد (نفروتوکسیسیتی) به واسطه دارو‌های تجویزی شکل می‌گیرند. برخی دارو‌های رایج می‌توانند بیشتر از آنچه فکر می‌کنید به کلیه‌ها آسیب وارد کنند که در ادامه با برخی از آن‌ها بیشتر آشنا می‌شویم. استاتین‌ها دوز‌های بالا از دارو‌هایی که به نام استاتین‌ها شناخته می‌شوند، خطر آسیب کلیوی را افزایش می‌دهند. نتایج یک پژوهش نشان داد افرادی که در مقادیر نسبتا زیاد از این دارو‌ها استفاده می‌کنند، نسبت به شرایطی که به نام آسیب کلیوی حاد شناخته می‌شود ۳۴ درصد آسیب پذیرتر هستند. هر ساله این بیماری موجب مرگ حدود ۴۰ هزار نفر در آمریکا می‌شود. دارو‌های استاتین شامل رزوواستاتین، آتورواستاتین، و سیمواستاتین می‌شوند. آنتی بیوتیک‌ها سلول‌های لوله‌ای کلیه بازیگران مهمی در انجام عمل پالایش توسط کلیه‌ها هستند، که آن‌ها را به طور خاص نسبت به اثرات سموم دارو‌هایی که در معرض آن‌ها قرار می‌گیرند، آسیب پذیر می‌کند. توبرامیسین، از دسته‌ای از آنتی بیوتیک‌ها به نام آمینوگلیکوزید‌ها می‌تواند موجب مسمومیت شدیدتر برای سلول‌های پالایش کننده شود. دارو‌های ضد میکروب که به نام سولفونامید‌ها (ادرارآورد‌های تیازید، استازولامید، سولفونیل‌اوره و برخی مهارکننده‌های COX-۲)، می‌توانند تورم و التهاب کلیه‌ها به واسطه تشکیل کریستال‌هایی که در این اندام‌ها حل نمی‌شوند را افزایش دهند. در صورت نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک ها، نسبت به چگونگی انجام ایمن این کار اطمینان حاصل کنید. ادرارآور‌ها هیدروکلروتیازید و فوروزماید دو داروی پر استفاده هستند که به منظور کاهش تورم و فشار خون تجویز می‌شوند. متاسفانه، مصرف این دارو‌ها می‌تواند به کم آبی بدن منجر شود که تورم و التهاب در کلیه‌ها را افزایش می‌دهد. ضد ویروس‌ها آسیکلوویر، دارویی که در برای تبخال، زونا و آبله مرغان استفاده می‌شود، کریستال‌هایی را تولید می‌کند که کلیه‌ها قادر به پالایش آن‌ها نیستند. این شرایط می‌تواند به انسداد در مسیر ادرار منجر شده و موجب آسیب دیدگی کلیه‌ها شود. ضد التهاب‌ها چه از دارو‌هایی تجویزی و چه نمونه‌های بدون نسخه استفاده کنید، دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم و کتوپروفن موجب باریک شدن رگ‌های خونی منتهی به کلیه‌ها می‌شوند. زمانی که این شرایط رخ می‌دهد، جریان خون کاهش می‌یابد و بافت‌های کلیه هرچه بیشتر مستعد آسیب و مرگ می‌شوند. مصرف دارو‌های ضد التهاب در دوز‌های زیاد یا برای مدت زمان طولانی می‌تواند موجب بیماری مزمن کلیوی (نفریت مزمن بینابینی)، نارسایی کلیوی ناگهانی، و آسیب کلیوی پیشرونده شود. ضد درد‌ها دارو‌های ضد درد مانند آسپرین و استامینوفن، از جمله دارو‌های بدون نسخه پر استفاده برای درمان درد و تب هستند. همانند دارو‌های ضد التهاب، استفاده بلند مدت از دارو‌های ضد درد نیز جریان خون به سمت کلیه‌ها را کاهش داده و می‌تواند در عملکرد این اندام‌ها اختلال ایجاد کند. چگونه می‌توانیم از کلیه‌ها در برابر آسیب دارو‌ها محافظت کنیم؟ پژوهش‌ها نشان داده اند که بیشتر عوارض جانبی ناشی از مصرف دارو‌ها به واسطه اشتباهات در تجویز، عدم نظارت بر دارو و اشتباهات در مصرف درست دارو رخ می‌دهند. حتی دارو‌های بدون نسخه، مانند دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی که بی خطر به نظر می‌رسند، برخی جنبه‌های تاریک را نشان داده و به عنوان مثال با حمله قلبی پیوند خورده اند. بهترین توصیه، مصرف این دارو‌ها در زمانی است که به واقع به آن‌ها نیاز است. در صورت امکان درمان‌های طبیعی را انتخاب کرده و استفاده از دارو‌ها و مواجهه با عوارض جانبی و خطرات آن‌ها را به حداقل برسانید. مواد غذایی، ادویه‌ها و اقدامات محافظ سلامت می‌توانند به کاهش درد و التهاب در بدن کمک کنند. زمانی که دارو مصرف می‌کنید، به میزان کافی مایعات (شش تا هشت لیوان آب در روز) مصرف کنید تا از کم آبی بدن پیشگیری شده و عمل پالایش توسط کلیه‌ها به خوبی صورت بگیرد.