راه‌های پیشگیری از فلج کوله‌ای در دانش‌آموزان

خبرگزاری فارس: تا چند روز آینده سال تحصیلی جدید آغاز می‌شود و دانش‌آموزان راهی مدرسه می‌شوند؛ یکی از ملزومات حضور در مدرسه، کیف یا کوله‌پشتی است و ما در این گزارش به کوله‌پشتی مناسب و استفاده درست از آن اشاره می‌کنیم. چرا که عدم استفاده از کوله‌پشتی مناسب و عدم رعایت استفاده صحیح از آن موجب صدمات جبران ناپذیری به جسم دانش‌آموزان می‌شود. اهمیت استفاده از کوله‌پشتی و کیف مناسب تا آنجاست که سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش چند روز پیش در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «انحراف ستون فقرات و خستگی و آسیب‌دیدگی عضلات دو عارضه شایع برای دانش آموزانی است که کیف سنگینی را حمل می‌کنند؛ وزن کیف نباید بیش از ۹ درصد وزن فرزندمان باشد. مراقب سلامت جسمانی دانش‌آموزان به خصوص دختران باشیم».

* فلج کوله‌ای در کمین دانش‌آموزان وزارت آموزش و پرورش از سال گذشته به تأکیدات ویژه در خصوص استفاده از کوله پشتی مناسب پرداخت و نسبت به عدم استفاده از کوله‌پشتی مناسب هشدار داد. مهرزاد حمیدی معاون تربیت‌بدنی و سلامت وزیر آموزش و پرورش دی ماه سال گذشته گفت: «کوله پشتی یکی از مسایل مبتلابه دانش‌آموزان است و ۸۵ درصد از دانش‌آموزان در مدارس از کوله پشتی استفاده می‌کنند». وی تعیین استاندارد‌های کوله پشتی دانش‌آموزان را با هدف جلوگیری از پیامد‌های منفی آن ضروری خواند و تصریح کرد: «وزن نامناسب کوله پشتی باعث اختلال در ستون فقرات و تغییرات در اندام دانش‌آموزان می‌شود؛ البته کوله پشتی از کیف خیلی بهتر است، زیرا کیف یک طرفه به بدن فشار می‌آورد، اما کوله پشتی سنگین خود را به طور متوازن به بدن وارد می‌کند». معاون تربیت‌بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش، کمردرد و انحنای ستون فقرات را از عوارض حمل کوله پشتی با وزن نامناسب در دانش‌آموزان برشمرد و خاطرنشان کرد: «در مدارس، دانش‌آموزانی را مشاهده می‌کنیم که با فلج کوله‌ای مواجه هستند؛ وقتی دانش‌آموز، کوله را حمل می‌کند با بی‌حسی کمربند شانه‌ای مواجه می‌شود که به آن فلج کوله‌ای می‌گویند هر چند این فلج موقتی است، اما با استاندارد سازی کوله پشتی می‌توان از این آسیب جلوگیری کرد». وی طولانی بودن زمان کوله و انحنای ستون فقرات را خطری برای دائمی شدن این عارضه عنوان و تصریح کرد: «مطالعات نشان می‌دهد حمل لوازم اضافی، حجیم بودن کتاب‌ها و مواد کمک آموزشی از جمله عواملی هستند که در سنگینی کوله پشتی بچه‌ها دخیل هستند».

معاون تربیت بدنی و سلامت وزیر آموزش و پرورش افزود: «پیشنهاد می‌کنم از آنجا که طبق پژوهش انجام شده ۴۸ درصد کتاب‌های درسی، ۱۲ درصد وسایل کمک آموزشی و ۴۰ درصد وسایل شخصی و وزن خودکوله است، معلمان از دانش‌آموزان بخواهند به جای دفتر‌های سنگین و پرحجم از دفاتر کم حجم و سبک استفاده کنند». حمیدی ادامه داد: «طبق تحقیقات صورت گرفته در ۵ استان خراسان رضوی، شهر تهران، کردستان، بوشهر و گلستان، وزن کوله پشتی به وزن دانش آموز باید ۱۰ درصد باشد که در شهر تهران این وزن ۱۲ درصد است؛ در مدارس خاص ۱۱ درصد، مدارس غیرانتفاعی ۱۰ درصد، مدارس دولتی ۸ درصد و مدارس روستایی ۷ درصد است». وی با بیان اینکه در کل کشور وزن کوله پشتی ۲۵ درصد دانش‌آموزان بیشتر از نرم است، افزود: «این درصد در شهر تهران ۵۰ درصد بوده و نصف دانش‌آموزان تهرانی بیشتر از وزن مجاز کوله پشتی را حمل می‌کنند، البته توانایی عضلانی دانش‌آموزان در نقاط مختلف کشور نیز متفاوت است بنابراین میزان آسیب ناشی از حمل کوله‌های سنگین نیز با هم متفاوت است». * تغییرات ساختاری و فیزیولوژیکی منفی در دانش‌آموزان با حمل کوله‌پشتی نامناسب وزن، نحوه و مدت زمان حمل کوله‌پشتی از جمله ویژگی‌هایی هستند که می‌توانند موجب تغییرات ساختاری و فیزیولوژیکی منفی در دانش‌آموزان شوند؛ تغیراتی نظیر انحراف جلویی و جانبی ستون فقرات، کج پشتی، گرد پشتی، خستگی زودرس، درد‌های عضلانی- اسکلتی در ناحیه گردن، پشت و کمر و تغییرات الگوی راه رفتن، افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون سیستولی و دیاستولی، افزایش اکسیژن مصرفی و افزایش هزینه انرژی از آن جمله هستند. این مسئله در کودکان و نوجوانان که هنوز عضلات، لیگامنت‌ها و استخوان‌های آن‌ها (تا پایان دوره بلوغ و در حدود سن ۱۹ سالگی) مراحل تکمیلی و رشد فیزیکی خود را طی می‌کنند از حساسیت زیادی برخوردار بوده و مستعد بیشترین ضایعات و آسیب‌های ممکن هستند. طبق مطالعات انجام شده، بسیاری از ناراحتی‌های ستون فقرات در بزرگسالان و سالمندان، در اثر صدمات دوران کودکی بالأخص در سنین ۶ تا ۱۹ سال است و به همین دلیل باید از اختلالات مرتبط با استفاده از کوله‌پشتی پیشگیری کرد.

* بهترین روش حمل وسایل آموزشی از جمله روش‌های حمل وسایل آموزشی شامل «حمل با کوله‌پشتی» «حمل با کیف شانه‌ای» و «حمل با کیف دستی» است. میزان مصرف انرژی هنگام استفاده از کوله پشتی نسبت به انواع دیگر کیف‌ها کمتر است و استفاده از آن، آسیب کمتری برای بدن ایجاد می‌کند؛ به همین دلیل استفاده از کوله‌پشتی در مقایسه با دیگر انواع کیف‌ها پیشنهاد می‌شود. البته کوله‌پشتی‌های چرخدار تنها در شرایطی توصیه می‌شوند که در تمام مسیر رفت و آمد و همچنین محیط مدرسه و خانه نیازی به حمل و نقل دستی آن مثلاً از روی پله‌ها نباشد، زیرا این کوله‌ها وزن بالاتری نسبت به کوله‌های عادی دارند و همچنین چرخ و اسکلت مخصوص دسته در صورت قرار گرفتن روی شانه‌ها به پشت و کمر صدمه وارد می‌کند. * مشخصات کوله استاندارد - کوله پشتی باید انتخاب شود که سبکتر است. - دارای قسمت‌های مختلف برای وسایل باشد؛ طوری که بتوان به صورت متقارن از هر دو سمت راست و چپ آن استفاده کرد تا فشار بیشتری به هیچ سمتی از شانه و کمر وارد نشود. - بند سینه‌ای و کمری داشته باشد. - در قسمت‌های مختلف آن (پشت و بندها) از اسفنج استفاده شده باشد. - جهت توزیع مناسب‌تر نیرو، بند‌های شانه‌ای پهن باشند. -بهتر است جهت حفظ ایمنی هنگام تردد از نوار‌های شبرنگ روی کوله پشتی استفاده شده باشد.

* نحوه حمل صحیح کوله پشتی - هنگام حمل کوله پشتی باید توجه کرد که کوله پشتی نباید روی پشت جابجا شود لذا بند‌های شانه‌ای آن باید طوری تنظیم شوند که کوله پشتی به‌طور کامل قالب پشت بدن را بپوشاند. - بند‌های شانه‌ای متقارن تنظیم شوند یعنی یکی شل و یکی سفت نباشد و حتماً بند‌های سینه‌ای و کمری بسته شوند. - استفاده از یک بند کوله‌پشتی در کوله‌پشتی‌های دوبندی، کوله پشتی‌های تک‌بندی و کوله پشتی‌هایی با بند نازک، باعث افزایش فشار وارده بر شانه‌ها و ستون مهره‌ها و ایجاد درد می‌شود؛ از این رو موقع خرید کوله پشتی دقت کنید که حتما دارای دو بند اسفنجدار باشد و هنگام حمل آن حتما از هر دو بند آن استفاده کنید. - بهتر است در چیدمان وسایل کوله پشتی، اشیاء سنگین‌تر در قسمت عقب کوله پشتی (نزدیک به پشت)، اشیاء با وزن متوسط در قسمت میانی و اشیاء سبک در جلوی کوله پشتی قرار بگیرند و تا حد امکان از تمام فضای کوله پشتی استفاده شود. - چنانچه پس از چیدمان وسایل در کوله پشتی، وزن آن بیش ازحد استاندارد شود، وسایل مازاد با دست‌ها حمل شود. - برای حمل کوله پشتی بهتر است ابتدا آن را روی میز قرار داده و سپس حمل کنید. - کوله پشتی (به همراه محتویات آن) نباید بیشتر از ۱۰ درصد وزن فرد باشد مثالً اگر فردی ۶۰ کیلوگرم وزن داشته باشد، نباید کوله پشتی سنگین‌تر از ۶ کیلوگرم را حمل کند. - در فاصله‌های طولانی به طور مداوم کوله پشتی حمل نشود؛ در صورت احساس خستگی، کوله پشتی کنار گذاشته شود و تعدادی حرکات کششی انجام شود. * درد‌های اسکلتی-عضلانی در اثر استفاده از کوله‌پشتی غیراستاندارد یا استفاده نادرست از کوله پشتی