تهیه‌کننده «وقتشه»: دنبال سلبریتی و هنرمند نبوده‌ایم
قسمت‌های پایانی برنامه «وقتشه» کامران تفتی با میهمانان طوری صحبت می‌کرد که برخی از این صمیمیت مجری برنامه ناراحت شدند و ابوالفضل صفری از این رفتار عذرخواهی کرد.
باشگاه خبرنگاران پویا: «وقتشه» عنوان برنامه‌ای است که تاکنون دو فصل آن روی آنتن رفته و فارغ از راه‌اندازی یک گفتمان پژوهشی و مطالعاتی درباره سبک زندگی، عشق و ازدواج و ترویج ازدواج ایرانی اسلامی در هدف غایی‌اش به‌دنبال فرهنگ‌سازی ازدواج آسان است. کاری که تلویزیون به‌صورت دیالوگی و یا گذری، نیم‌نگاهی به آن داشته، اما با «وقتشه» این سیاستگذاری توجه به سبک زندگی در تلویزیون جدی‌تر دنبال شد تا جایی که به‌تعبیر تهیه‌کننده این برنامه مردم خصوصی‌ترین مشکلات خانوادگی‌شان را با این برنامه در میان می‌گذارند و حتی قرار است در فصل دوم کار‌های محتوایی ویژه‌تر و فراتر از ازدواج و به‌عبارتی جزئی‌تر به مسئله و ماجرا‌های خانواده‌های ایرانی پرداخته شود. یکی از صحبت‌های ما در بخش دوم میزگرد گفتگو با تهیه‌کننده، نویسنده و کارگردان «وقتشه» تأکید بر اتفاقات فصل سوم این برنامه، انتقاد به گفتار کامران تفتی (مجری) و تأثیرگذاری «وقتشه» در جلوگیری از معضلات اجتماعی و ناهنجاری‌ها بود که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
سناریو و محتوا در «وقتشه» حرف اول را می‌زند
*می‌دانید که یکی از معضلات امروز فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ما ضعف در سناریوست، چقدر به این نقطه ضعف توجه داشتید؟
حسین کلهر (نویسنده و کارگردان): یکی از نکاتی که «وقتشه» را به این جایگاه رسانده، توجه جدی به محتواست. ما آیتم‌های متنوعی داریم و محتوا و سناریو همه‌چیز را جلو می‌برد. اینجا ما سلبریتی‌محور نیستیم و اصلاً میهمان خاصی برایمان اولویت ندارد. شاید نقطه موفقیت دیگر این برنامه نگاه بومی و ساده به مقوله ازدواج ایرانی اسلامی است. ما برای سبک زندگی خیلی حرف‌های فلسفی نمی‌زنیم، سعی می‌کنیم محتوا‌های غنی را با بیان سلیس و روان به جامعه عرضه کنیم. ما برای ساخت هر ثانیه و دقیقه این برنامه در اتاق فکر بحث می‌کنیم و از وجود کارشناس کاربلدی مثل محمدعلی الستی نیز بهره می‌بریم که در حوزه جامعه‌شناسی حرف‌های بسیاری برای گفتن دارند. از طرفی تهیه‌کننده هم مدیوم تلویزیون را می‌شناسد و می‌داند باید چه محتوایی روی آنتن برود، مثلاً اگر می‌خواستیم در مورد خیانت و امکان لغزش آقایان نکاتی را مطرح کنیم تهیه‌کننده خط و ربط را مشخص می‌کرد و محتوا با کارشناسی‌های جامعه‌شناس برنامه گردآوری میشود. ما واقعاً در نگارش سناریو و تهیه محتوا‌های این برنامه کار سختی را پیشِ‌رو داشتیم و داریم؛ چون یکی از حساس‌ترین مسائل جامعه یعنی خانواده و سبک زندگی را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهیم، از طرفی هم بایستی به‌روزتر پیش می‌رفتیم و محتوا را می‌نوشتیم، زیرا سبک زندگی مردم امروز و نوع ازدواج و تشکیل خانواده‌شان با گذشته متفاوت است.
کامران تفتی: واقعیت این است برای من که در عرصه بازیگری فعالیت دارم، برنامه «وقتشه» چند مزیت بزرگ داشت؛ من نقش‌های خاکستری بازی می‌کردم؛ نقش‌هایی که طعنه به منفی بودن و کاراکتر‌های خاکستری که در جامعه دچار آسیب می‌شوند و این تصویر در ذهن مخاطب مانده بود و با شخصیت و مدل زبان خودم کمتر آشنا بود. پذیرفتم در «وقتشه» باشم، چون به این نگاه عمومی نیاز داشتم. دلم می‌خواست مردم بدانند که نوع نگاهم به زندگی چگونه است. دومین مزیت «وقتشه» رسالت بزرگی است که راجع به رابطه عاشقی مناسب و فرهنگ‌سازی ازدواج به‌عهده دارد، موضوعی که تاکنون آن طور که بایسته و شایسته است به‌روی آن کار نکرده‌ایم. بعد از انقلاب ما دو سه برنامه درباره سبک زندگی و ازدواج داشتیم که به‌صورت پرسش و پاسخ به‌تصویر کشیده شد، برنامه‌ای که آن‌قدر محتوا‌های ارزشمند مربوط به سبک زندگی و ازدواج ایرانی و اسلامی و ترویج ازدواج آسان داشته باشد تاکنون ساخته و پرداخته نشده بود. وقتی دیدم یک گروه جامعه‌شناس و پژوهشگر در «وقتشه» کنار هم قرار گرفتند این رغبت و انگیزه در من به‌وجود آمد تا در مقام مجری به این برنامه خدمت کنم.
دنبال سیاه‌نمایی نیستیم!
*چی شد به این فکر افتادید درباره ازدواج یک برنامه بسازید؟ واقعاً ریسک است ساخت چنین برنامه‌هایی که امکان دارد بگیرد یا نگیرد...
حسین کلهر (نویسنده و کارگردان): فصل یک فقط انجام وظیفه بود، ولی در عین حال سعی کردیم نگاه اجمالی به مشکلاتی که سر راه ازدواج جوانان قرار دارد، بیندازیم. فصل دو، اما جامعه‌شمول‌تر است، چرا که آیین‌نامه کاهش آسیب‌های اجتماعی و تأکید رهبری بر سبک زندگی ایرانی اسلامی و ازدواج است، جامعه‌شمول‌تر یعنی اینکه ورود جزئی‌تری به مقوله ازدواج و سبک زندگی داشتیم. واقعاً مهمترین آسیب اجتماعی امروز طلاق است و همه ناهنجاری‌های دیگر را نیز دربرمی‌گیرد. ما در «وقتشه» به‌دنبال کاهش آمار طلاق و مشکلات خانوادگی هستیم که گاهی اوقات به‌خاطر نداشتن مهارت، یک خانواده از بین می‌رود، حتی درگیری‌های فرقه‌ای به خانواده‌ها برمی‌گردد، وقت برای هم نمی‌گذارند و روابط وجود ندارد. در شبکه نسیم ما به‌دنبال سیاه‌نمایی نیستیم و می‌خواهیم با بیان گفتار‌های حساب‌شده و عالمانه درباره سبک زندگی، ازدواج و خانواده، امید و نشاط هم ایجاد کنیم.
در «وقتشه» چیزی را قضاوت نمی‌کنیم
ابوالفضل صفری (تهیه‌کننده): جالب است بدانید ما در «وقتشه» وقتی مقوله ازدواج‌های مجازی را مطرح کردیم بازتاب‌های خوبی داشتیم که بسیاری مبتلا به این نوع روش غلط ازدواج هستند. ما در «وقتشه» دنبال کار شعاری نیستیم؛ چون اصولاً این نوع روش‌ها، هیچ تأثیرگذاری‌ای به‌همراه ندارند. ما علاوه بر یک نگاه محتوایی به این نوع نگاه غلط ازدواج، موقعیت‌های نمایشی ایجاد کردیم تا از این طریق به‌مراتب میزان تأثیرگذاری محتوای‌مان بالا برود. ما این واقعیت‌های تلخ را تلخ بیان نمی‌کنیم. در «وقتشه» کسی قضاوت نمی‌کند و بیننده خودش باید تصمیم بگیرد که کدام تفکر و روش نادرست است و کدام سبک زندگی کردن را باید برگزیند.
اجازه نمی‌دهیم کار به بی‌حیایی برسد
*گفته بودید می‌خواستید درباره آشنایی و انتخاب زوج هم صحبت کنید، اما با محدودیت‌هایی مواجه شدید؟
صفری (تهیه‌کننده): می‌دانید که یک بخشی از جوانان امروز با عینک ظاهربین به مقوله ازدواج و فرد موردنظر نگاه می‌کنند. ما می‌خواستیم درباره آشنایی صحبت‌های جدی‌تری انجام دهیم، اما حیا اجازه نمی‌داد خیلی صریح وارد این مقوله شویم. اما مهارت‌ها را در دل کار‌های نمایشی و پلاتو‌های گفتاری با مخاطب‌مان در میان گذاشتیم.
خانواده‌ها باید در جریان انتخاب‌ها باشند
کلهر (نویسنده و کارگردان): ما درباره مزیت‌های ازدواج سنتی صحبت کردیم که حتی در باب آشنایی هم اتفاقات خوبی را رقم زده است، یعنی در ازدواج‌های امروز هم می‌توانیم با نگاه توأم با سنت‌های سالم گذشته مدل جدیدی را طراحی کنیم، حتی اگر خودمان پیش‌قدم شدیم برای انتخاب فرد موردنظر، این انتخاب را با خانواده‌ها در میان بگذاریم. ما انتقاد داریم به اینکه پسر‌ها و دختر‌ها با هم دوران طولانی آشنا بشوند و بعد ازدواج کنند. خانواده‌ها باید در جریان آشنایی و انتخاب باشند، حتی برای جا افتادن این مقوله در برنامه «وقتشه» نیما نکیسا و موضوع ۲۰ بار خواستگاری را مطرح کردیم که خانواده‌ها هم بدانند در موضوع انتخاب با فرزندشان هماهنگ باشند، چرا که جوان ما یا نمی‌خواهد ازدواج کند یا نمی‌داند با چه‌کسی می‌خواهد ازدواج کند یا با خانواده‌اش دچار یک اختلاف سلیقه‌ای است که همه این‌ها با گفتمان و تعامل حل میشود.
*درباره همان خانواده‌هایی که می‌گویید هیچ ارتباطی میان فرزند و پدر و مادر‌ها نیست و به‌اصطلاح دچار طلاق عاطفی هستند نیز به‌عنوان میهمان حضور پیدا کردند؟
صفری (تهیه‌کننده): این اتفاقات و مفاهیم در موقعیت نمایشی قرار گرفت؛ چون قرار نیست تلخی به خانواده‌ها بدهیم.
دنبال سلبریتی نبودیم، اما چهره برایمان مهم بود
*انتقاد جدی که به برنامه شما وارد میشود به انتخاب مجری برمی‌گردد؛ چرا شخصی را انتخاب نکردید که در مقوله ازدواج شاخص نیست و مردم او را با سبک زندگی نمی‌شناسند؟
صفری (تهیه‌کننده): گفتیم کامران نه ــ چه‌کسی؟! وقتی یک محصول تازه به بازار می‌آید فلسفه استفاده از یک چهره شناخته‌شده همین است که کار را بیشتر ببینند، آن هم محصولی که قرار است جلوی یک معضل و ناهنجاری را بگیرد و یک فرهنگی را القاء کند؛ حتماً نیاز به یک چهره داشتیم، به همین خاطر از حداکثر ظرفیت کامران تفتی برای برند شدن برنامه در وهله اول استفاده کردیم. تفتی به‌خلاف ظاهرش بسیار آدم خوش‌اخلاقی است. این خوش‌اخلاقی هم برای مخاطب حائز اهمیت است و هم به تولید صدمه نمی‌زند، چرا که خوش‌اخلاقی یعنی شما وقتی شش برنامه در طول هفته با این مختصات تولید می‌کنید با هر مجری‌ای نمی‌توانید کار کنید. برنامه سختی است و هرکسی این فشار سنگین آنتن را تاب نمی‌آورد. کامران تفتی در طراحی اولیه انتخاب شد و طراحی علمی برای او داشتیم. ایشان مظهر یک داماد و پسر ایرانی است و با این فرض انتخاب خوبی کامران تفتی بود.
خداوند برایم خواست در شرف ازدواج قرار گرفتم
تفتی (مجری): شاید برای آن دسته از منتقدینی که می‌گفتند این مجری مگر ازدواج کرده و با این فرهنگ آشنایی دارد که درباره ازدواج و سبک زندگی صحبت می‌کند، جالب است بدانند وقتی در «وقتشه» وارد شدم خداوند برای من خواست و خودم هم در شرف ازدواج قرار گرفتم. هیچ‌گاه از این فضا و فرهنگ دور نبوده‌ام و دغدغه داشته‌ام دو جوان با این‌همه مشکل و آسیب اجتماعی و اقتصادی با شکوه عشق و مهرورزی به وصال برسند. از طرفی برایم دغدغه بود بتوانیم در جلوگیری از این‌همه معضل خانوادگی خصوصاً بالا رفتن آمار طلاق، تأثیرگذار باشیم. چه سازوکاری باید شکل بگیرد؟!
توانسته‌ایم جلوی رشد آمار طلاق را بگیریم
*در مقام کارگردانی یک سؤال به‌وجود می‌آید؛ خروجی «وقتشه» قرار است چه دستاورد‌هایی برای جوانان جامعه داشته باشد؟
کلهر (نویسنده و کارگردان): نشان دادن یک‌سری اتفاقات خوب، صمیمیت و محبت خانواده‌ها بسیار تأثیرگذار است؛ حالا چه‌بهتر که بیست میلیون مخاطب این مزیت‌ها و کار‌های خوب را می‌بینند. خدا را شاکرم در این مدت پخش بیش از یک سال «وقتشه» توانسته‌ایم جلوی رشد آمار طلاق را بگیریم. در این برنامه فرصتی فراهم شد تا همه نوع قشری چه مسئولین و چه مردم بتوانند نظراتشان را بیان کنند. اگر انتقادی دارند بگویند و اگر حسن اتفاق و تجربه‌ای در زندگی‌شان اتفاق افتاده یک توسعه و پیشرفتی داشته باشند. در «وقتشه» اتفاقات درخشانی رقم خورد و همه انتقادات را با آغوش باز پذیرا هستیم. نمی‌خواستیم هنجارشکنی صریح داشته باشیم
*نکته‌ای بوده که به‌خاطر چارچوب‌های صداوسیما نتوانستید در برنامه به آن بپردازید؟
کلهر (نویسنده و کارگردان): شاید درباره مقوله‌ای سازمان صداوسیما بخشنامه ندهد، اما ما می‌دانیم حفظ آبروی خانواده‌ها مهم است، یعنی سازمان هم اجازه پخش بدهد مردم صدایشان درمی آید؛ چون هنجارشکنی صریح اتفاق می‌افتد، شاید معضلی باشد و نیاز به همزادپنداری داشته باشد، اما به اینکه ما هم معضل جدیدی را برای خانواده‌ها ایجاد کنیم و یک وسواسی برای مخاطب ایجاد شود، نمی‌ارزد.
عاقلانه نیست ازدواج پرخرج انجام دهیم
*درباره ازدواج آسان هم نکته‌ای دارید بفرمایید.
کلهر (نویسنده و کارگردان): ما درباره ازدواج آسان نیامدیم عروس و داماد فقیر دعوت کنیم و آن‌ها بگویند چرا ازدواج آسان انجام دادیم، ۲۰ میهمان باکلاس و خارج‌رفته دعوت کردیم که آن‌ها می‌گفتند "عاقلانه نیست ازدواج پرخرج انجام دهیم". وقتی گفتیم ازدواج پرخرج عاقلانه نیست، چون ما دوست داریم رفتار‌های عاقلانه را پیروی کنیم ازدواج آسان را رفتار خردمندانه‌ای نشان دادیم. پس نسخه درست رفتار خردمندانه ازدواج، کم‌خرج‌بودن است.
ما یک مقاله تلویزیونی هستیم
صفری (تهیه‌کننده): دنبال سلبریتی و هنرمند نبوده‌ایم. فرق برنامه «وقتشه» با سایر برنامه‌های دیگر در نوع پرداخت‌های عالمانه است، چرا که «وقتشه» یک مقاله است. ما یک‌سری محتوا می‌گذاریم در آیتم، گفتگو و پلاتو که یک تیتر مقاله دربیاید. ما یک مقاله تلویزیونی هستیم و در هر قسمت یک مقاله طراحی می‌کنیم. اولویت ما میهمان نیست....
در فصل سوم فراتر از ازدواج پیش می‌رویم
*به‌عنوان کلام آخر بفرمایید قرار است در فصل جدید «وقتشه» چه تغییراتی ایجاد شود؟
صفری (تهیه‌کننده): برنامه‌های شبکه نسیم تابعی از تقویم‌های مناسبتی و مذهبی است و «وقتشه» هم بعد از محرم و صفر با تغییراتی برمی‌گردد. در سری جدید قرار است بخش‌هایی به این برنامه اضافه شود و برای ارتقاء کیفیت محتوایی برنامه گام بردارند. انتقال مهارت‌های اساسی، بهبود سبک زندگی در فضایی شاد و خودمانی در دستور کار داریم. برای توسعه بیشتر محتوا و اعمال نگاه کاربردی به مسائل سبک زندگی و خانواده در فرم جدید یک جامعه‌شناس دیگر کنار استاد الستی قرار می‌گیرد تا یک نگاه فراتر از ازدواج به موضوع سبک زندگی و خانواده داشته باشیم. موضوع فرزندآوری که بخشی از سبک زندگی است به‌صورت تخصصی در فصل جدید دنبال خواهد شد. همچنین با مخاطب درباره اهمیت صله رحم، پرهیز از تجمل و مصرف‌گرایی صحبت خواهیم کرد و دیگر در محل ازدواج متمرکز نخواهیم بود. در بحث ارتباط با مخاطب هم چند نفر به ما اضافه می‌شوند که بتوانیم پرسش و پاسخ بهتری داشته باشیم و به نقد‌ها هم پاسخ دهیم.
عذرخواهی می‌کنم اگر مجری برنامه از مدار "حیا" و "ادب" خارج شد
*تهیه‌کننده برنامه «وقتشه» در کلام پایانی خود درباره انتقاد به برخی از گفتار‌های کامران تفتی خصوصاً در قسمت‌های پایانی فصل دوم که برخی را آزرده‌خاطر کرد؛ واکنش نشان داد:
"هدف ما در برنامه «وقتشه» ارتقاء کیفیت زندگی ایرانی‌ها و هدایت به سبک زندگی اسلامی ایرانی است و ما در دین مبین اسلام هم آموخته‌ایم با ادب و اخلاق هر نوع خصوصیتی به اوج بالندگی و هر کاری به موفقیت می‌رسد. جزو اصول برنامه ما هم همین توجه به "ادب" و "حیا" است. من عذرخواهی می‌کنم اگر ادبیات مجری برنامه از این مدار تعیین‌شده یعنی رعایت حیا و ادب خارج شد. واکنش‌ها به‌جا بود و ما در برخی از قسمت‌ها از این تعهد اخلاقی عدول کردیم. البته ناگفته نماند که تلقی کامران تفتی به‌عنوان مجری صمیمیت با بیننده بوده است. اما در عین حال بنای ما از ابتدا بر رعایت "حیا" و "ادب" بوده و تأکید هم داریم از محتوا‌هایی که به این مبانی ضربه بزند هم استفاده نشود".