رفتاری از سر نیاز یا بی‌فرهنگی اقتصادی
وضعیت اقتصادی نابسامان و قیمت‌های شناور اقلام و اجناس و همچنین نگرانی از قحطی در برخی از کالا‌ها باعث شده تا برخی از مردم خواسته ناخواسته به سمت فروشگاه‌ها هجوم ببرند تا کالا‌هایی را بخرند که شاید خیلی نیاز نداشته باشند، پوشک بچه، نوار بهداشتی و دستمال کاغذی کالا‌هایی است که در چند روز گذشته خریداران نگران زیادی را روانه فروشگاه‌ها کرده است
روزنامه صبح نو: وضعیت اقتصادی نابسامان و قیمت‌های شناور اقلام و اجناس و همچنین نگرانی از قحطی در برخی از کالا‌ها باعث شده تا برخی از مردم خواسته ناخواسته به سمت فروشگاه‌ها هجوم ببرند تا کالا‌هایی را بخرند که شاید خیلی نیاز نداشته باشند، پوشک بچه، نوار بهداشتی و دستمال کاغذی کالا‌هایی است که در چند روز گذشته خریداران نگران زیادی را روانه فروشگاه‌ها کرده است، البته برخی از کارشناسان بر این باورند که این وضعیت حاصل ناتوانی دولت در تأمین مواد و کالا‌های مورد نیاز واحد‌های تولیدی و کارخانجات برای تولید مایحتاج مردم است برخی هم به مافیای کارخانه داران و صاحبان صنایع اذعان دارند که دست در دست دولت یا حداقل عوامل دولتی دست به بازی با مردم زده‌اند تا جیب و حساب‌شان پرتر شود.
وضعیت کنونی تنها اتفاقی را که رقم زده بی‌اعتمادتر شدن مردم به دولت است که این اتفاق فرصت را برای نفوذ دشمنان قسم خورده ما بوجود می‌آورد، هجوم برای خرید مایحتاح در زمان جنگ تحمیلی هم بوده، اما آن زمان شرایط جنگی بوده و این توجیه کننده است، ولی حالا چرا؟!
دولت نشان داده توانایی ندارد آقای امان‌الله قرایی مقدم، جامعه‌شناس در بررسی این رفتار با بیان اینکه برخلاف باور‌ها مردم درباره اینکه چه کاری و چرا این‌کار را می‌کنند، فکر می‌کنند، به «صبح نو» می‌گوید: «وقتی که جامعه احساس کند امنیت فیزیولوژیکی او و تأمین مایحتاج و معیشتش در اثر نابسامانی‌های اقتصادی و اجتماعی به خطر افتاده، طبیعی است که چنین رفتاری کند، جامعه زمانی‌که احساس خطر کند این‌کار را می‌کند، پوشک نمونه بارز این مورد است و زمانی‌که دولت نمی‌تواند به راحتی این کالا را تهیه کند قطعاً مردم خودشان دست به کار خواهند شد.» او با بیان اینکه در زمان جنگ هم با وجود اینکه انواع نان وجود داشت، اما باز هم مردم برای خرید هجوم می‌بردند، اضافه می‌کند: «شرایط امروز جنگی نیست، اما با توجه به شرایطی که در جامعه وجود دارد یکی از آن کار‌هایی که با مردم سعی می‌کنند با پول خود انجام دهند این است که تا برای چند ماه آینده خود خرید کنند؛ آن‌ها می‌بینند و می‌شنوند که دولت نمی‌تواند مایحتاج مردم را تأمین کند و هرچه گفته شده دروغ بوده است.»
بی‌اعتمادی مردم به دولت قرایی مقدم تاکید می‌کند: «از طرفی هم مردم دیگر اعتمادی به مسوولان و کارگزاران ندارند و ترجیح می‌دهند خودشان برای تهیه و خرید نیازمندی‌هایشان به فروشگاه‌ها هجوم ببرند، البته کاهش ارزش پول ملی نیز در این بین بی‌تأثیر نیست و در شرایطی که ارزش پولش ساعت به ساعت کاهش می‌یابد خیلی‌ها می‌خواهند چیز‌های مورد نیازشان را بخرند.»
این جامعه شناس اضافه می‌کند: «در نتیجه زمانی‌که امنیت فیزیولوژیکی، خوراک، پوشاک و مسکن یا هر چیز نیاز دیگری به خطر بیفتد این رفتار دور از انتظار نیست، مردم فکر می‌کنند که دیگر نمی‌توانند در شرایط حاضر به آن چیزی که می‌خواهند دست یابند و برای همین به فروشگاه‌ها هجوم می‌برند.»
نقش شایعات و رسانه‌ها او با اشاره به نقش شایعه سازی‌ها در تشدید بحران‌های اجتماعی و اقتصادی می‌گوید: «شایعه‌سازی‌ها خود بخش دیگری از مشکلات است ضمن اینکه رسانه‌ها هم با اعلام خبر‌های پی در پی ناگوار و هراس انگیز و استرس زا، باعث تشنج در کشور می‌شوند، این اتفاقات است که باعث می‌شود مردم در تکاپوی کاذب بیفتند. این شرایط در همه دنیا وجود دارد و زمانی‌که مردم در بحران قرار بگیرند برای تأمین نیازهایشان دست به هر کاری می‌زنند.»
قرایی مقدم اضافه می‌کند: «به دلیل افزایش شایعات، از بین رفتن اعتماد بین مردم و مسوولان، عملی نشدن قول‌ها و شعار‌های دولت همگی باعث بی اعتباری دولت دربین مردم شده است، در کشوری مانند ژاپن تعهد، و اطمینان به دولت فوق‌العاده بالاست، در آلمان نیز همین‌طور است و هرچه اعتماد بین مسوولان و مردم بیشتر باشد این اتفاقات کمتر رخ می‌دهد، اما تمام حرف‌های دولت ما برخلاف اتفاقاتی است که افتاده و این در ایران سابقه دارد.»
رفتار‌هایی که می‌تواند خطرناک باشد او با هشدار نسبت به این موضوع که اتفاقات اخیر می‌تواند برای آینده کشور بسیار خطرناک باشد، می‌گوید: «این رفتار می‌تواند کاملاً برای امنیت کشور در آینده یا در شرایط بحرانی واقعی خطرناک باشد، وقتی مردم هست و نیست‌شان را از دست می‌دهند و چیزی برای از دست دادن نداشته باشند، باید از رفتار‌هایی که ممکن است در آن شرایط بروز دهند، ترسید.»
او راهکار رسیدن به آرامش اجتماعی را که منجر به آرامش اقتصادی هم می‌شود، اظهار می‌دارد: «نارضایتی‌هایی که بوجود آمده شاید با فرهنگسازی در آینده کمرنگ‌تر شود، با وجود اینکه فرهنگ خیلی مهم است، اما باید مردم نیاز دارند در عمل اقدامی از مسوولان کشور در راه بهبود وضعیت ببینند. مسببان قاچاقهای کلان کجا هستند، احتکار‌ها کار کیست، اختلاسگر‌ها کجایند، رسیدگی نکردن به این تخلفات بزرگ ناامنی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را بوجود دارد و عمل‌های نمایشی باعث شده گسست عمیق بین مردم و مسوولان می‌شود.»
قرایی مقدم می‌گوید: «تا این موضوعات و صد‌ها موضوع دیگر شفاف سازی نشود و مردم دولت را از خود ندانند به همین راحتی وقایع کشور اصلاح نمی‌شود. در شرایط هراسناک هرکس هر کاری که بخواهند می‌کند تا سود بیشتری ببرد. درکشور‌های دیگر واقعاً مردم دولت را از خودشان می‌دانند و به اقدامات آن‌ها اعتماد دارند برای همین هم در بیشتر وقایع آن‌ها همراه دولت می‌بینیم.» شرایط بی‌ثبات اقتصادی امروز حاصل ناتوانی دولت است که در ماه‌های اخیر سعی کرده تا شهروندان ایرانی که ژن خوب ندارند و آقازاده نیستند و پولشان هم از پارو بالا نمی‌رود را در مقابل نیاز‌ها و مایحتاج‌شان شرمنده شده و موجودی حقیر در برابر شهروندان سایر کشور‌ها بدل کند، اینکه امروز دولت دست روی دست گذاشته تا مردم زیر بار فشار‌های اقتصادی له شوند مسلماً داستانی دارد.