رانت نفتی با ۳ تصمیم متناقض در ۸ روز

روزنامه خراسان: در حالی که تصمیم‌های غلط و تاخیر بسیار در اصلاح آن ها، حجم بسیار بالایی از رانت و فساد ایجاد کرده، مدتی است موضوع قیمت گذاری برخی محصولات پایه‌ای (فولاد، پتروشیمی و پالایشی) در بورس کالا، محل دیگری برای ایجاد رانت و فساد به وجود آورده است. فارغ از تعلل مجدد دولت در تعیین تکلیف این موضوعات، آن چه طی هشت روز گذشته در حوزه قیمت گذاری محصولات پالایشی رخ داد و منجر به سه تصمیم متناقض در این هشت روز شد، به واقع یک فاجعه مدیریتی است، تصمیماتی که باعث حجم زیادی از رانت در بورس شد و نااطمینانی بسیاری بر بازار سرمایه حاکم کرد. به گزارش خراسان، ماجرا از آن جا آغاز شد که شنبه هفته گذشته، ۳ شهریور، مدیر بازرگانی شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی (زیرمجموعه وزارت نفت) در بخشنامه‌ای اعلام کرد که از این پس قیمت پایه محصولات فرعی پالایشی در بورس کالا با نرخ بازار ثانویه تعیین خواهد شد.

گفتنی است شرکت‌های پالایشی محصولات اصلی (بنزین، گازوئیل و ...) را به نرخ دولتی به شرکت پالایش و پخش تحویل می‌دهند، اما محصولات فرعی مثل لوبکات و وکیوم باتوم را در بورس کالا به فروش می‌رسانند. برای فروش محصولات در بورس کالا معمولا یک نرخ پایه (با توجه به نرخ‌های جهانی و نرخ ارز) تعیین می‌شود و در بورس ۵ تا ۱۰ درصد امکان نوسان نسبت به این قیمت وجود دارد. این محصولات فرعی بیشتر در شرکت‌های سازنده روغن موتور و همچنین قیرسازی استفاده می‌شود.

طی بخشنامه شنبه گذشته شرکت پالایش، قیمت پایه این محصولات به یک باره به جای دلار ۴۲۰۰ تومانی با نرخ بازار ثانویه تعیین شد. موضوعی که باعث جهش حدود ۹۰ درصدی قیمت این محصولات شد. همزمان نماد شرکت‌های پالایشی در بورس با صف‌های خرید سنگین مواجه شد و روز یک شنبه ۴ شهریور نیز ادامه یافت. اما روز دوشنبه به یک باره بخشنامه دیگری از وزارت نفت صادر شد که بخشنامه قبلی را کاملا ملغی کرده و قیمت‌ها مجدد با دلار ۴۲۰۰ تومانی محاسبه شد. این موضوع در پی اعتراض شرکت‌های روغن سازی و نامه نگاری آن‌ها با دولت انجام شد؛ لذا روز سه شنبه بورس یکی از تاریخی‌ترین سقوط‌های خود را به دلیل ریزش سهام شرکت‌های پالایشی ثبت کرد!

اما این ماجرا پایانی نداشت. اخبار ضد و نقیضی درباره حذف دامنه نوسان قیمت این محصولات در بورس کالا از چهارشنبه گذشته ایجاد شد که ابتدا قویا تکذیب شد، اما روز یک شنبه ۱۱ شهریور، مجدد بورس کالا بخشنامه‌ای صادر و اعلام کرد که محصولات فرعی پالایشی بدون سقف قیمتی ۱۰ درصدی قابل معامله خواهد بود. حذف سقف قیمتی باعث شد دیروز قیمت‌های لوبکات و وکیوم باتوم رشد قابل توجهی را ثبت کند و شرکت‌های پالایشی در بورس مجدد رشد کنند. البته معلوم نیست که فردا چه شود؟! شاید بخشنامه دیگری در راه باشد. نکته جالب توجه این که مقام معظم رهبری در دیدار اخیر خود با هیئت دولت از تعدد بخشنامه‌های اقتصادی در دولت انتقاد کرده بودند. علاوه بر این با توجه به مصوبه سران قوا در جلسات هماهنگی اقتصادی مبنی بر حمایت از بازار سرمایه، این حجم از بخشنامه‌های متناقض و اعتمادسوز، قابل توجیه نیست. همچنین شائبه ایجاد رانت برای برخی فعالان بورسی که به واسطه این نوسان شدید قیمت ها، درآمد‌های سرشاری به جیب زده اند، نیز وجود دارد.