عربستان؛ از خلق فاجعه در یمن تا تقویت داعش در افغانستان

خبرگزاری تسنیم: پس از نشست دو روزه در جده و مکه، طالبان اعتنایی به موضع عربستان نگذاشتند و در اقدامی بی‌سابقه طی یک بیانیه‌ای، موضع نشست علما در جده و مکه را زیرسوال بردند. گروه طالبان به دلایل دیگری مانند اتهام عربستان به حمایت از داعش در افغانستان و این که در اتحاد استراتژیک با آمریکا به سر می‌برد در گذشته با پاسخی صریح و بی‌سابقه از شاه ریاض استقبال کرده بود. پاسخ «ملا هبت‌الله» به عربستان سعودی ملا هبت‌الله رهبر گروه طالبان در واکنش به اجلاس علما به رهبری عربستان اعلام کرد که کسی حق ندارد ملت پرافتخار افغانستان را تروریست بخواند، مقامات و علمای سعودی در مقابله اسلام و کفر نباید از آمریکا حمایت کنند. این واکنش صریح طالبان به عربستان را می‌توان به عنوان آغاز یک رابطه تنش‌آلود میان این گروه و ریاض دانست. طالبان در بیانیه خود اظهار کرد که جنگ افغانستان یک جنگ بین‌الافغانی نیست و در واقع آن‌ها علیه تجاوز آمریکایی‌ها در حال جنگ هستند. ملا هبت‌الله دولت افغانستان را اجیر آمریکا خواند و طالبان را یک گروه «آزادی‌خواه» و «اسلام‌گرا» توصیف کرد که فعلا ۷۰ درصد خاک افغانستان را در اختیار دارد و خواستار روابط مثبت با کشور‌های جهان است. ملا هبت‌الله در پیام خود با زیرسوال بردن موضع عربستان تأکید کرد که ریاض برای خشنودی ترامپ، حکم صریح دین را باطل اعلام می‌کند و مجاهدین را تروریست می‌خواند. دامن خون‌آلود در یمن و تلاش صلح‌آمیز در افغانستان عربستان همزمان که برای آوردن صلح در افغانستان و مشروعیت‌زدایی از طالبان تلاش می‌کند، بیشتر از سه سال است که یک جنگ و «فاجعه انسانی» در یمن را خلق کرده است. تنش‌های داخلی یمن، یکی از قدیمی‌ترین تنش‌های داخلی در خاورمیانه است که به نوشته وبسایت خبری-تحلیلی «الوقت» با دخالت نظامی عربستان از فروردین ۹۴ به بهانه بازگرداندن رئیس جمهور مستعفی این کشور، آتش تنش‌ها، یمن را وارد مرحله جدی و تازه‌ای کرد که دامنه آن تاکنون نیز ادامه دارد. این وبسایت میزان تلفات ناشی از تهاجم‌های ائتلاف نظامی سعودی در یمن از زمان آغاز جنگ تاکنون را بیش از ۱۰ هزار غیرنظامی و بیش از ۵۳ هزار مجروح عنوان می‌کند. همچنین در کنار این آمار گسترده، اثرات جانبی جنگ یمن را نیز باید در نظر داشت. به طور مثال گفته می‌شود تنها در سال ۲۰۱۷، ۵۰ هزار کودک یمنی جان خود را به خاطر گرسنگی شدید یا بیماری از دست داده‌اند و نیز حدود ۴۰۰ هزار یمنی به خاطر سوءتغذیه شدید، نیازمند رسیدگی و درمان فوری هستند. دفتر هماهنگ کننده سازمان ملل در امور بشردوستانه نیز تخمین زده است که تاکنون حدود سه میلیون یمنی به اثر این جنگ تحمیلی، از خانه و کاشانه خود آواره شده‌اند و ۲۸۰ هزار نفر آنان به هدف یافتن سرپناهی دیگر آواره کشور‌های آفریقایی همچون جیبوتی و حتی سومالی شده‌اند. این در شرایطی است که آوارگان یمنی با قحطی و گرسنگی شدید و فقدان سرپناه مواجه‌اند. همچنین سازمان بهداشت جهانی در آخرین گزارش خود در سال جاری اعلام کرد که از ۲۷ میلیون نفر نیازمند کمک‌های غذایی بشردوستانه و ۱۴.۸ میلیون نفر آن‌ها نیازمند خدمات بهداشتی و پزشکی هستند. بحران یمن که از دید بسیاری از کارشناسان، یک فاجعه تمام عیار انسانی است، اکنون به نقل از نشریه آلمانی «اشپیگل» به قلب عربستان کشیده شد، اما ریاض هنوز هم مصمم است که این جنگ را ادامه دهد. پس از شلیک موشک ارتش یمن به سوی کاخ سلطنتی آل سعود در ریاض در سال گذشته، اشپیگل اعلام کرد: این حمله نشانی از شکست اقدام نظامی علیه حوثی‌ها و نوعی سرافکندگی برای خاندان سلطنتی عربستان است. عربستان؛ مخالفت با طالبان و حمایت از وهابیت دولت وحدت ملی افغانستان برای حل معمای ناامنی و رسیدن به صلح، از بدو کار به دامن عربستان پناه برد و اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان، پس از اجرای مراسم تحلیف اولین سفر خارجی خود را به ریاض اختصاص داد. اجلاس علمای جهان اسلام پیرامون بررسی صلح و ثبات در افغانستان که اخیرا برگزار شد، تقریبا پس از تلاش‌های یک ساله دولت افغانستان و رایزنی با شیوخ آل سعود صورت گرفته بود. این نشست نه تنها دستاورد مشخصی نداشت که رهبر طالبان با تندترین لحن پاسخ عربستان را داد. ریاض روابط فکری و مالی با بسیاری از گروه‌های بنیادگرا و تکفیری دارد. «ملک سلمان» ولیعهد عربستان، باری در یک مصاحبه تلویزیونی گفته بود که صدور ایدئولوژی سختگیرانه سلفی به خارج از شبه جزیره عربستان، اقتضای جنگ سرد بود و دیگر نیازی به آن نیست. اما تلویزیون «آریانانیوز» افغانستان بر این نظر است که ریاض، گروه داعش در افغانستان را تمویل و حمایت می‌کند. این رسانه به نقل از کارشناسان افغان می‌نویسد: دلیل تلاش‌های حکام سعودی برای مشروعیت‌زدایی از جنگ طالبان، تلاش ریاض برای تضعیف موضع این گروه در افغانستان و ایجاد زمینه برای گسترش تروریست‌های داعش و گروه‌های تکفیری در افغانستان می‌دانند. گروه طالبان به دلیل اختلافات فکری و ایدئولوژیکی که با گروه‌های وهابی همچون داعش دارد، تاکنون درگیری‌های بسیار خونین در مناطق شمال و شمال شرقی افغانستان داشته‌‎اند و نفوذ بیشتر عربستان و حمایت از داعش در این کشور، بر شدت این جنگ‌ها خواهد افزود. در حالی که گروه طالبان حدود هفتاد درصد از خاک افغانستان را تحت کنترل و نفوذ دارد، دولت افغانستان می‌بایست از رجوع به کشور‌هایی همچون عربستان که کارنامه‌ای سیاه در امر تروریست‌پروری دارند پرهیز کند. به نظر می‌رسد که بهترین گزینه برای حل بحران افغانستان توسط دولت کابل، روی آوردن به مذاکرات رو در رو با طالبان باشد تا از گذر گفتگو‌های مستقیم، مسائل اختلافی میان طرفین حل شود.