بانک‌ها؛ متهم ردیف اول
سیف مواضع رییس‌جمهوری آمریکا را عامل گرانی دلار می‌دانست و رییس‌جمهوری معتقد بود که اعتراضات دی‌ماه زمینه‌ساز مشکلات اقتصادی شده، اما بعد از تاکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه «بی‌توجهی و غفلت مدیریتی» از دلایل شرایط ماه‌های اخیر ارز و سکه بوده است، رییس بانک مرکزی زبان به اعتراف گشود و اعلام کرد که اتفاقات اخیر «محصول ناترازی سیستم بانکی و رشد وحشتناک نقدینگی» است.
صبح نو: سیف مواضع رییس‌جمهوری آمریکا را عامل گرانی دلار می‌دانست و رییس‌جمهوری معتقد بود که اعتراضات دی‌ماه زمینه‌ساز مشکلات اقتصادی شده، اما بعد از تاکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه «بی‌توجهی و غفلت مدیریتی» از دلایل شرایط ماه‌های اخیر ارز و سکه بوده است، رییس بانک مرکزی زبان به اعتراف گشود و اعلام کرد که اتفاقات اخیر «محصول ناترازی سیستم بانکی و رشد وحشتناک نقدینگی» است.
ترامپ از متهمان آشفتگی ارزی از پاییز سال۹۶ بود که کشور دچار آشفتگی اقتصادی شد و بازار ارز ناآرام، این آشفتگی، اما ادامه‌دار شد و در مردادماه قیمت ارز و سکه رکورد شکست، در این میان، اما، ترامپ با سخنان ارزی، ولی الله سیف، رییس کل بانک مرکزی به جمع متهمان آشفتگی ارزی کشور پیوست. در اول مردادماه، آقای، ولی الله سیف، در نشست «تخصصی بررسی راهکار‌های مبارزه با اخلال و قاچاق ارز» به بیان دلایل نوسانات بازار ارز کشور در پاییز سال گذشته پرداخت و مواضع اخیر رییس‌جمهوری آمریکا را عامل گرانی دلار دانست. سیف در این زمینه توضیح داد: «از مهر ماه سال۱۳۹۶، افزایش فشار‌های خارجی بر اقتصاد ایران در پی خودداری رییس‌جمهوری آمریکا از تأیید پایبندی ایران به مفاد برجام و سایر اقدامات ضد ایرانی دولت آمریکا و تشکیل کابینه با افرادی که از شدیدترین مواضع ضد ایرانی برخوردارند، به‌تشدید نااطمینانی‌ها و تقویت انتظارات منفی نسبت به منابع و عایدات ارزی آتی کشور انجامید و به تبع آن تقاضا‌های سفته‌بازی و پوششی ارز در داخل کشور با افزایش قابل توجهی مواجه شد.»
برکناری سیف البته این نخستین‌بار نبود که رییس کل سابق بانک مرکزی تقصیر‌ها را گردن ترامپ می‌اندازد. او پیش از نیز گفته بود: «آرامش اقتصاد ایران را نشانه گرفته و با سناریوی ایجاد التهاب تصنعی و تزریق نگرانی در ذهن فعالان داخلی و خارجی به‌دنبال تضعیف سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران و عدم انتفاع کشورمان از فرصت‌های پسابرجام است.» این کشف جدید سیف در شرایطی بود که قیمت ارز از ابتدای سال جاری افزایش یافته بود و پس از سخنرانی ترامپ و خروج آمریکا از برجام شاهد آرام شدن این بازار و کنترل قیمت بودیم. اعلام این متهم جدید برای کارزار سخت نرخ دلار برایش گران تمام شد و در سوم مردادماه در جلسه هیات دولت، عبدالناصر همتی جایگزین، ولی الله سیف در بانک مرکزی شد. در این میان، اما او حتی نخواست تا روز آخر حضورش در بانک مرکزی اشتباهش را بپذیرد و با صداقت بگوید که دلار را بی‌تدبیری و نبود برنامه‌ریزی دقیق در کنار در نظر گرفتن فاکتور‌های اقتصادی، گران کرده است. «بازار ارزی آشفته که به مجالی برای دلالی و سوءاستفاده عده‌ای تبدیل شده و سرمایه سرمایه‌داران را هر روز بیشتر و بیشتر می‌کند.» نتیجه پنج سال مدیریت سیف بر ساختمان میرداماد بود که نتوانست مأموریت خود را تا زمان قانونی‌اش به اتمام برساند. بلافاصله بعد از برکناری سیف و جایگزینی همتی خبر‌ها درباره بسته جدید ارزی مطرح شد تا اینکه در ۱۵مردادماه حجت‌الاسلام حسن روحانی، رییس‌جمهوری ایران در گفتوگوی زنده تلویزیونی از برنامه‌های دولتش برای کنترل اوضاع خبر داد.
اعتراضات دی‌ماه متهم جدید بازار ارز رییس‌جمهوری در ادامه این گفتوگوی تلویزیونی با مردم گفت: در ابتدای دولت یازدهم ارز ارزان می‌شد و ما تلاش داشتیم قیمت ارز را نگه داریم، ضمن اینکه در حین مذاکرات، منابع ارزی ما آزاد می‌شد. مشکلات ارزی دی‌ماه پارسال شروع شد؛ پنجم‌دی اعتراضاتی از شهری شروع شد، بعد سرایت کرد به شهر‌های دیگر، هرچه بود، اغتشاشات مهار شد، مردم از دولت حمایت کردند، اما پیامی به خارجی‌ها داد که فهمیدند با فشار بیشتر می‌توانند تأثیر بگذارند. غفلت مدیریتی این سخنان رییس‌جمهوری اعتراض کارشناسان اقتصادی و نارضایتی مردم را به همراه داشت، در این میان آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار چهارشنبه هفتم‌شهریورماه اعضای هیات دولت، تاکید کردند که «درخصوص قضایای ماه‌های اخیر ارز و سکه توجیهاتی بیان شد، اما به‌هرحال بی‌توجهی و غفلت مدیریتی نیز رخ داده است.» تلنگر مدبرانه رهبر معظم انقلاب سبب شد تا رییس کل بانک مرکزی روز گذشته در همایش بانکداری اسلامی وضعیت کنونی بازار ارز را ناشی از تصمیمات غیر کارشناسی اعلام و تاکید کرد: اتفاق کنونی بازار ارز حاصل ناترازی صورت‌های مالی بانک‌ها و نقدینگی است و تا زمانی که فشار نقدینگی وجود دارد فشار بر حفظ دارایی افراد وجود خواهد داشت این در حالی است اگر ناهماهنگی و تصمیمات غیرکارشناسی را هم به آن اضافه کنیم مشکل دوچندان خواهد بود. همتی با بیان اینکه جلوگیری از اتلاف منابع ارزی اولی‌ترین اولویت‌های بانک مرکزی است، گفت: ذخایر ارزی، ناموس بانک مرکزی است و اکنون امکانات ارزی بانک مرکزی را بیشتر خواهیم کرد پس سیاست ما این است که از منابع بانک مرکزی برای تنظیم بازار ارز استفاده نکنیم، اما ۴۰میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داریم که اگر این منابع وارد بازار شود به‌طور قطع بازار ارز را تنظیم خواهد کرد و فعلاً ضرورتی برای استفاده از منابع ارزی بانک مرکزی نیست. مدت‌ها است که کارشناسان اقتصادی فریاد برآورده و نسبت به انباشت نقدینگی هشدار داده‌اند، اما بی‌توجهی دولت و مدیریت غیر کارشناسی، مشکلات کنونی را سبب شد، حال‌بیشتر از یک‌ماهی می‌شود که عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی شده است و در شرایطی سکاندار آن شده است که اوضاع بازار ارز همچنان نابسامان است و اگرچه از التهابش کم شده است، اما هنوز به گفته بسیاری از صاحب‌نظران و اقتصاددانان، قیمتش واقعی نیست و حباب دارد. البته صداقت همتی و اعترافش درباره متهمان و مقصران اصلی بازار کنونی ارز خود می‌تواند گامی امیدوارکننده در بهبود شرایط باشد.