پیشنهاد فروش نفت از طریق بورس در نطفه خفه شد

خبرگزاری آنا: رضا پدیدار در یک برنامه رادیویی درباره فروش نفت در بورس، به مفهوم بورس اشاره کرد و گفت: در تعامل عرضه و تقاضا در بورس، بهترین قیمت در حقیقت کشف می‌­شود و یک رضایت نسبی برای طرفین به وجود می‌­آورد که فروشنده می­‌گوید من به بهترین قیمت فروختم و خریدار می­‌گوید با بهترین قیمت خریدم و نهایتاً این جریان باعث ایجاد یک، ثبات و دوم تحول در فرایند اقتصاد در جامعه می‌­شود. وی با اشاره به تاریخچه راه‌اندازی بورس نفت با همکاری وزارت نفت و سازمان بورس در دهه ۸۰، اضافه کرد: وقتی قرار شد که این کار انجام بشود، بهترین جا را در جزیره­ کیش پیدا کردند، زیرا گفتند کسانی که در کشور‌های حاشیه­ خلیج فارس هستند می‌توانستند راحت و بدون ویزا در این جزیره حضور پیدا کنند و مثلاً صبح بیایند و شب هم بروند. عدم پایبندی شرکت ملی نفت ایران به سازوکار بورس، عامل عدم موفقیت بورس نفت رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران با تأکید بر اینکه متأسفانه ساز و کار مناسبی برای عرضه نفت در بورس در آن دوره زمانی پیش‌­بینی نشده بود، توضیح داد: وقتی اولین محموله­ نفتی در بورس عرضه شد که اتفاقاً نفت سنگین هم بود، نماینده امور بین‌­الملل شرکت ملی نفت ایران آنجا حضور پیدا کرد و قیمت خودش را ارائه داد. وقتی متقاضیان خرید آمدند و قیمت دادند، نماینده­ امور بین‌الملل گفت: من قیمتی پایین‌­تر از این نمی‌­دهم. گفتند آقا مگر بورس نیست؟ بورس یعنی اینکه تو یک قیمتی دادی ما هم یک قیمتی می­‌دهیم. بالاترین قیمت که توسط متقاضیان داده می‌­شود آن می­‌تواند بیاید. ایشان گفت: نه، من دستور دارم که از این قیمت کمتر نفروشم. اگر بیشتر می­‌خرید به شما می‌­دهم. خب این که نمی‌­شود که بگوید که، چون بیشتر ندادید و کمتر دادید من نمی­‌خرم. پدیدار افزود: نهایتاً در یک دوره‌­ای که نزدیک به ۶ ماه هم بورس فعالیت کرد به‌جز یک سری معاملات خیلی جزئی در بخش فرآورده‌های هیدروکربنی به نتیجه­‌ای نرسید و عملاً بورس شکست خورد و تعطیل شد. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران با اشاره به فعالیت‌های بورس انرژی در سال‌های اخیر بیان کرد: به نظر من شاید بگوییم که بورس انرژی هم در ایران گذران عمر کرد. وزارت نفت پیشنهاد جهانگیری برای فروش نفت در بورس را در نطفه خفه کرد پدیدار با اشاره به اظهارات معاون اول رئیس جمهور درباره فروش نفت به بخش خصوصی از طریق ساز و کار بورس گفت: بعد از این اظهارات، ما در کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی نشستی گذاشتیم و راجع به ساز و کار اجرایی و عملیاتی شدن آن فکر کردیم و متوجه شدیم که ما نیاز داریم که ضوابط و شرایطی را که امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در عرصه­ نفت خام و فرآورده‌­ها دارد را ببینیم که به چه صورتی است. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران ادامه داد: با مسئولان وزارت نفت مکاتبه کردیم، اما پاسخی دریافت نکردیم یعنی عملاً آن مطلبی که معاون اول ریاست جمهوری مطرح کرد در همان نطفه خفه شد. پدیدار اضافه کرد: این در حالی بود که شاید اجرای این موضوع نیازی به تصویب قانون در مجلس هم نداشت و جزو ضوابط اجرایی بود که خود وزارت نفت و خود بخش امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران باید آن را عملیاتی می­‌کردند. عملاً این قضیه در همان نطفه­ اولیه شکست خورد. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران با تأکید بر اینکه هر کاری در هر جایی می­‌خواهد انجام بشود یک مرکز برنامه­‌ریزی واحد می­‌خواهد و بورس نفت هم از این قضیه مستثنی نیست، گفت: یا باید دولت خودش این کار را انجام می‌داد یا آن را به بخش خصوصی واگذار می‌­کرد. بخش خصوصی شدیداً آمادگی این کار دارد و من به عنوان نماینده پارلمان بخش خصوصی اعلام می­‌کنم که ما برای پیاده­‌سازی هر نوع بورسی و به خصوص بورس انرژی در ایران آمادگی داریم که ساز و کار آن را طراحی کنیم به شرط این­که مقامات کارفرمایی یعنی وزارت نفت این تعامل خودشان را با ما برقرار کنند. امکان فروش نفت ایران با استفاده از توانمندی‌های شرکت‌های کوچک وجود دارد پدیدار با تاکید بر اینکه قرار نیست ۱۰۰ درصد نفت صادراتی کشورمان وارد بورس شود، افزود: بورس دو مکانیزم دارد، یکی مکانیزم اجرایی و یکی مکانیزم رفتاری؛ مکانیزم اجرایی مکانیزمی ا­ست که قوانین و مقررات تعیین می­‌کند و چارچوب مشخصی برای خریدار و فروشنده و تعیین قیمت و امثال آن است؛ مکانیزم رفتاری این است که چه زمانی؟ کی؟ با چه نحو‌ه‌­ای؟ نوع پرداخت و ضمانت؟ * وزارت نفت هیچ پاسخی به ما نداد رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه ما مکانیزم رفتارمان را برای بخش خصوصی تعریف نکرده‌­ایم، بیان داشت: اگر ما تنها ۱۰ درصد نفت صادراتی را به بخش خصوصی بدهیم، این بخش به دو صورت می‌­تواند فعالیت کند، به‌صورت انفرادی و به صورت گروهی یعنی ایجاد کنسرسیوم. پدیدار اضافه کرد: ما در بخش خصوصی برای تعاملات نفت خام و فرآورده­‌های هیدروکربنی و مشتقات آن، سه کنسرسیوم در اتاق بازرگانی تشکیل داده‌ایم، ولی عملاً وزارت نفت هیچ پاسخی به ما نداد. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران با اشاره به تعاملات ژاپن و کره جنوبی با آمریکا برای اخذ مجوز واردات نفت از ایران گفت: هفت کشور اروپایی هم از ایران مجموعا حدود ۷۰۰ یا ۸۰۰ هزار بشکه نفت در روز وارد می­‌کنند، ولی مکانیزم سفارش و انجام آن و تعاملات پولی و مالی برای بخش خصوصی عملیاتی است و از طریق شرکت‌های کوچک و متوسط (SME) در بخش خصوصی می‌توانیم انجام بدهیم. پدیدار با تاکید بر سهم بالای شرکت­‌های کوچک و متوسط در کشور‌های مختلف جهان و سهم پایین این شرکت‌ها در اقتصاد ایران گفت: ما می‌­توانیم بورس را فعال کنیم و محموله‌­ها را کوچک کنیم و این شرکت‌ها می­‌توانند در تعامل با همدیگر این معاملات را انجام دهند و، چون ارتباط بخش خصوصی ایران با بخش خصوصی سایر کشور‌ها برقرار است. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران با اشاره به پالایشگاه ریالنس در هند گفت: این پالایشگاه براساس نفت سبک ایران طراحی شده است. این پالایشگاه عاشق نفت ایران است و حاضر است نفت سبک ایران را از طریق شرکت­‌های اس­ ام‌ای دریافت ­کند و به ما کالا یا ارز محلی بدهد. پدیدار تاکید کرد: من تصور می­‌کنم همه کشور‌ها همینطور هستند و ما عملاً پنج کشور سنتی و هفت کشور اروپایی که ۱۲ کشور را تشکیل می­‌دهد بازار بالقوه ما هستند و به‌رغم همه محدویت‌هایی که آمریکا برای ما در دوران تحریم قرار داده است، ما می‌توانیم همچنان حدود یک تا یک­‌ونیم میلیون بشکه نفت و میعانات گازی صادر کنیم. برای صادرات نفت کنسرسیوم تشکیل دادیم رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران افزود: ما در بخش خصوصی در زمینه راه‌اندازی بورس به مفهوم یک بورس بین‌­المللی کار کرده‌­ایم و مشکل حمایت‌­هایی ست که دولت باید می­‌کرد، زیرا شرکت‌ها را به­ صورت کنسرسیومی درآوردیم که بتوانند توان مالی خودشان را داشته باشند. وی گفت: من قبول دارم یک محموله یک میلیون بشکه‌­ای نفت ­خام، عدد قابل توجهی می‌شود که بخواهد با یک کشتی جابه­‌جا شود. آن ساز و کار را ما به عنوان یک بورس اولیه ایجاد کردیم برای محموله­‌های کوچک نفتی و نه محموله­‌های بزرگ که الان امور بین‌الملل قراردادهایش را بسته و دارد اجرایی می‌کند. منتهی ما نمی‌­توانیم این موضوع را رها کنیم به‌خاطر اینکه بخش خصوصی کوچک است. پدیدار افزود: من رسماً به­ عنوان نماینده پارلمان بخش خصوصی اعلام می‌­کنم که در نشستی که ما با کمیسیونر عالی انرژی اتحادیه اروپا داشتیم، ۱۱۴ شرکت کوچک و متوسط اروپایی و با دو شرکتی که در روز‌های اخیر اضافه شده‌­اند، مجموعا ۱۱۶ شرکت هستند؛ این­‌ها اعلام آمادگی کردند که بخشی در خرید و فروش نفت­‌خام و فرآورده‌­های نفتی فعال باشند. وزارت نفت اجازه ورود بخش خصوصی به معاملات نفتی را نمی‌دهد رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران در ادامه بیان داشت: درست است که ما در بخش فرآورده­‌ها پیشرفت خوبی کرده‌­ایم، ولی در نفت خام هم این قابلیت را داریم که با پشتیبانی کنسرسیوم‌هایی که در درون بورس تشکیل می‌­شود، نفت را در محموله‌­های کوچک دریافت کنیم منتهی وزارت نفت دور خودش حصاری بسته است و به بخش خصوصی حتی اجازه ورود به معاملات نفتی را نمی‌دهد. حتی در دوره قبلی تحریم‌ها هم اجازه ورود بخش خصوصی محدود بود و کسی نمی‌توانست وارد شود مگر گروه‌های خاص و همین قضیه باعث ایجاد اشکالات عدیده‌ای شد. پدیدار تاکید کرد: امروز ما می‌توانیم ضمانت‌نامه بدهیم. ضمناً لیست ۵۰ شرکت کوچک و متوسط ایرانی که در صحنه بین‌المللی حضور دارند و این تعاملات را می‌توانند انجام دهند، را تهیه کرده‌ایم. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران با اشاره به جلسه اتاق با کمیسیونر عالی انرژی اتحادیه اروپا گفت: در توافقی که با کمیسیونر عالی انرژی اتحادیه اروپا کردیم، برخی بانک‌های اروپایی هم می‌توانند در این زمینه می‌توانند کمک کنند. پدیدار اضافه کرد: من تصور می­کنم این اراده در وزارت نفت باید به­ وجود بیاید و بخش خصوصی را به رسمیت بشناسند. وزارت نفت به بخش خصوصی باور ندارد، اعتماد هم نمی‌کند و اعتبار هم نمی‌دهد. اگر خط اعتباری به بخش خصوصی بدهند و براش زمان تعیین کنند یعنی همان سازوکاری که در بورس سایر کالا‌ها در ایران هست، کار جلو می‌رود. پولی جابجا نمی‌کنند معاملات را از طریق خط اعتباری انجام می‌دهند و در فرصت زمانی تسویه می­کنند. این قضیه در بورس انرژی و برای نفت هم به ­صورت محموله­‌های کوچک قابل اجرا است. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به این سؤال که چه راهکاری در کوتاه‌مدت می‌تواند جلوی آثار تحریم‌های نفتی را بگیرد، گفت: ما دراین موضوع خیلی کار کردیم و یک گزارشی هم به دولت و هم به مقامات مسئول وزارت نفت فرستادیم. گروهی از شرکت‌­های خارجی مثل شرکت­‌های کره­‌ای، ژاپنی، چینی و هندی که امروز در پروژه‌های نفتی ایران کار می‌کنند و ما الان با آن‌ها تعاملات داریم، ما گفتیم بیایید شروع کار از طریق بخش خصوصی را با این شرکت­‌ها بزنیم. پدیدار افزود: ببنید این هنوز جا نیفتاده است و جوابی به ما نداده‌­اند. این شرکت­‌هایی که الان دارند چه در بخش‌­های بالادستی وچه در بخش‌­های میان­‌دستی و پایین‌­دستی صنعت نفت دارند کار می‌کنند، صورت وضعیت داده­‌اند و باید دولت به این‌­ها ارز بدهد. ما اول آمدیم این شرکت‌ها را مطرح کردیم و گفتیم در مقابل این­که شما می­‌خواهید به آن­ها پول بدهید، این را با ساز و کاری که بخش خصوصی انجام می‌­دهد و با آن‌ها قرارداد می‌­بندد و از محل مطالباتی که دارند این پول نفت را دریافت بکنند. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران در ادامه توضیح داد: فلان شرکت چینی یا کره‌­ای، یک پولی را از ما بابت کاری که در پروژه انجام داده است طلب دارد. ما به جای اینکه به این شرکت پول بدهیم، نفت خام بدهیم. منتها با توجه به شرایطی که تحریم‌ها دارد و این عرصه را تنگ می­‌کند، نفت در اختیار بخش خصوصی قرار بگیرد و بخش خصوصی قیمت نفت را در بورس سالم و صحیح تعیین کند. پدیدار اضافه کرد: سپس با توجه به ساز و کاری که شرکت کوچک و متوسط ایرانی در نظر گرفته است، به شرکت خارجی که در پروژه کار می­‌کند، در مقابلش نفت می­‌دهد. این جا هیچ اتفاق ناموزونی نمی‌­افتد که تحریم مانع باشد و ما عملا از این طریق می‌­توانیم سایر محموله­‌ها را با تعیین قیمت در بورس به بخش خصوصی بدهیم، چون کل نفتی که الان هفت کشور اروپایی دارند از ما دریافت می‌­کنند، ۸۰۰ هزار بشکه است و اگر شما تقسیم کنید عدد کوچکی است و این در توان بخش خصوصی است. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران بیان کرد: متأسفانه دادن خط اعتباری به بخش خصوصی و قبول داشتن این بخش به‌خاطر اینکه امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران یک حصاری دور خودش کشیده است و کاملاً به صورت انحصاری به موضوع نگاه می­‌کند، محقق نشده است و این انحصاری نگاه کردن نهایتاً منجر به ایجاد خسارت بزرگ اقتصادی به کشورمان خواهد شد. آمادگی دو شرکت نروژی برای معامله نفتی با ایران پدیدار افزود: من اعلام می­‌کنم که الان دو شرکت نروژی اعلام همکاری کرده‌­اند و گفته‌­اند ما آماده هستیم در معاملات نفتی با شما حضور پیدا کنیم و منتظر آن هستند که ساز و کار را به آن‌ها بگوییم. این شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که ما منابع مالی را از طریق سیستم بانک EIH یا EIE هست انجام می‌دهیم. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران با اشاره به شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی، آسیایی و آفریقایی برای فعالیت در زمینه فروش نفت ایران گفت: منتها کی می‌توانند از این انحصارطلبی دولت نجات پیدا کنند؟ بار‌ها من اعلام کردم که حوزه نفت و انرژی ما به جای حکمرانی، به سمت رگولاتوری و تنظیم مناسبات برود، زیرا ادامه روند موجود، راه به جایی نخواهد بود و روز به روز باعث تضعیف دولت در بخش اقتصادی خواهد شد. پدیدار با تاکید بر اینکه دولت باید سراغ بخش خصوصی بیاید و باید بخش خصوصی را به طور جدی باور داشته باشد، به خاطره‌ای درباره احترام مسئولان یکی از بان‌ک­های معروف مالزی به فعالان بخش خصوصی اشاره کرد و گفت: من متأسفم که در کشورمان چقدر باید التماس کنیم که رئیس بانک یا معاونش را ببینیم. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران در پایان تاکید کرد: اگر این باور به توانمندی بخش خصوصی به وجود بیاید من عرض می­کنم بخش خصوصی این ظرفیت را دارد که در زمینه فروش نفت به صورت محموله‌های کوچک فعال شود، ولی متأسفانه آن باور و اعتماد و اعتقاد به بخش خصوصی کماکان هنوز به وجود نیامده و این به عنوان نقیصه بزرگ در اقتصاد کشور ماست.