قصه یک عکس؛ ۴+۱ در دادگاه

خبرگزاری فارس: حسنعلی منصور اولین دبیرکل حزب ایران نوین بود و پس از احراز پست نخست‌وزیری، قصد انجام تغییراتی را داشت، اما طرح لایحه کاپیتولاسیون مسیر فعالیت سیاسی و زندگی وی را تغییر داد. در همین دوره بود که طرح لایحه کاپیتولاسیون (اعطای حق قضاوت کنسولی) به اتباع آمریکایی مطرح شد. منصور حامی بزرگ این طرح بود و با جدیت لایحه کاپیتولاسیون را پیگیری می‌کرد. وی این لایحه را به مجلس برد تا آن را به تصویب برساند و علیرغم مخالفت‌های مردمی و اعتراض جامعه روحانیت و در صدر آن‌ها امام خمینی که در جمع مردم قم سخنرانی تاریخی علیه کاپیتولاسیون ایراد کرد، سرانجام موفق شد این لایحه را به تصویب برساند. تصویب کاپیتولاسیون خشم مردم را برانگیخت و باعث شد نقشه ترور منصور توسط هیات‌های موتلفه اسلامی برنامه‌ریزی شود. نقشه‌ای که در روز اول بهمن ۱۳۴۳ به اجرا درآمد.

حاج مهدی عراقی که به همراه شهیدان بخارایی، نیک‌نژاد، صفار هرندی و امانی جزو گروه ترور منصور بود و در محاکمات ابتدا به اعدام و سپس حبس ابد محکوم شد، درباره روز ترور می‌گوید: «.. چهار نفر از این برادر‌ها مسلح بودند، که در هر قسمتی که هرکدامشان زود‌تر با منصور برخورد کردند او مبادرت به عمل بکند... نزدیکی‌های ساعت ۱۰ بود که ماشین منصور از قسمت شاه آباد وارد میدان بهارستان می‌شود و به طور عمودی جلوی درب مجلس می‌ایستد، همان درب بزرگ. قبل از اینکه شوفر بیاید پایین، برگردد بیاید این ور درب را باز بکند، خود منصور درب را باز می‌کند و می‌آید بیرون... آقای بخارایی هم از قسمت جنوب به طرف شمال داشت می‌آمد، [منصور]که درب را باز می‌کند و می‌آید، به فاصله دو متر بین این دو تا فاصله بوده، گارد محافظ با دو تا ماشین بنز ایستاده بودند، هنوز گارد محافظ پیاده نشده بودند، اسلحه هم لای دفترچه بود، آن دفترچه که دستش بوده، اسلحه هم لای آن بوده، به مجرد اینکه منصور می‌آید پایین اسلحه را همان جوری که دستش بوده تیر اول را شلیک می‌کند که می‌خورد به شکم منصور، منصور که دولا می‌شود تیر دوم را می‌زند پس گردنش، تیر سوم را که می‌خواهد بزند [گارد محافظ می‌زنند زیر دستش]، اسلحه می‌پرد بالا. بخارایی را آنجا می‌گیرند. وقتی می‌گیرند آقای نیک‌نژاد از آن ور ماشین شروع می‌کند به تیراندازی کردن، گارد فرار می‌کند، آقای بخارایی هم فرار می‌کند. سرباز‌هایی که دم مجلس بودند صدای تیر را که می‌شنوند، می‌آیند بیرون نیک‌نژاد را می‌گیرند. نیک‌نژاد می‌گوید من نبودم، [او آنجاست]دارد می‌رود، [و برای فریب آن‌ها وسط میدان را نشان می‌دهد]آن‌ها برمی‌گردند می‌بینند که یکی وسط خیابان دارد فرار می‌کند. نیک‌نژاد را ولش می‌کنند که آن هم می‌پرد توی تاکسی، نیک‌نژاد از آن ور می‌رود. آقای بخارایی هم، چون زمین یخبندان و سُر بود، سُر می‌خورد زمین، (می‌خورد زمین)، چند تا پلیس که عقبش کرده بودند می‌گیرند او را آنجا و می‌آورند کلانتری بهارستان.» [۱]

به ترتیب از راست: محمد بخارایی، رضا صفارهرندی، مرتضی نیک نژاد و صادق امانی + مهدی عراقی در نهایت عوامل ترور منصور یعنی محمد بخارایی، مرتضی نیک‌نژاد، صفار هرندی و صادق امانی پس از این واقعه، بازداشت، محاکمه و به اعدام محکوم شدند. حکم آن‌ها در بامداد روز ۲۶ خرداد سال ۴۴ به اجرا درآمد. دیگر مرتبطان پرونده از جمله حاج مهدی عراقی، محی‌الدین انواری و عسگراولادی هم به حبس‌های طویل‌المدت محکوم شدند و البته مهدی عراقی حدود ۱۵ سال بعد از این دادگاه، توسط گروهک فرقان ترور شد تا همه این پنج نفر حاضر در عکس شهید شده باشند. [۱]- http://tarikhirani.ir/fa/events/۳/EventsDetail/۵