حنظل چیست؟ +خواص و عوارض مصرف

باشگاه خبرنگاران جوان: گیاهان بی شماری در این کره خاکی وجود دارند که طب سنتی برای آن‌ها خواص و نحوه مصرف تعیین کرده اند. گیاهانی که شاید در کشوری یافت شوند و در کشوری دیگر نایاب باشند و اصلا به چشم نخورد. یکی از گیاهانی که جای خود را در طب سنتی پیدا کرده است، حنظل است. گیاهی شبیه به هندوانه که به هندوانه ابوجهل شهرت پیدا کرده است و در همین راستا قصد دارد تا در این مطلب شما را با حنظل، خواص و عوارض آن در طب سنتی و همچنین دستور تهیه روغن آن آشنا کند، پس با ما همراه باشید.

معرفی حنظل حنظل یکی از گیاهانی است که به وفور در نسخه‌های طب سنتی به کار می‌رود. این گیاه که به هندوانه ابوجهل نیز معروف است، شباهت ظاهری زیادی به هندوانه دارد و تنها طعم تلخ آن می‌تواند اصلی‌ترین تفاوت آن با هندوانه معمولی باشد. از این گیاه برای درمان بسیاری از دارو‌ها استفاده می‌شود و در باب خواص حنظل در طب سنتی، رساله‌های زیادی نوشته شده است. در ایران بیشتر به حنظل خربزه روباه، تیره کدو و یا سیب تلخ نیز گفته می‌شود.

حنظل در طب سنتی گیاهی است علفی یکساله و دارای ساقه خزنده و پیچک می‌باشد و در مناطق جنوبی ایران مانند جزیره قشم، بلوچستان و جهرم و بعضی نقاط دیگر می‌روید. میوه این گیاه شباهت بسیاری به هندوانه‌های معمولی دارد، ولی از نظر سایز و اندازه نسبت به آن‌ها کوچک‌تر است. میوه این گیاه معمولا به اندازه یک پرتقال است، در نواحی گرم ایران و در دامنه کوه‌ها این گیاه به صورت خودرو می‌روید و البته گاهی نیز کشاورزان اقدام به کاشت این گیاه می‌کنند تا از خواص میوه این گیاه استفاده کنند. بوته‌های این گیاه معمولا بسیار میوه می‌دهد، دانه‌هایی که در داخل این میوه‌ها وجود دارد مصرف دارویی دارد و در اکثر عطاری‌ها شما می‌توانید از این دانه‌ها پیدا کنید. مزاج این دانه‌ها نیز گرم و خشک است.

موارد استفاده حنظل در طب سنتی در اسهال‌های عفونی می‌توان مقدار هفت گرم از برگ خشک شده این گیاه را با ده گرم نشاسته و ۵ گرم صمغ عربی مخلوط کرده و در دو یا سه نوبت در روز از آن استفاده کرد. این مخلوط را می‌توان در یک نوبت نیز خورد، اما به دلیل اینکه دارای قدرت زیادی است و بسیار سنگین می‌باشد بهتر است در دو نوبت استفاده شود. این گیاه روده‌ها را ضد عفونی می‌کند و می‌تواند به راحتی اسهال را بند بیاورد. در معالجه مالیخولیا و دا الحیه و جذام نیز می‌توان از این گیاه استفاده کرد. شما باید ۷ گرم از برگ این گیاه را با ۲۱ گرم گیاه رازدانه مخلوط کنید، آن را بجوشانید و آب آن را برای بهبودی خود میل کنید. اگر آب این گیاه را بر روی لثه‌ها بمالید، کشیدن دندان در بیمار را بسیار راحت‌تر می‌کند و وی دیگر از درد به خود نمی‌پیچد، همچنین اگر آب این گیاه را با روغن زیتون مخلوط کنید، می‌توانید به عنوان مسکن برای دندان درد نیز استفاده کنید. در گوش افراد و جانور‌هایی که بهداشت فردی را رعایت نمی‌کنند، ممکن است کرم رخنه کند. شما می‌توانید آب جوشانده شده حنظل را در گوش این افراد چکانده و به سرعت از دست کرم‌ها خلاص شوید، همچنین کسانی که در معده و روده‌های خود انگل دارند و با مصرف دارو‌های ضد انگل نمی‌توانند از دست این انگل‌ها خلاص شوند، می‌توانند دو گرم از روغن حنظل را بخورند تا از شر این انگل‌ها رهایی پیدا کنند. همچنین کسانی که به درستی طهارت نمی‌گیرند و به کرمچه یا اکسیور مبتلا می‌شوند، و دارو‌های ضد کرمچه تاثیری در آن‌ها ندارد می‌توانند با مصرف دو گرم از این دارو از شر این کرمچه‌ها خلاص شود. این دارو می‌تواند به سرعت این کرمچه‌ها را بکشد و تخم‌ها و نوزادان ان‌ها را از بین ببرد. اگر احتمال می‌دهید دست یا اعضای دیگر بدن شما مبتلا به این کرمچه‌ها شده باشد، بهتر است که از روغن این گیاه استفاده کنید. در بچه‌هایی که انگل دارند باید آب جوشانده شده این گیاه را از به صورت ضماد در داخل ناف آن‌ها مالید. دقت داشته باشید نباید این ضماد را از طریق مقعد به کودکان وارد کنید، حنظل نیمه سمی است و می‌تواند برای آن‌ها خطرناک باشد.) اگر چه حنظل در طب سنتی بسیار توصیه شده است، ولی بی خطر نیست و همان طور که در بالا اشاره کردیم، این گیاه نیمه سمی است. هیچ گاه سرخود و بدون تجویز دکتر از این گیاه استفاده نکنید مخصوصا به صورت ترشی، استفاده بیش از اندازه این گیاه حتی می‌تواند باعث مرگ شود. استفاده از این گیاه می‌تواند علائمی همچون معده درد و مدفوع خونی و آبکی را همراه داشته باشد. افرادی که دارای طبع گرم و خشک هستند نباید از این دارو استفاده کنند، چون ممکن است به ناراحتی معده و مقعد دچار شوند. خانم‌های باردار و کسانی که ناراحتی کلیه دارند این دارو حکم سم را دارد. نکته: این گیاه می‌تواند بسیار خطرناک باشد و ما به شما توصیه می‌کنیم، هیچگاه بدون توصیه پزشک از آن استفاده نکنید. جالب است بدانید؛ روایت نحوه پر کردن دندان با روغن حنظل در حلیه المتقین علامه مجلسی آمده است. روش پر کردن دندان با روغن حنظل با سنجاق تمیز سیاهی هارو آهسته بتراشید و یک نخ کتان آغشته به روغن حنظل کنید و در سوراخ دندان بگذارید، سپس یک آدامس سقز روی آن بگذارید تا غذا وارد آن نشود و هرروز (تا ۴۰روز) این روشهارو کامل انجام بدید. در روایتی از امام کاظم (علیه السلام) آمده: «فإن کان الضرس لا أکل فیه وکانت ریحا قطر فی الاذن التی تلی ذلک الضرس. لیالی کل لیله قطرتین، أو ثلاث قطرات یبرأ بأذن الله» [الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج۸، ص۱۹۴]یعنی «اگر دندان خورده نشده (سوراخ نشده) و صرفاً یک آبسه است، از روغن هندوانه ابوجهل در سوراخ گوشی که در سمت دندان مورد نظر است، چند قطره بریزید، چند شب (سه الی پنج شب) و هر شب، دو الی سه قطره بریزید، به اذن خدا خوب می‌شود.»:)

حنظل جایگزین عصب کشی دندان اگر ریشه دندان و عصب دندان مشکل داشته باشد و نیاز به تنظیم عصب دارد یا اینکه باید عصب کُشی بشود دو قطره روغن حنظل در گوش طرف دندانِ مشکل دار بریزید. بخلاف کاری که دندان پزشک‌ها انجام می‌دهند و عصب را می‌کشند. این کار عصب را از بین نمی‌برد بلکه درد دندان را از بین می‌برد. این کار دندان پزشک‌ها که عصب دندان را می‌کشند موجب از دست رفتن استحکام دندان در دراز مدت خواهد شد. در روایتی از امام کاظم (علیه السلام) آمده: «فإن کان الضرس لا أکل فیه وکانت ریحا قطر فی الاذن التی تلی ذلک الضرس. لیالی کل لیله قطرتین، أو ثلاث قطرات یبرأ بأذن الله» [کافی، ج. ۲، ص. ۶۵۶]یعنی «اگر دندان خورده نشده (سوراخ نشده) و صرفاً یک آبسه است، از روغن هندوانه ابوجهل در سوراخ گوشی که در سمت دندان مورد نظر است، چند قطره بریزید، چند شب (سه الی پنج شب) و هر شب، دو الی سه قطره بریزید، به اذن خدا خوب می‌شود.»

دستور تهیه روغن حنظل پوست هندوانه ابوجهل را گرفته و آن را خرد کنید و مختصر روغنی (کنجد یا روغن زیتون) به آن اضافه کنید و آن را در معرض آفتاب قرار داده بعد از دو روز تبدیل به آب می‌شود، سپس آن را با یک پارچه صاف کرده وآن را روی آتش قرار دهید تا آبش بخار شود و روغن آن باقی بماند.