پاسخ ظریف درباره احتمال دیدار ترامپ و روحانی
«محمد جواد ظریف»، وزیر امور خارجه ایران روز یکشنبه با شبکه خبری «سی‌ان‌ان» درباره توافق هسته‌ای برجام و بازگشت تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران مصاحبه کرد.
خبرگزاری فارس: «محمد جواد ظریف»، وزیر امور خارجه ایران روز یکشنبه با شبکه خبری «سی‌ان‌ان» درباره توافق هسته‌ای برجام و بازگشت تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران مصاحبه کرد.
اعتیاد به تحریم
وزیر خارجه ایران در این مصاحبه که به نوشته سی‌ان‌ان در تهران انجام شده گفت: «من معتقدم بیماری‌ای در ایالات متحده وجود دارد که اسمش اعتیاد به تحریم است.»
او یادآوری کرده که این بیماری تنها مختص دولت فعلی آمریکا نیست و دولت «باراک اوباما»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا هم تمرکزش را بیش از آنکه روی اجرای تعهداتش در زمینه تحریم‌های برداشته‌شده قرار دهد بر ضرورت حفظ تحریم‌های رفع‌نشده تأکید داشته است.
ظریف گفت: «حتی در دوران دولت اوباما، ایالات متحده به جای اجرای تعهداتش در مورد تحریم‌هایی که برداشته بود تأکید بیشتری روی حفظ تحریم‌های برطرف‌نشده داشت.»
«برنامه جامع اقدام مشترک» یا برجام، تیرماه سال ۱۳۹۴ میان ایران و پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (آمریکا، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) به علاوه آلمان (موسوم به گروه ۱+۵) حاصل شد.
این توافق هسته‌ای قرار بود در ازای ایجاد برخی محدودیت‌ها در برنامه هسته‌ای ایران، تمامی تحریم‌های وضع‌شده به بهانه مسائل هسته‌ای رفع کند.
دولت آمریکا در زمان انجام مذاکرات هسته‌ای تأکید داشت زیرساخت‌های تحریم‌ها را حفظ کند. به همین دلیل در برجام مقرر شد به جای «لغو» تحریم‌ها، اجرای آن‌ها متوقف شده و این توقف اجرا در فواصل زمانی مشخص، تمدید شوند.
«دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا با اتکا به همین اصل ۱۸ اردیبهشت‌ماه سال جاری به مشارکت کشورش در این توافق هسته‌ای خاتمه داد و اعلام کرد تحریم‌ها علیه ایران را در دوره‌های زمانی ۹۰ و ۱۸۰ روزه احیا خواهد کرد.
درس نگرفتن آمریکایی‌ها از گذشته
ظریف درباره بازگشت تحریم‌ها گفت: «احساس ما این بود که ایالات متحده یاد گرفته که دست‌کم در مورد ایران، تحریم‌ها علی‌رغم ایجاد مشقت‌های اقتصادی، نتایج سیاسی مد نظر آن‌ها را به بار نمی‌آورند و من فکر می‌کردم که آمریکایی‌ها این درس را یاد گرفته‌اند. متأسفانه، اشتباه می‌کردم.»
به نوشته سی‌ان‌ان، رئیس دستگاه دیپلماسی ایران، در عین حال، در این مصاحبه تأکید کرده که توافق هسته‌ای برجام را می‌توان صرفنظر از اقدامات دولت ترامپ حفظ کرد.
گروه اقدام ایران
سی‌ان‌ان نوشته مصاحبه با ظریف روز یکشنبه، در شصت و پنجمین سالروز کودتای مورد حمایت آمریکا برای سرنگونی دولت منتخب مردمی «محمد مصدق»، نخست‌وزیر وقت ایران انجام شده است.
ظریف ساعاتی قبل در توئیتر با اشاره به کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ (۱۹۵۳ میلادی) از اقدام دولت آمریکا در تشکیل گروهی موسوم به «گروه اقدام ایران» انتقاد کرده بود.
«مایک پامپئو»، وزیر خارجه آمریکا روز پنجشنبه ۲۵ مرداد تشکیل گروهی به نام «گروه اقدام ایران» را اعلام و «برایان هوک» را به عنوان رئیس آن منصوب کرد.
ظریف از اینکه هنوز تفکر دهه ۱۹۵۰ در آمریکا حاکم است انتقاد کرد: «فکر می‌کنم دولت آمریکا هنوز معتقد است دارد با دولتی که بعد از کودتای سال ۱۹۵۳ در ایران مستقر کرد کار می‌کند. همان‌طور که (در ضرب‌المثل‌ها) می‌گویند، باید چشمشان را باز کنند و ببینید دور و برشان چه خبر است. *»
سی‌ان‌ان نوشته ظریف در بخش‌های زیادی از مصاحبه ظاهراً احتمال گفتگو با دولت ترامپ در آینده را رد و ابراز امیدواری کرده که توافق را می‌توان حفظ کرد.
او گفته فشار از جانب متحدان اروپایی می‌تواند ترامپ را مجاب کند تفکرش را تغییر دهد. ظریف، از آمریکا بابت «زورگویی» به اروپایی‌های شریک ایران در برجام انتقاد کرده است.
وی گفت: «ما نمی‌خواهیم در توافق هسته‌ای تجدید نظر کنیم. می‌خواهیم ایالات متحده توافق هسته‌ای را اجرا کند. امروز، نزدیک‌ترین متحدان آمریکا در برابر این تحریم‌ها مقاومت می‌کنند.»
وی در ادامه گفت: «آمریکا دارد اساساً [اروپایی‌ها]را اجبار می‌کند و روی آن‌ها فشار می‌آورد... نمی‌خواهم از کلمه زورگویی استفاده کنم، ولی کارشان معادل همین است.»
آیا احتمال دیدار ترامپ و روحانی وجود دارد؟
ظریف در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا دیدار رو در رو با ترامپ می‌تواند منفعتی برای «حسن روحانی»، رئیس‌جمهور ایران داشته باشد گفت: «وقتی که پیشرفت‌های عظیمی که قبلاً کرده ایم دور ریخته شوند، خیر.»
وی در ادامه تأکید کرد: «[توافق قبلی]برای ما سنگ محکی بود که ببینیم می‌توانیم به ایالات متحده اعتماد کنیم یا خیر.»
وزیر خارجه ایران در جواب این سوال که آیا اصلاً احتمال رسیدن به توافقی دوام‌پذیر با نویسنده کتاب «هنر معامله» (ترامپ) وجود دارد گفت: «به رئیس‌جمهور ترامپ بستگی دارد--اینکه آیا می‌خواهد کاری کند که ما باور کنیم شریکی قابل اتکا است یا خیر.»
ظریف تأکید کرد: «اگر الان ما با او وقت بگذاریم و توافق دیگری را امضا کنیم، چقدر دیگر دوام دارد؟ تا پایان دولت خودش؟ یا تا زمان خروج از جایی که پای توافق را امضا می‌کند؟»
بازگشت تحریم‌ها
ترامپ شامگاه دوشنبه ۱۵ مردادماه با امضای فرمانی رسماً دستور اجرای اولین بسته تحریم‌ها علیه ایران را صادر کرد. تصمیم ترامپ با مخالفت‌های زیادی رو به رو شده و روسیه، چین، اتحادیه اروپا، انگلیس، آلمان، فرانسه، عراق، سوریه و برخی کشور‌های دیگر از آن انتقاد کرده‌اند.
دومین بسته تحریم‌ها از ۴ نوامبر (۱۳ آبان‌ماه) آغاز خواهند شد و صنایع نفت ایران را هدف خواهند گرفت. ظریف درباره این تحریم‌ها هم اظهارنظر کرد.
او گفت: «تحریم‌های آمریکا همیشه [به ما]صدمه زده‌اند. اما کسانی که تحریم‌ها به آن صدمه می‌زند، مردمی است که می‌خواهند دارو بخرند یا مردمی که می‌خواهند غذا بخرند.»
ظریف در ادامه تصریح کرد: «دگرگونی‌های اقتصادی که الان در ایران می‌بینید، به دلیل تدابیری است که باید برداشته می‌شدند تا برای آن روز‌ها آماده باشیم، بنابراین، ما برای بدترین حالت‌ها آماده‌ایم.»
ظریف درباره مذاکرات هسته‌ای که سال‌ها به طور انجامید هم گفت: «ما وقت زیادی صرف کردیم. انجام این کار برای دولت ایران و شخص من و رئیس‌جمهور روحانی تصمیم سیاسی آسانی نبود. ممکن است گذراندن چند ساعت با وزیر خارجه آمریکا برای برخی از وزرای خارجه اعتبار باشد، اما در ایران مطمئناً این اعتبار نمی‌آورد.»
علی‌رغم این، او گفت: «اما کار دیپلمات‌ها همین است. بخشی از دستمزد ما به خاطر همین است که برای پیشبرد منافع ملی متحمل ضربه‌های شخصی شویم... کارمان همین است.»
پانوشت:
* wake up and smell the coffee؛ ضرب‌المثلی است که معنای تحت‌اللفظی آن این است: «بیدار شوند و بوی قهوه را استشمام کنند.»