سرقت‌هایی که فاجعه به بار می‌آورند
قطار تا ایستگاه فاصله زیادی نداشت. تا چشم کار می‌کرد بیابان بی‌آب و علف بود. لکوموتیوران احساس کرد قطار از تعادل خارج شده است چند باری سعی کرد سرعت را کم کند تا کنترل قطار را به دست بگیرد، اما دیگر کار از کار گذشته بود. ترمز را کشید، اما پیش از اینکه قطار متوقف شود، واگن‌ها یکی پس از دیگری از خط خارج شده و واژگون شدند
قطار تا ایستگاه فاصله زیادی نداشت. تا چشم کار می‌کرد بیابان بی‌آب و علف بود. لکوموتیوران احساس کرد قطار از تعادل خارج شده است چند باری سعی کرد سرعت را کم کند تا کنترل قطار را به دست بگیرد، اما دیگر کار از کار گذشته بود. ترمز را کشید، اما پیش از اینکه قطار متوقف شود، واگن‌ها یکی پس از دیگری از خط خارج شده و واژگون شدند... لحظاتی گذشت. از آن غول بزرگ آهنی، فقط آهن پاره‌هایی واژگون بر جا مانده بود. لکوموتیوران زخمی شده و از درد ناله می‌کرد. چند نفر از مأموران نیز به اطراف پرت شده و زخمی بودند. خسارت قابل توجهی به قطار وارد شده بود. بلافاصله تحقیقات برای یافتن علت حادثه آغاز شد. عواملی نظیر ناتوانی لکوموتیوران تا عمل نکردن ترمز و نقص فنی مطرح شد، اما وقتی کارشناسان موضوع را به‌طور دقیق بررسی کردند با نـــــــتیجه بهت‌آوری رو به رو شدند. پیچ و مهره ریل‌ها شل شده بود و حتی تعدادی از پیچ‌ها سرجایش نبود... *** سرقت، عملی مجرمانه است، اما گاهی تبعات برخی از دزدی‌ها تنها متوجه یک فرد یا یک خانواده نیست بلکه جان و مال ده‌ها و حتی صد‌ها انسان بی گناه را به مخاطره می‌اندازد. سرقت پیچ و مهره ریل‌های راه‌آهن یا کابل‌های برق بیمارستانی نیز از این دست جرایم به شمار می‌رود. عاملان این سرقت‌ها نیز تبهکارانی حرفه‌ای و سابقه دارانی خشن نیستند بلکه افرادی عادی هستند که برخی حتی برای نخستین بار دست به این کار زده‌اند. البته انگیزه هایشان نیز متفاوت است.
پیامد سنگین سرقت شاید نتوان با اطمینان گفت که سرقت پیچ و مهره‌های ریل‌های راه‌آهن، در زمره سرقت‌های پر شمار است، اما برخی جرایم حتی در تعداد اندک نیز می‌تواند پیامد‌هایی بسیار سنگین و جبران‌ناپذیری به بار آورد.
براساس بررسی‌های پلیسی و نظر کارشناسان، بیشتر سرقت‌ها در این حوزه ناشی از بی‌توجهی پیمانکاران راه‌آهن در زمان اجرای پروژه‌های تعویض و بازسازی خطوط ریلی اتفاق می‌افتد. تحقیقات نشان می‌دهد انباشته شدن ریل‌های آهنی و پیچ و مهره‌های فرسوده تعویض شده و جمع نکردن این ضایعات در فاصله دو ایستگاه افراد را به سرقت وسوسه می‌کند. یک مقام آگاه پلیس در این باره به خبرنگار «ایران» گفت: «بی توجهی پیمانکاران راه‌آهن و در نتیجه آن وقوع سرقت این قطعات فرسوده سبب شده است برخی منابع خبری از افزایش آمار سرقت پیچ و مهره و ریل‌های راه‌آهن خبر دهند در حالی که سرقت‌ها اغلب مربوط به قطعات تعویضی و ضایعاتی است. البته نمی‌توان گفت: سرقتی در این زمینه نداریم، اما با توجه به اینکه پیچ و مهره‌های ریل‌ها براحتی امکان سرقت شان وجود ندارد، حتی اگر سارقان تصمیم به سرقت هم بگیرند، توان بازکردن پیچ‌ها را نداشته و تنها می‌توانند آن‌ها را شل کنند. اما موضوع این است که در این صورت اگر نظارت درستی بر ریل‌ها وجود نداشته باشد، بر اثر عبور قطار‌ها ریل‌ها از هم باز شده و باعث بروز فاجعه می‌شوند.»
سردار خانچرلی، فرمانده انتظامی غرب استان تهران نیز با اشاره به دستگیری اعضای یک باند سرقت پیچ و مهره‌های ریل‌ها در ماه گذشته به «ایران» گفت: «چندی قبل قطاری باری حامل ۳۵۰ تن گندم با ۷ واگن حوالی شهر قدس واژگون شد. زمانی که کارشناسان، صحنه را مورد بررسی قرار دادند همه شواهد حکایت از سرقت ادوات ریلی داشت. پرونده این سرقت تشکیل شد و با دستور بازپرس، تیم تحقیق برای روشن شدن موضوع وارد عمل شدند. پس از چند روز تحقیقات تخصصی سرنخی از چند مجرم سابقه دار در این پرونده پیدا شد. مأموران با شناسایی مخفیگاه سارقان آن‌ها را شناسایی و دستگیر کردند. اما آنچه در این پرونده تأسف آور بود اینکه متهمان در بازجویی‌ها مدعی بودند با آگاهی از تبعات این اقدام خلافکارانه، برای دست یافتن به پول بیشتر دست به سرقت زده‌اند.»
این مقام انتظامی افزود: «مأموران پس از شناسایی اعضای این باند، دو مالخر را نیز دستگیر کردند و هر ۶ متهم برای سیر مراحل قانونی تحویل مراجع قضایی شده‌اند.»
مجازات سارقان محمدرضا سرافرازیان، وکیل پایه یک دادگستری و کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی به خبرنگار «ایران» گفت: «سرقت اتصالات و ریل‌های راه‌آهن درعین حال که به‌ظاهر یک سرقت ساده به‌نظر می‌رسد، می‌تواند آسیب‌های بسیار سنگینی را بر جامعه وارد ساخته و آثار جبران‌ناپذیری را به بار آورد. دزدی اتصالات و ریل‌های خطوط راه‌آهن در احکام قانونی تحت عنوان بزه سرقت قرار می‌گیرد و آن هم از نوع سرقت تعزیری خاص. براساس ماده ۶۵۹ از قانون تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده؛ سرقت تأسیسات بهره‌برداری آب و برق و گاز و غیره، حبس از یک تا پنج سال را برای مجرم در بر دارد و چنانچه مرتکب از کارکنان سازمان‌های مربوطه باشد به حداکثر مجازات مقرر محکوم می‌شود. اما نکته مهم در ارتکاب این گونه جرایم، قصد و نیت متهم است. از آنجا که این گونه سرقت‌ها به صورت ذاتی باعث اخلال در نظم و امنیت عمومی می‌شود، زمانی که این بزه با قصد و اراده قبلی صورت گیرد مشمول مجازات سنگین تری است. در این شرایط اگر این اعمال مجرمانه توسط باند و دسته انجام گیرد (از عوامل تشدید مجازات) و اهدافی همچون هرج و مرج در جامعه را دنبال کند، می‌تواند با شرایطی مشمول عنوان محارب یا مفسد فی الارض نیز شود.»
این وکیل دادگستری با اشاره به اینکه در صورت واژگونی قطار‌ها چه مجازاتی در انتظار متهمان است، افزود: «در این پرونده‌ها، اینکه واژگونی قطار موجب تلفات جانی یا صدمات بدنی شود با زمانی که تنها خسارت مالی ایجاد کند مجازات متفاوتی در انتظار سارقان است. با توجه به اینکه هر انسان عاقلی می‌داند یا حداقل می‌تواند پیش‌بینی کند که سرقت این گونه تجهیزات براحتی می‌تواند سبب واژگونی قطار و واگن‌های آن شود در صورت مرگ افراد، جنایت اتفاق افتاده و مجازات قتل عمدی، قصاص است. اما اگر تنها این سرقت‌ها منجر به خسارت مالی شود متهم علاوه بر مجازات از جنبه عمومی جرم، محکوم به پرداخت خسارت نیز خواهد بود.»
سرافرازیان درباره موارد استثنا هم گفت: «البته عده‌ای ممکن است درعمدی بودن تبعات این سرقت‌ها که آسیب‌های مالی و جانی ایجاد می‌کنند، شبهه وارد کنند. گرچه در ارتکاب این گونه سرقت‌ها، آگاهی از تبعات آن محرز و مسلم است، اما متهم در صورت اثبات بی‌اطلاعی خود یا شرکای جرمش نسبت به این پیامدها، محکوم به پرداخت دیه به میزان تأثیر خود در جنایت خواهند شد.»
وی افزود: «در پایان موضوعی که باید به آن توجه کرد اینکه با وجود غیرقابل گذشت بودن این جرایم، سیستم قضا باید با اقدامات هوشمندانه ضمن کشف منظور و هدف واقعی متهمان، موضوع را بلافاصله در راستای اخلالگر نظم عمومی و محارب وارد نسازد. همچنین تقویت سیستم‌های نظارتی الکترونیکی و افزایش اختیارات مأموران آموزش دیده حراست برای حفاظت از خطوط ریلی کشور در راستای اقدامات و وظایف خاص ضابطان و به روز کردن تجهیزات ریلی در برخی نقاط کشور می‌تواند به کاهش این‌گونه جرایم ناگوار کمک شایانی کند.»