نقشه راه دولت برای برون‌رفت از شرایط کنونی
رهبر معظم انقلاب اسلامی، در دیدار اقشار مختلف مردم فرمودند: در همین زمینه اقتصادی هیچ بن‌بستی وجود ندارد؛ مشکلات کشور و مشکلات اقتصاد شناخته‌شده است و راه‌حل‌ها هم شناخته‌شده است و مسوولان باید همت کنند.
صبح نو: رهبر انقلاب در جریان دیداری که اقشار مختلف مردم با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی داشتند، در تبیین این بخش از سخنان‌شان که کشور در بن‌بست نیست و راه‌حل‌های فراوانی برای عبور از مشکلات وجود دارد.
به نامه‌ای که اخیراً اقتصاددانان برای حل مسائل کشور نوشته بودند اشاره کردند. «اخیراً هم عده‌ای کارشناس اقتصادی که با دولت هم مخالفتی ندارند و برخی هم صاحب نام هستند، نامه‌ای دلسوزانه به رییس‌جمهوری محترم نوشته‌اند و ضمن برشمردن مشکلات ساختاری و موجود اقتصادی، راه‌حل‌ها را هم ارائه کرده‌اند که این راه‌حل‌ها اکثراً صحیح بودند بنابراین مشکلات اقتصادی کشور راه‌حل دارد و این‌گونه نیست که دشمن و برخی افراد دنباله‌رو او در داخل و در رسانه‌ها، خبیثانه تبلیغ کنند که کشور به بن‌بست رسیده و هیچ راهی جز پناه بردن به فلان شیطان یا شیطان اکبر وجود ندارد.»
حال سوالی که مطرح می‌شود این است که اشاره رهبرانقلاب به کدام نامه بود و چه راه‌حل‌هایی در این نامه از سوی اقتصاددانان برای برون‌رفت کشور از مشکلات اقتصادی مطرح شده بود.
دقیقاً یک هفته قبل و در تاریخ ۱۵مردادماه، ۳۹ نفر از اقتصاددانان در نامه سرگشاده‌ای که به مردم ایران و حسن روحانی رییس‌جمهوری نوشته بودند، ضمن بیان چالش‌های روز کشور، راه‌حل‌هایی نیز به دولت برای عبور از مشکلات پیشنهاد دادند.
این گروه از اقتصاددانان عبارتند از: آقایان عبدالمجید آهنگری، مرتضی افقه، ناصر الهی، امراله امینی، کمال اطهاری، سیدمحمد بحرینیان، علی‌اصغر بانویی، سجاد برخورداری، جهان‌میر پیش‌بین، هاتف حاضری، غلامحسین حسن‌تاش، حمیدرضا حری، محمود ختائی، حسین راغفر، مراد راهداری، محسن رنانی، محسن ریاضی، سعید راسخی، شهریار زروکی، احسان سلطانی، بهرام سحابی، عباس شاکری، ولی‌اله شهبازخانی، حسن طائی، فرهاد علی‌نژاد مهربانی، جمال‌فتح‌الهی، رسول قاسمی، سیدضیاءالدین کیاالحسینی، کامران کسرایی، سیدمحمد‌حسن مصطفوی، فرشادمؤمنی، میرحسین موسوی، سعید نایب، سیدمحمدباقر نجفی، علی‌رضا ناصری، محمد لشگری، محمدرضا یوسفی و سیداحمد یزدان‌پناه.
آقای حسین راغفر یکی از امضا کنندگان این نامه هدف از نامه به رییس‌جمهوری را توجه دادن به مردم و مشکلات اساسی در اقتصاد کشور دانست و گفت: خطاب این نامه جناب آقای رییس‌جمهوری است، اما باید بدانیم که تنها مشکل از جانب دولت نیست، متاسفانه در سال‌های گذشته انحصار‌های زیادی ایجاد شده و در این سال‌ها این انحصار‌ها چنان قدرتی گرفتند که تنها به فکر منافع خود هستند و منافع مردم عملاً تحت الشعاع قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه درآمد‌های ارزی دولت در چهار ماه اول امسال ۳۰میلیارد دلار بوده است، گفت: این برای مدیریت منابع ارزی کشور تا پایان سال در یک شرایط تحریمی شدید کافی‌است یعنی ۱۰میلیارد دلار نیاز‌های غذایی و دارویی و ۲۰میلیارد دلار نیاز‌های تولید صنعتی ماست، اما دولت در برنامه‌هایش تولید را حذف کرده است متاسفانه اگر به صنایع توجه نشود احتمال اینکه در ماه‌های اخیر یک میلیون نفر بیکار شوند وجود دارد.
این اقتصاددان با بیان اینکه نیازمند یک نظم در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی هستیم، گفت: ما در همین چهارماه اول امسال ۷۰۰میلیون دلار برنج وارد کردیم، یک میلیارد دلار نهاده‌های دامی وارد شده است، ۱۰۰میلیون میلیون دلار کره وارد کردیم،۸۰۰میلیون دلار دارو وارد کردیم چرا امروز با کمبود دارو مواجه هستیم؟ ۵۱درصد افزایش قیمت داشته است. چرا باید شاهد افزایش قیمت برنج باشیم؟
این منابع را با دلار کمتر از ۴۲۰۰ تومان وارد کردند چرا باید شاهد افزایش قیمت آن‌ها باشیم. وی درخصوص راهکار‌ها برای اصلاح مدیریت واردات گفت: اگر یک جنگ اقتصادی بر ما تحمیل شده باید قواعد جدیدی را تنظیم کنیم؛ برای مدیریت منابع ارزی کسانی که می‌خواهند از منابع ملی استفاده کنند باید پیمان نامه ارزی امضا کنند. سالی ۱۰میلیون دلار یارانه به شرکت‌های تولید فولاد و پتروشیمی داده می‌شود، اما همین شرکت‌ها دلار‌های درآمد خود را در اختیار مردم قرار نمی‌دهند و در بازار آزاد می‌فروشند.
راغفر با بیان اینکه دولت واردات ۱۳۳۹قلم کالا را با ارز دولتی ممنوع کرده است، گفت: ۵۳۰قلم از این کالا‌ها از ابتدای انقلاب ممنوع بوده است. دولت در این زمینه چندان کار مهمی نکرده است؛ بعد از واردات چند صد میلیون دلاری برای واردات گوشی که آن فضاحت در افزایش قیمت گوشی پیش آمد باز هم وزارت صنایع اعلام کرده است که منابع ارزی برای واردات گوشی تخصیص می‌دهد. این اقتصاددانان ویژگی‌های امروز اقتصاد کشور را این‌گونه تشریح کرده‌اند: انحراف مسیر توسعه کشور از «اقتصاد تولید-محور» که تداوم آن می‌توانست به تدریج زمینه‌های یک اقتصاد مبتنی بر نوآوری را شکل دهد، اما امروز به سمت یک «اقتصاد رانت-محور» حرکت کرده‌ایم. همچنین امروز وابستگی به صادرات مواد خام و اولیه صنعتی و معدنی با تکیه بر رانت گسترده منابع و انرژی و تعمیق اتکای اقتصاد کشور به درآمد‌های ناشی از خام‌فروشی افزایش یافته است. تضعیف و تحدید مستمر بخش خصوصی واقعی و به ویژه بخش خصوصی مولد (صنایع کوچک و متوسط)، غیر مردمی شدن اقتصاد و در نهایت موجب تشدید رکود در فعالیت‌های اقتصادی بخش خصوصی واقعی، کاهش سطح درآمد و معیشت عامه مردم و تشدید فقر و نابرابری‌های اقتصادی- اجتماعی شده است. در نتیجه سیاست‌های اشتباه دولت امروز شاهد رشد و گسترش شدید و بی‌قاعده بنگاه‌های رانتی شبه‌دولتی (پتروشیمی، فولاد، معدنی، خودروسازی و بانکی)؛ هستیم که پشتیبانی همه‌جانبه نظام تصمیم‌گیری از بنگاه‌های شبه‌دولتی با تأمین بسته متنوعی از کلیه رانت‌های ممکن شامل مواد خام، انرژی، سرمایه، تورمی، نرخ ارز، مالیاتی، صادراتی و فراهم آوردن فرصت‌های انحصاری و شبه‌انحصاری از جمله بازار‌های بسته و انحصاری به آن دامن زده است. آقای محمد خوش‌چهره از دیگر اقتصاددان‌هایی که این نامه را امضا کرده است در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری با بیان اینکه نامه به رییس‌جمهوری کمی دیر تهیه و تنظیم شد، گفت: این نامه به مشکلات نظام اقتصادی کشور از پیش از انقلاب تاکنون اشاره می‌کند مسأله جنگ اقتصادی بسیار مهم است و در نگرش، تصمیم گیری و رویکرد‌های ما تأثیر دارد. خوش‌چهره با اشاره به اینکه بعضی از دوستان سیاست‌گذار و برنامه‌ریز کشور فکر می‌کنند در دوران متعادلی قرار داریم گفت: متاسفانه در دوران گل و بلبلی قرار نداریم. اگر جنگ اقتصادی را باور کنیم و این موضوع را بررسی کنیم می‌توانیم بهتر به آن بپردازیم. موضوع واردات تنها یکی از وجوه جنگ اقتصادی است. متأسفانه متغیر‌های کلان اقتصادی ما مانند اشتغال مسکن و تولید مسأله‌دار شده‌اند. وی با بیان اینکه مدیریت عرضه ارز اولویت بیشتری نسبت به تورم دارد، گفت: متاسفانه در دو دولت گذشته و حال توجه کمی به موضوع مدیریت عرضه ارز شده است. سیاست‌های پولی با نرخ بهره تنظیم می‌شود و سیاست‌های پولی باید با دیگر فاکتور‌های اقتصادی هماهنگ باشد؛ اشکال ما این است که ابزار‌های سیاستی از جمله نرخ بهره در راستای سیاست‌های پولی مناسب عمل نمی‌کنند. این استاد دانشگاه با بیان اینکه ارز در تمام دنیا کالا نیست که دولت عرضه کند، گفت: متاسفانه شاهد هستیم که دولت ارز را در بانک‌ها عرضه می‌کند و بسیاری از سودجویان در همان ابتدا ارز زیادی تهیه می‌کنند. در مرحله دوم تولیدکنندگان و صاحبان صنایع نیاز به ارز پیدا می‌کنند. سومین مرحله هم این است که مردمی هم که دارایی‌های محدودی دارند برای حفظ دارایی خود مجبور به خرید ارز می‌شوند. البته این اقتصاددان‌ها تنها از سیاست‌های دولت انتقاد نکردند آنان راه نجات اقتصاد کشور در میان و بلند مدت را تنها از طریق یک برنامهِ توسعهِ عادلانهِ تولید محور امکان‌پذیر می‌دانند و برای برون‌رفت از شرایط بحرانی کنونی و تحدید «اقتصاد خصولتی»، رشد و تقویت «بخش خصوصی واقعی» و پایان روند غیر مردمی شدن اقتصاد کشور ۲۰ راه‌حل عملی را به دولت ارائه کردند.