پیشنهاد ترامپ برای مذاکره با ایران از ادعا تا واقعیت

خبرگزاری تسنیم: "دونالد ترامپ" رئیس جمهوری آمریکا معتقد است که تهران به زودی خواستار مذاکره با واشنگتن خواهد شد، البته یادآور شد که چنین سناریویی نیز مورد رضایت وی خواهد بود، اگر ایران از تماس با آمریکا خودداری کند. "هدر نائورت" سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز در کنفرانس مطبوعاتی مرتب خود برای خبرنگاران، اعلام کرد که مواضع وزارت خارجه و کاخ سفید درباره موضوع مذاکرات با ایران، کاملاً یکسان است و هر دو ساختار معتقدند که دیپلماسی بهترین برخورد در این زمینه است. این در حالی است که "محمدجواد ظریف" وزیر امور خارجه ایران اعلام کرده که آمریکا بهتر است خود را در توقف مذاکرات با ایران، پس از خروج غیرقانونی از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) مقصر بداند. ترامپ پس از تهدیدات بی نتیجه، حالا به سمت مذاکره با تهران روی آورده است روزنامه «کامرسانت»، چاپ مسکو پیرامون وضعیت کنونی در روابط آمریکا و ایران چنین نوشته است: رئیس جمهوری آمریکا در اظهاراتی جنجالی اعلام آمادگی کرده که بدون هیچ پیش شرطی حاضر به مذاکره مستقیم با ایران است. البته مایک پامپئو، وزیر خارجه آمریکا تاکید نموده که تهران باید ابتدا آمادگی خود برای امضای توافقنامه هسته‌ای جدیدی در کنار اسناد امضاء شده در سال ۲۰۱۵ را اعلام کند. این درحالیست که مقامات تهران بلافاصله این ابتکارعمل را رد کرده و خواستار آن شدند که آمریکا ابتدا باید پایبندی خود به توافق هسته‌ای که واشنگتن به طور یکجانبه از آن خارج شده را اثبات کند. کارشناسانی که این روزنامه با آن‌ها در این بار گفتگو کرده، معتقدند که برای انجام مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا فعلا شرایط لازم به وجود نیامده، ولی اظهار تمایل مقامات واشنگتن می‌تواند نخستین گام دیپلماتیک در این راستا باشد. "آندری باکلیتسکی" کارشناس مرکز تحقیقات سیاسی مسکو توضیح داده است: «نباید انتظار داشت که مذاکرات پرمحتوایی بین واشنگتن و تهران انجام شود، چرا که آمریکا تنها در ازای تسلیم شدن کامل جمهوری اسلامی در برابر خواسته‌های خود حاضر به لغو تحریم‌ها علیه این کشور خواهد بود، این در حالی است که مقامات تهران حاضر به چنین کاری نخواهند بود. به همین دلیل سرمایه گذاری سیاسی برای انجام مذاکرات بین دو طرف، اقدامی بی نتیجه است.» به گفته وی، دونالد ترامپ نمی‌تواند در رابطه با ایران الگویی برای مذاکرات ارائه دهد، آنطور که از برگزاری نشست سران بین آمریکا و کره شمالی استفاده کرد. به عقیده این کارشناس، الگوی استفاده شده در رابطه با کره شمالی در باره ایران کارساز نخواهد بود. مقامات پیونگ‌یانگ حاضر به انجام نشست سران حتی بدون دستیابی به هیچ نتیجه‌ای بودند و این کشور حتی چشمان خود را به روی نقض تحریم‌ها از سوی کشور‌های همسایه بسته بود. ولی مواضع تهران در قبال برنامه هسته‌ای کاملا قانع بوده و اکثریت جامعه جهانی نیز از آن حمایت می‌کنند و هیچ کشوری واقعا تمایل ندارد که تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران را اجرا کنند. واضح است که هر نوع پیشنهاد مذاکره از سوی مقامات تهران رد خواهد شد "رجب صفروف" مدیر مرکز مطالعات ایران معاصر نیز موضع‌گیری مشابهی داشته و یادآور شده است: «آمریکا در اعمال فشار‌های خود علیه جمهوری اسلامی به طور واضح دیگر از حدمعمول فرا رفته و اوضاع را به بن بست کشانده است. با توجه به میزان خصومت نشان داده شده از سوی دولت ترامپ در برخورد با ایران، مسلما هر گونه پیشنهادی برای مذاکرات در حال حاضر از سوی مقامات جمهوری اسلامی رد خواهد شد.» به عقیده وی، مقامات تهران کاملا متوجه تلاش‌های کاخ سفید برای اعمال فشار‌های سیاسی همه جانبه بر ایران هستند و این واقعیت هر پنجره‌ای برای انجام مذاکرات جدید را بسته است. احتمال دارد که دو طرف در نهایت به ضرورت امضای توافقنامه دوجانبه برای الحاق به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) پی ببرند، ولی چنین مسئله‌ای در شرایط کنونی و به این زودی‌ها رخ نخواهد داد. آیا آمریکا می‌تواند سناریوی کره شمالی را در رابطه با ایران اجرا کند؟ روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا» نیز در تحلیلی با اشاره به سخنان دونالد ترامپ درباره آمادگی برای گفتگو با حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران یادآور شد که حمید ابوطالبی مشاور رئیس جمهور ایران اعلام کرد که این کشور تنها در صورتی حاضر به مذاکره با طرف آمریکایی خواهد بود که واشنگتن به تعهدات خویش در چارچوب برجام بازگشته و به حق ایران برای استفاده از شرایط توافق هسته‌ای احترام گذاشته و اقدامات خصومت آمیز علیه جمهوری اسلامی را متوقف کند. به نظر می‌رسد ایران امید خویش برای نجات توافق هسته‌ای را هنوز از دست نداده است. حسن روحانی در دیدار با سفیر انگلیس در تهران تاکید کرد که اکنون مسئولیت سرنوشت برجام بعد از خروج غیرقانونی آمریکا از آن، برعهده کشور‌های اروپایی است. "علی مطهری" نایب رئیس مجلس شورای اسلامی ایران اعلام کرده که اکنون شرایط برای مذاکره با آمریکا مناسب نیست، برای اینکه چنین اقدامی باعث تحقیر عمومی خواهد شد. اگر رئیس جمهور آمریکا از توافق هسته‌ای خارج نشده و به رژیم تحریم‌ها علیه ایران بازنگشته بود، باز می‌شد گفت که امکان مذاکره وجود داشت. "کمال خرازی" رئیس شورای راهبردی امور بین المللی جمهوری اسلامی ایران نیز یادآور شد: «ما تجربه بدی در مذاکره با آمریکا به خاطر تخلفات مقامات آمریکایی از تعهداتشان به دست آورده‌ایم و هیچ ارزشی برای پیشنهاد ترامپ قائل نیستیم و مخالف مذاکره صرفا برای مذاکره و بدون نتیجه هستیم.» برغم ادعای آمادگی برای مذاکره، هدف آمریکا سرنگونی نظام جمهوری اسلامی ایران است "رائول مارک گرخت" کارشناس علمی اندیشکده «بنیاد دفاع از دموکراسی» آمریکا در یک برنامه تلویزیونی اعتراف کرده است: «واقعیت این است که آمریکا تاکید زیادی بر روند مذاکرات ندارد، احتمالاً واشنگتن خط مشی تازه‌ای را در برخورد با جمهوری اسلامی در نظر گرفته که مبتنی بر تغییر حکومت جمهوری اسلامی است. هرچند دولت ترامپ این مسئله را رسما اعلام نمی‌کند. رئیس جمهور و وزیر خارجه گفته‌اند که حاضر به مذاکره با مقامات تهران هستند. ولی بدون تردید اهداف خود را دنبال می‌کنند. هرچند تردید‌هایی در رابطه با موثر وقع شدن این راهکار وجود دارد.» ایران کره شمالی نیست و الگوی «مذاکره صرفا برای مذاکره» در باره تهران کارساز نخواهد بود "ولادیمیر ساژین" کارشناس ارشد موسسه شرق شناسی در آکادمی علوم روسیه به این روزنامه گفته است: «به عقیده من تلاش ترامپ برای اجرای راهی که در رابطه با کره شمالی پیموده، در حال حاضر دورنمای نخواهد داشت. مسئله این است که ایران کره شمالی نیست و برنامه هسته‌ای ایران با برنامه هسته‌ای کره شمالی تفاوت زیادی دارد. ایران کشوری است که موافقت نموده تا فعالیت‌های هسته‌ای خود را زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام دهد و توافق هسته‌ای را با کشور‌های غربی امضاء نموده است.» این کارشناس یادآور شد که رهبران ایران علاقه‌ای به مذاکره با آمریکا ندارند و به طور مشخص اعلام کردند که طرف آمریکایی باید به توافق هسته‌ای بازگشته و تعهدات خود در چارچوب برجام را انجام دهد. این در حالی است که دولت ترامپ امیدوار است که از طریق تهدید و تعیین ضرب الاجل، مقامات تهران را وادار به مذاکره برای انعقاد توافق هسته‌ای جدید کند. واقعیت این است که مقامات تهران به سخنان رئیس جمهوری آمریکا اعتمادی ندارند روزنامه «گازیتا. رو» نیز در مطلبی امکان توافق آمریکا و ایران برای انجام مذاکرت را مورد بررسی قرار داده و نوشته است: مسئله این است که مقامات تهران به سخنان و وعده‌های واشنگتن اعتمادی ندارند خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق هسته‌ای ضربه جدی به اقتصاد جمهوری اسلامی که سال‌ها تحت تاثیر تحریم‌های خارجی بوده وارد کرده است. تصمیم دولت آمریکا برای بازگشت به رژیم تحریم‌ها باعث شده تا شرکت‌های بزرگ از سرمایه گذاری در طرح‌های انرژی در ایران خودداری کنند. کارشناسان معتقدند به رغم ادعای پیشنهاد مذاکره بدون شرط، انجام نشستی بین دونالد ترامپ و حسن روحانی تحقق یافتنی نیست. "حمیدرضا عزیزی" استاد دانشگاه شهید بهشتی تهران و کارشناس باشگاه مباحثاتی «والدای» روسیه به این روزنامه توضیح داده است: «شاید بتوان پیشنهاد ترامپ را علامت مثبتی ارزیابی کرد، ولی اگر بخواهیم به ابعاد وسیع‌تر موضوع توجه کنیم چنین مسئله‌ای واقع‌بینانه نخواهد بود. مسئله‌ای است که بعد از خروج آمریکا از از توافق هسته‌ای مقامات تهران به این نتیجه رسیده‌اند که دیگر نمی‌توان به واشنگتن اعتماد کرد.» به نوشته این روزنامه، اطرافیان ترامپ، از جمله جان بولتون، مشاور امنیت ملی، اصلا دیدگاه منفی خود نسبت به تهران را پنهان می‌کنند. بولتون یکی از طرفداران حل و فصل نظامی مسئله ایران در دولت جورج بوش بود. ضمن اینکه لابی‌های اسرائیلی نیز تاثیر زیادی روی سیاست‌های واشنگتن در قبال ایران دارند. عزیزی تاکید کرد، مسلما مقامات جمهوری اسلامی با «مذاکره به خاطر مذاکره» موافقت نخواهند کرد. برخوردی که در رابطه با کره شمالی اجرا شد. البته ترامپ اگر واقعا در پیشنهاد خود جدی باشد، این مسئله نشانه مثبتی خواهد بود. ولی رئیس جمهوری آمریکا برای اثبات حسن نیت خود باید از اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران دست بردارد. در غیراین صورت نباید انتظار داشته باشد که مقامات تهران تمایلی برای مذاکره با او نشان دهند.