پتروشیمی‌ها دلار‌ به دولت نداند/با توطئه ملی مواجه هستیم/ باند‌ها رئیس جمهور را می‌ترسانند/ هیچ دلیل فنی و روانی برای افزایش قیمت دلار وجود ندارد/می توانیم با فشار‌های فرابرجامی آمریکا مقابله کنیم/ معتقد نیستم با بحران‌ همه جانبه مواجه هستیم/ نیازی به خور

پایگاه خبری تحلیلی فرذا؛جعفر برزگر: دلار و سکه این روز ها قیمت های نجومی و بی حساب و کتابی را تجربه می کنند. دیروز در بازار تهران دلار به یازده هزار تومان و سکه به چهار میلیون و چهار صد هزار تومان رسید. این در حالی است که هنوز تحریم ها آمریکا شروع نشده است و با شروع تحریم ها مشکلات بیشتر خواهد شد. با مجید شاکری کارشناس مسائل اقتصادی گفتگو کردیم تا ببینم در بازار ارز و سکه چه اتفاقی در حال رخ دادن است. شاکری معتقد است اینکه در ماه های آینده دلار و سکه چه قیمتی را تجربه خواهند کرد به تصمیمات مسئولان کشور بر می گردد. هیچ دلیل فنی و روانی برای افزایش قیمت دلار وجود ندارد/ طلا و ارز تحریم پذیر نیست فردا: قیمت دلار به ۱۱ هزار تومان و سکه به ۴ میلیون و ۴۰۰تومان رسید. آقای شاکری دقیقا چه اتفاقی در بازار در حال رخ دادن است؟ واقعیت این است که در دور جدید افزایش قیمت دلار، یعنی دوری که از تومان۸۵۰۰ تا ۱۱ هزار تومان رسید، هیچ دلیل فنی و روانی برای این افزایش وجود ندارد. حتی هیچ دلیل تحریمی هم وجود ندارد. تحریم که از ۱۵ مرداد شروع خواهد شد. که در حال نزدیک شدن به آن هستیم مربوط به طلا و ارز است. این‌ تحریم ها فاقد اثر است. هر کسی که بداند ساختار دقیق اسکناس به چه صورت است می‌داند که تحریم پذیر نیست و بانک مرکزی دسترسی خوبی به اسکناس دارد و درباره طلا هم باز تحریم پذیر نیست. یک گزارش معروفی خزانه داری آمریکا منتشر کرده است که چرا تحریم‌های مربوط به طلا عملا ضعیف‌ترین بخش تحریم‌های آمریکایی‌ها هست. پتروشیمی ها دلار های خود را به دولت نداند پس این افزایش قیمت دلار دلایل فنی و تحریمی ندارد. اما سوال این جاست که پس چرا این افزایش اتفاق می افتد؟ ما با توجه به اینکه در ۲۱ فروردین ارز را ۴۲۰۰ تومان اعلام کردیم و عملا بازار را به یک سکته‌ای رساندیم و باعث شدیم ارز کاهش پیدا کند. از سوی دیگر همانطور که در جریان هستید پتروشیمی‌ها ۵ و سه دهم میلیار دلار صادرات داشتند و تنها یک و سه دهم میلیارد دلار را وارد بازار کردند، این‌ها نشان می دهد مشکل در طرف عرضه است؛ و راه حلی که باید دنبال کنیم بحث تامین بازار ثانویه است. بازار ثانویه باید راه بیفتد/ بازار ارز ما دچار انحصار شده است باید بازار ثانویه راه بنیدازیم. ممکن است بگویید چرا علی رغم اینکه خبر‌های نسبتا خوبی کمابیش در مورد بازار ثانویه بیرون آمد. پس چرا این افزایش را داشتیم؟ یعنی تقریبا ظرف یک روز و یک شب نزدیک به دوهزار تومان افزایش نرخ در دلار داشتیم. من در اینجا می‌خواهم به این موضوع اشاره کنم که در نبود بازار ثانویه، کسانی سود می‌برند به این خاطر که کسانی امروز به خاطر دلایلی فنی که جای توضیح اش اینجا نیست، بازار رقابتی ارزی ما تبدیل به بازار انحصار چندجانبه شده است که هر چقدر این بازار انحصار چندجانبه جدی‌تر باشد در واقع بیشتر به نفع آن هاست. برای همین این باند ها به دنبال تضعیف بازار ثانونیه هستند. من اگر جای این باند ها بودم با توجه به اینکه امروز تعمیق بازار ثانویه روی میز آقای رئیس جمهور است، تنها چیزی که می‌توانست رئیس جمهور را بترساند از اینکه این امضای مهم و تاریخی را بزند، آن است که فکر می‌کند نرخ بالا می‌رود. پس بهترین راه این است من جوری وانمود کنم که هنوز که شما امضا نکردید نرخ بالا می‌رود پس اگر امضا کنید چه می‌شود؛ بنابراین به نفع گروه مشخصی است. باند ها رئیس جمهور را می ترسانند/ ما با یک توطئه ملی مواجه هستیم فردا: یعنی گروه های مشخصی به رئیس جمهور فشار می آورند که تعمیق بازار ثانویه را امضا نکند؟ بله. از افزایش نرخ می ترسانند. می‌گویند «ببین تو امضا نکردی میزان نرخ این قدر بالا رفته است اگر امضا کنی قیمت ها نجومی خواهند شد» این تردید در مورد بازار ارز مربوط به این است که بلاتکلیفی‌هایی هنوز در موضع گیری‌های رئیس کل بانک مرکزی وجود دارد. عرضم این است به لحاظ فنی حتی در بعد غیر تحریمی در بعد دسترسی‌هایی که خود تحت صرافی هم اتفاق جدید نیافتاده است. ما کاملا با یک عملیات سفته بازانه مواجه هستیم. چون شما به راحتی می‌توانید این بازار کم عمق را هر نوع کار اهرمی و سفته بازانه‌ای را انجام دهید. ما با یک توطئه ملی مواجه هستیم. واضح بود که ما به این وضع دچار خواهیم شد فردا: چه گروهی هستند و به کجا وابسته هستند؟ منطقی که ما درست کردیم، این گروه‌ها را ساخته است. پیش از اینکه چه کسی پشت این‌ها هست یا نیست، منطقی که ترتیب سامانه‌ای دادیم و ارز ۴۲۰۰ تومان ساختیم معلوم بود که به یک انحصار چندجانبه می‌انجامد. چون شما یک عدم تعادل بزرگ درست می‌کنید. شما می‌گویید قیمت حواله نصف قیمتی که در بازار نقدی افراد می‌توانند ریال بگیرند. یک نوع تعادل بزرگ است. بدیهی کردن این تعادل بزرگ منجر به گروه بندی‌ها می‌شود منجر به ایجاد دسته بندی‌های اقتصادی می‌شود و این واضح بود این طوری می‌شود. امروز هم راه این است که آقای رئیس جمهور نترسند؛ و آن امضای مهم را انجام دهند. من اطمینان می‌دهم اگر امروز این کار انجام شود کاهش جدی در نرخ خواهیم داشت. یک مشکل اصلی بازار از ۲۱ فروردین به بعد، دیگر مسائل تحریمی نیست. مشکل به سمت عرضه است. می توانیم اوضاع را کنترل کنیم فردا: با توجه به این اوضاعی که فرمودید تا آخر سال باید شاهد چه اتفاقاتی باشیم؟ ببینید رفتار ما تعیین می‌کند که قیمت دلار تا آخر سال به کجا خواهد رسید. رفتار ما روند‌ها را می‌سازد. این بار کاملا شرایط تحریمی در بعد ارز با دفعه‌های قبلی فرق می‌کند. بار قبلی ما ۷۰ میلیارد دلار واردات داشتیم، حدود 20 میلیار دلار قاچاق داشتیم و حدود ۴۰ تا صادرات غیرنفتی داشتیم. یعنی پاسخی که باید می‌دادیم این بود که من این ۵۰ میلیارد دلار کسری را با توجه به مشکلات فروش نفت از کجا بیاورم. الان ما ۴۰ میلیارد دلار تقریبا واردات داریم که با توجه به افزایش نرخ ممکن است کمتر شود. ۴۵ میلیارد دلار تقریباصادرات غیرنفتی داریم که با توجه به افزایش نرخ می‌تواند بیشتر شود. امید به ۵۰ میلیارد دلار شدن آن داریم. قاچاق به نسبت کمتر شده است. بنابراین این دفعه سوالمان این نیست که از کجا پول بیاوریم. سوالمان این است که این عرضه و تقاضای کم و بیش تراز را چطور به هم برسانیم. اگر با موفقیت بتوانیم این کار را انجام دهیم اوضاع کاملا قابل کنترل است. اگر نتوانیم با موفقیت این کار را کنیم، روش اشتباهی استفاده کنیم، یک صد روز است که ما خودمان را با این روش اشتباه تلف می‌کنیم از ۲۱ فروردین تا به امروز، خوب کسی نمی‌تواند پیش بینی کند، چون استراتژی وجود ندارد که ما بتوانیم پیش بینی کنیم. می توانیم با فشار های فرابرجامی آمریکا مقابله کنیم فردا: تحریم های که قرار است آمریکا اعمال کند چه تاثیراتی خواهد داشت؟ دو نکته از هم جدا وجود دارد. اولا تحریم مرداد ماه اصلا مهم نیست. به این خاطر که موضوع این تحریم طلا و اسکناس است. هر کس با ساختار طلا و اسکناس آشنا باشد می‌داند که این موضوع آنقدر مهم نیست. اصلا تحریم پذیر نیست. بانک مرکزی ابزار‌هایی را از پیش آماده دارد برای اینکه اثر این تحریم را خنثی کند. در مورد تحریم های آبان ماه هم برجام اثرات فنی مهمی نداشت. درست است که بانک مرکزی مدعی است که من در ایام برجام با تعداد بیشماری در حدود ۷۰۰ خورده‌ای رابطه کارگزاری برقرار کردم، مثلا اشکال آماری وجود دارد که ما به آن نمی‌پردازیم، موضوع دیگری که وجود دارد این است که فراتر از آن، آن موقع هم موضوع برجام خیلی برایمان موضوعیت ندارد، چون هم تعداد کارگزار‌ها اضافه نشده برخلاف اعلام بانک مرکزی که ۷۰۰ و خورده ای است و هم آن رابطه کارگزاری که ایجاد شده هم در واقع هیچ کدام منجر به ایجاد یک رابطه زنده نشده است عملا؛ و اتفاق دیگری به لحاظ برجامی رخ نمی‌دهد. آیا آمریکا می‌تواند با فشار‌های فرابرجامی سیستم ما را تحت فشار قرار دهد؟ بله. آیا می‌توانیم راه حلی برای آن طراحی کنیم؟ بله. بستگی دارد به اینکه آیا ما می‌خواهیم راه حل‌ها را طراحی کنیم یا اینکه نه! همتی نسبت به سیف عملگراتر است/ باید ببینیم همتی چه کسی را معاون ارزی بانک مرکزی می کند فردا: الان این اراده را در مسئولین ما می‌بینید؟ بستگی دارد که چه کسی معاون ارزی بانک مرکزی می‌شود. نمی‌دانیم. آقای همتی حسن جدی که نسبت به آقای سیف دارد این است که به مراتب عمل گرا‌تر است. اما الان رئیس بانک مرکزی همزمان با دو چالش مواجه است، چالش ریالی و چالش ارزی. اینکه چه دیدگاهی نسبت به این‌ها دارد، بستگی به این دارد که چه کسی به عنوان معاون ریالی و ارزی گذاشته می‌شود. روحانی دست از رویه خودش بردارد فردا: با توجه به این مواردی که فرمودید. می‌توان امید به بهبود داشت یا باید شاهد اوضاع بدتری باشیم؟ بستگی دارد ما چکار کنیم. اولین موضوع این است که آقای رئیس جمهور دست از رویه خودشان بردارند. آقای رئیس جمهور حقوق دان محترمی هستند سابقه درس حوزوی دارند، مقام امنیتی هستند، اما اقتصاد بلد نیستند؛ و تصور اینکه آقای رئیس جمهور می‌توانند از خودشان تئوری‌های اقتصادی متفاوتی بدهند که با اصول علم اقتصاد هم خوان نیست، این تصور تصور غلطی است. اینکه چه ایشان بخواهند از این رویه دست بردارند آن لحظه‌ای که نشان می‌دهد ما می‌توانیم روی ریل اصلاح قرار بگیریم یا نه؟ ما می توانیم مشکلاتمان را حل کنیم/ من امیدواری بیهوده نمی دهم فردا: غربی ها می خواهند از طریق فشار افکار عمومی نظام را مجبور به پذیرش خواسته های غربی کنند. به نظر شما در این راه چقدر می توانند موفق شوند؟ باز هم بستگی دارد به اینکه ما چکار می‌خواهیم بکنیم. الان ما بزرگترین نگرانیمان، چون الان نرخ ارز از دو لحاظ روی تورم اثر می‌گذارد. یکی از طریق افزایش ارزش نرخ تمام شده گروه کالاهای که به واردات وابسته است. چون آنقدری مهم نیست. موضوع دوم از طرف افزایش بازده مورد انتظار سرمایه داری است. ما در این چند سال به علت این رشد شتابان سریع تراز هر دوره‌ای در تاریخ جمهوری اسلامی علی رغم رشد شتابان نقدینگی تورم نداشتیم این بود که با نرخ بهره واقعی بسیار بالا درسیستم بانکی، نرخ بهره واقعی، تورم آن‌ها را پاک کردیم. امروز که نرخ ارز به این صورت به هم ریخته، بازار مورد انتظار سرمایه دار بالا رفته است و سیستم بانکی ما هم عملا اینکه مجددا نرخ بهره واقعی را به اعداد افسانه‌ای مثل ۱۳ درصد و ... که چند سالی با آن مواجه بودیم برساند ندارد. این موضوع منجر به تورم شده است. تورم همه جانبه. این تورم دارد فشار می‌آورد. چون جهش هست اثرات رکود جدی دارد. چندین سال نرخ در کشور ما ثابت بوده، منفی بوده، بیکاری جوانان بالای ۳۰ درصد بوده. هه این‌ها به جای خودش. اینکه با چه سرعتی ما می‌توانیم پوشش دهی کنیم زیان طبقات محروم را از زوایای تورمی به ما پاسخ می‌دهد فشاری که طرف خارجی به ما می خواهد وارد کند چقدر می‌تواند موفق باشد. آیا می‌توانیم کنترل کنیم و پوشش دهیم ریسک‌های طبقات محروم را در شرایط ابر تورم را؟ بله. می‌توانیم راه حل‌های بسیاری در این مورد وجود دارد. حداقل سه برنامه جدی من خودم در بخش‌ای مختلف حاکمیت و دولت دیدم. من امیدی نیستم که امید بیهوده بدهم. من این برنامه‌ها را به لحاظ فنی تایید می‌کنم. کار می‌کند. حتما کار می‌کند. اما به نقطه اجرا که میرسیم دوباره می‌رسیم به این تیمی که در این چند سال حاضر بودند. دراین چند سال منظورم ۵ سال گذشته است. عزل یا استعفای رئیس جمهور به صلاح نیست/ تیم اقتصادی دولت حتما باید تغییر کند/ معتد نیستم با بحران های همه جانبه مواجه هستیم/ نیازی به خرودن جام زهر نداریم فردا: نظرتان در مورد تغییر تیم اقتصادی دولت و یا حتی استعفای روحانی چیست؟ حتما راه گشا است. حتما. تغییر تیم اقتصادی حتما مفید خواهد بود. عزل رئیس جمهور که فایده‌ای ندارد. هیچ نتیجه‌ای جز اینکه عدم اطمینان نشان دهد ندارد. نگاه همه این است که ما با بی شمار بحران مواجه هستیم. من این ایده را قبول ندارم. ما فقط یک بحران جدی داریم و آن بحران مالی حکمرانی است. بحران ارزی، بحران بیکاری، بحران سرمایه ثابت پایین، بحران نقدینگی، بحران بانکی، بحران بدهی دولت، بحران نرخ واقعی بالا، این‌ها همه حلقه‌های به هم پیوسته‌ای از یک زنجیره واحد هستند به اسم بحران مالی حکمرانی؛ و بسیاری از بحران‌های دیگرمان هم اگر در این بحران نبود اساسا به این شرایط بحران نمی‌رسیدند. مثل بحران آب، یا بحران اجتماعی. قابل توضیح است. من می‌توانم برای شما توضیح دهم که چرا این طوری است. به عنوان یک آدمی که در این چند ساله در این حوزه مطالعه کردم. ما یک بحران به نام حکمرانی مالی داریم با تمرکز بر درست بر بخشی از این بحران بخش‌های دیگر آن یا کلا حذف می‌شود یا تخفیف پیدا می‌کند. در این زاویه این که این پارادایم و افراد تیم اقتصادی شما چه کسانی هستند به طور خاص مسئول مستقیم سیاست‌های مالی شما ومسئول مستقیم سیاست‌های پولی شما چه کسانی هستند بسیار مهم است. در قانون موجود رئیس کل بانک مرکزی در تصمیم شورای پول و اعتبار هر کاری می‌تواند انجام دهد، نیازی به تغییر سیاست خارجی نداریم. نیازی به خوردن جام زهر نداریم. بخش عمده این بحران ریالی است اصلا ارزی نیست. بدهی دولت است. می‌گوییم نفت بیشتر می‌فروسیم، نه این طوری نیست. اگر بخواهیم این کار را کنیم از محل افزایش ذخائرخارجی بانک مرکزی این بدهی را می‌دهیم. ما که با دلار بدهیمان را تسویه نمی‌کنیم. بدهی ما ریالی است، ارزی که نیست. با تورم چکار می‌کنیم و همه اینها مواردی است که به آن ها باید توجه کنیم.