هند، مشتری استراتژیک نفت ایران

مهر: هندوستان دومین مشتری نفت ایران است که روزانه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه از شرکت ملی نفت ایران، نفت وارد می‌کند. این کشور در دوران تحریم گذشته با اخذ امتیازاتی مانند واگذاری هزینه حمل و نقل و بیمه به طرف ایرانی، واردات نفت خود را از ایران قطع نکرد و پس از برجام نیز میزان واردات نفت از ایران را به سرعت افزایش داد. در دوران تحریم‌های گذشته، میزان واردات نفت هند از ایران به ۲۰۰ هزار بشکه در روز کاهش پیدا کرد و پس از برجام، دهلی نو خواستار حفظ امتیازات در نظر گرفته شده از سوی تهران بود و شرط خود را برای افزایش واردات، پا برجا ماندن شرایط گذشته اعلام کرد. این در حالی بود که شرکت ملی نفت ایران دیگر حاضر به تقبل هزینه‌های سنگین حمل و نقل و بیمه نبود لذا مذاکرات شش ماهه‌ای میان دو کشور انجام شد. تخفیف نفتی به مشتری کهنه کار فرید سعادت یار، کارشناس انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به استراتژی ایران برای بازگشت سریعتر به بازار، پس از برجام گفت: به همین منظور فرمولی در نظر گرفته شد که بر اساس آن، در ازای افزایش واردات نفت از ایران تخفیفی برای مشتریان هندی در نظر گرفته شود. کف این تخفیف دو سنت به ازای هر بشکه و سقف آن نیز ۲۵ سنت تعیین شد در حالی که هندی‌ها با اشاره به تخفیف‌های عراق به خود، خواستار تخفیف بیشتری از ایران بودند. وی ادامه داد: با در نظر گرفتن فرمولی که میان دو کشور برقرار شد، صادرات نفت ایران به هند به بیش از ۴۰۰ هزار بشکه در روز رسید و این روند ادامه پیدا کرد، اما طی هفته‌های اخیر، آمریکا از هندوستان درخواست کرده است تا واردات نفت خود از ایران را به صفر برساند که دهلی نو اعلام کرده است بر اساس منافع خود تصمیم می‌گیرد. رئیس جمهوری ایران هم که ماه گذشته به دهلی نو سفر کرده بود، با هندی‌ها به توافق رسید که بخش بیشتری از هزینه حمل و نقل را بر عهده بگیرد تا این بازار مهم حفظ شود. برگ برنده ایران چیست؟ این کارشناس انرژی با بیان اینکه هندی‌ها در شرایطی از ارجحیت منافع خود می‌گویند که نگاهی به برنامه‌های اقتصادی - بازرگانی این کشور نشان می‌دهد حساب ویژه‌ای روی بندر چابهار باز کرده اند، افزود: دهلی نو علاقه بسیاری برای توسعه بندر چابهار از خود نشان داده است و از همین منظر، دوست ندارد ایران را براحتی از دست بدهد. به گفته وی، رقابت‌های ژئوپلیتیکی هندوستان و چین در دریا و بحث ترانزیت، تبدیل به یک رقابت بزرگ شده است، چینی‌ها با سرمایه گذاری روی بندر گوادر پاکستان، این کشور را برای دسترسی به بازار‌های مهمی همچون افغانستان و آسیای میانه انتخاب کرده اند که در راستای طرح احیای جاده ابریشم است. هندی ها، اما برای عقب نماندن از قافله، روی چابهار تمرکز کرده اند و قصد دارند با توسعه این بندر و از طریق احداث خط ریلی و اتصال به راه آهن سراسری ایران، به بازار‌های آسیای میانه دسترسی پیدا کنند. به همین دلیل هندی‌ها ۲۳۵ میلیون دلار در چابهار سرمایه گذاری کردند و به شکلی جالب توانستند موافق آمریکایی‌ها را برای این مهم جلب کنند، زیرا آمریکا مخالف سرسخت توسعه فعالیت‌های اقتصادی چین در جهان است و علاقه‌ای ندارد قدرت تجاری این کشور افزایش یابد. این کارشناس ژئوپلیتیک انرژی اظهار کرد: از سوی دیگر با تکمیل خط لوله گازی از ایرانشهر به چابهار، صنعت پتروشیمی در این منطقه رونق می‌گیرد که هندی‌ها علاقه بسیاری دارند در این بندر، نیاز‌های صنایع کشاورزی خود را برطرف کنند بویژه در راه اندازی مجتمعی برای تولید کود شیمیایی و صادرات آن به کشور خود. هند چقدر نفت وارد می‌کند؟ طبق اسناد تجاری شرکت ملی نفت ونزوئلا، این کشور تقریبا ۲۸۰ هزار بشکه در روز نفت سنگین در نیمه اول امسال به هند صادر کرد که در مقایسه با ۳۵۵ هزار و ۵۰۰ بشکه در روز در مدت مشابه سال ۲۰۱۷ به میزان ۲۱ درصد کاهش داشت. از طرفی بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، میزان مصرف انرژی هند در سال ۲۰۱۵ برابر ۱۱ میلیون بشکه در روز بوده است. بیشتر مصارف انرژی هندوستان را به ترتیب زغال سنگ، نفت و منابع زیستی (در مناطق کم برخوردار و به صورت سنتی) تأمین می‌کند. طبق تازه‌ترین آمار تردینگ اکونومیکس، کشور هند در روز به میزان ٧٢٨ هزار بشکه نفت خام تولید می‌کند این در حالی است که حدود ۴ میلیون و ٤٠٠ هزار بشکه وارد می‌کند. هندوستان همچنین در روز معادل ۵ میلیون بشکه نفت، زغال سنگ مصرف و نیز معادل ۲.۳ میلیون بشکه در روز زغال سنگ وارد می‌کند. درباره ظرفیت پالایشی هند نیز باید گفت که پتانسیل این کشور در این زمینه برابر ۴.۷ میلیون بشکه در روز (٢.١ برابر ایران) است. بر اساس آخرین آمار انرژی ورلد، هندوستان تا سال ٢٠٢٢ میلادی بزرگترین مصرف کننده نفت سنگین دنیا می‌شود که با توجه به اینکه عمده نفت تولیدی ایران نفت سنگین است و از طرفی نیاز این کشور به نفت سنگین رو به فزونی است، کنار گذاشتن ایران یا کاهش خرید پایدار نفت ایران بعید به نظر رسیده و خلاف منافع اقتصادی دهلی است.