دام بازنمایی سیاسی از مطالبات و اعتراضات صنفی

عصرایران: در دهه‌های اخیر برای اعتراضات و تجمعات سیاسی- اجتماعی (به ویژه در کشور‌های توسعه یافته) از عنوان «جنبش‌های اجتماعی جدید» استفاده می‌شود. رسانه‌ها و مراکز افکارسازی در غرب در تعریف جنبش‌های جدید، صفاتی همچون لحظه‌ای (غیر عمیق بودن)، صنفی (نه فراگیر)، هویتی (فاقد اندیشه‌های گسترده اقتصادی و طبقاتی) را بکار می‌بندند.

این حرکت‌های اجتماعی اگرچه در مواردی جلوه‌های بیرونی قابل اعتنایی نیز دارند (مانند جنبش موسوم به ۹۹ درصدی‌ها در آمریکا)، اما عموماً به سرعت مهار یا سرکوب می‌شوند. چنین حرکت‌های اجتماعی بیش از آنکه خاستگاه فکری و ایدئولوژیک، و همچنین رهبری سازمان‌یافته یا پشتوانه عمیق داشته باشند، حرکت‌های خودجوش فاقد ساختار، رأس و سازمان و مولود شبکه‌های اجتماعی و ابزار‌های جدید رسانه‌ای هستند.

از اغتشاشات و اعتصابات در بسیاری از کشور‌ها همچون آمریکا، فرانسه، انگلیس، اسپانیا اینگونه تبیین و با تقلیل در بازنمایی، از آن‌ها مدل‌سازی می‌شود. اما در شرایطی که کشور‌های مزبور با این نوع نگرش و از طریق عادی سازی واکنش‌های اعتراضی، مبانی مشروعیتی و ساختار‌های سیاسی و اجتماعی خود را بیمه و ایمن می‌کنند، در تفسیر موارد مشابه در یک نظام سیاسی مخالفشان همچون جمهوری اسلامی ایران، قرائت‌هایی کاملاً رادیکال و بحرانی را برجسته می‌کنند.

به‌عنوان مثال، آتش زدن صد‌ها خودرو در خیابان‌های پاریس (در شب قهرمانی در جام جهانی) در رسانه‌های غربی یک امر کاملاً نرمال و عادی بازنمایی می‌شود، حال آنکه اگر در همان شب چند لاستیک در پایتخت ایران آتش زده شود، آن را یک قیام و خیزش عمومی علیه ساختار سیاسی تفسیر می‌کنند.

واکنش به اعتراض‌های کامیونداران در هفته‌های اخیر نیز از همین جنس است. اعتراضی ماهیتاً صنفی که برخی به‌دنبال سیاسی کردن آن بودند و هستند. در حالی که پس از دور اول اعتراض ها، انجمن صنفی کامیون‌داران اطلاعیه‌ای منتشر کرد و مطالب موجود در آن اطلاعیه نشان می‌دهد مطالبات کامیونداران مطلقاً صنفی است.

مثلاً افزایش قیمت حمل کالا تا ۲۰ درصد یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که انجمن صنفی کامیونداران به آن اشاره و اعلام می‌کند با توجه به توافق درباره آن، اعتصاب‌ها و اعتراض‌ها متوقف خواهد شد. تغییر در روش محاسبه نرخ جابه‌جایی کالا به تن- کیلومتر، راه‌اندازی کارگروهی با حضور نمایندگان بخش‌های مختلف برای بررسی مشکلات و تصمیم‌گیری تخصصی در این حوزه و همچنین سالم‌سازی و برخورد با تخلفات دریافت کمیسیون‌های اضافی توسط شرکت‌های حمل و نقل بخش دیگری از مطالبی است که صنف کامیوندران از آن‌ها به‌عنوان توافقات در جریان جلسه‌ای با وزیر راه و شهرسازی یاد می‌کند.

خارج کردن اعتراض‌ها و مطالبات از پوشش صنفی و بازنمایی از آن‌ها به عنوان یک بحران سیاسی، راهبرد اصلی جریان برانداز در تبلیغات است.

هدف از این نوع بازنمایی، حل مسئله نیست، بلکه جریان مزبور با ایجاد هیجان‌های کاذب، راه را برای بروز افراطی‌گری و امنیتی شدن آن موضوع باز می‌کند.

نتیجه امنیتی‌شدن یک مطالبه صنفی، وارد شدن آن به یک کانال پیچیده است که ولو در کوتاه‌مدت امتیازات و گشایش‌های موردی به دنبال داشته باشد، اما در درازمدت حل اساسی مسئله را دشوار و فرسایشی خواهد کرد؛ و این همان چیزی است که مطلوب جریان معارض است؛ یعنی باز ماندن پرونده برای سوء استفاده از آن در موقعیتی دیگر.

البته بدون تردید، صرفِ بازنمایی واقع‌گرایانه از یک مسئله در قالب صنفی، برای مطالبه‌کنندگان آن، نان و آب نمی‌شود؛ به تعبیر رهبر انقلاب اسلامی، باید علاج واقعه را قبل از وقوع کرد و، چون زخم وجود دارد، مگس روی آن می‌نشیند، بنابراین باید زخم‌ها را علاج کرد؛ این هنر نیست که برخی مسئولان با وجود دیدن علائم هشداردهنده از یک بیماری و زخم، اقدام مؤثر و جدی انجام ندهند تا جراحت عمیق و زمینه برای سوء استفاده تبلیغاتی و سیاسی از آن زخم صنفی آماده شود.