جدال برای ماندن «اکسیر و دوپینگ کنکور»

خبرگزاری فارس: این روز‌ها ماجرای «تأثیر ۳۰ درصدی سوابق تحصیل به صورت قطعی» در کنکور موجب گلایه برخی دانش‌آموزان شده است؛ تعدادی از دانش‌آموزان با ایجاد پویش «اعتراض به تأثیر قطعی معدل در آزمون سراسری ۹۸» تلاش دارند تا این مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو ملغی شود. حتی نظرسنجی‌هایی نیز در برخی سایت‌ها ایجاد شده است و تعداد زیادی از افراد شرکت‌کننده در این نظرسنجی‌ها با حذف تأثیر قطعی سوابق تحصیلی در کنکور موافق بودند. اما منظور از تأثیر قطعی چیست و چرا تعدادی از دانش‌آموزان با آن مخالف هستند؟؛ در پاسخ به این پرسش باید در ابتدا هدف اصلی طرح حذف کنکور را بررسی کرد و اینکه قرار است چگونه حذف کنکور اتفاق بیفتد؟ مرگ فقط به دلیل عدم قبولی در کنکور در گذشته در‌های کنکور به روی تعداد زیادی از داوطلبان بسته بود؛ تعداد کسانی که می‌توانستند از سد بزرگ و سنگین کنکور بگذرند، اندک بود؛ سد کنکور آنقدر آرمانی بود که عدم پذیرش در آن حتی منجر به پایان یافتن برخی زندگی‌ها می‌شد. به عنوان مثال در سال ۸۳، یک دانش‌آموز اردبیلی پس از آنکه متوجه شد در کنکور سراسری رد شده است، از شدت افسردگی خودکشی کرد. تیرماه سال ۹۴ دختر دانش‌آموزی بوکانی پس از اعلام نتیجه کنکور سراسری و قبول نشدن در دانشگاه، با پرت کردن خود از طبقه سوم خانه، به زندگی‌اش پایان داد. مرداد ماه ۸۵، دانش‌آموز کرمانی پس از قبول نشدن در کنکور به زندگی خود خاتمه داد. نکته عجیب اینکه تب قبولی در کنکور آنقدر بالا رفت که در فروردین ماه ۸۷ یک دختر ۱۹ ساله پس از آنکه در کنکور آزمایشی با ناکامی مواجه شد، دست به خودکشی شد. این مرگ‌ها به این دلیل رخ داد که آرمان و آرزوی این دانش‌آموزان فقط کنکور بود؛ آن‌ها زندگی خود را بدون قبولی در کنکور هیچ می‌دانستند. قرار بود کنکور در سال ۹۰ حذف شود قانون نظام پذیرش دانشجو در سال ۸۶ به تصویب رسید و دولت را موظف کرد حداکثر تا سال ۹۰ کنکور را به طور کامل حذف کند و سوابق تحصیلی، جایگزین نمرات کنکور در پذیرش دانشجویان نشود. این قانون در مدت زمانی متوقف شد؛ شاید دلیل اصلی آن، این بود که سوابق تحصیلی باید در یک روند عادلانه ایجاد می‌شد. ابراهیم خدایی رئیس سازمان سنجش آموزش کشور ۳۰ تیرماه امسال گفت: «در حال حاضر با احتساب دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و علمی کاربردی بیش از ۹۰ درصد پذیرش‌ها بدون آزمون است و بدون احتساب این دانشگاه‌ها، ۸۷ درصد بدون کنکور پذیرش می‌شوند و برنامه‌ریزی نیز به همین صورت بوده است». وی افزود: «قانون سال ۸۶ که بحث حذف کنکور را مطرح کرده بود، در سال ۹۲ توسط مجلس لغو شد، بنابراین حذف کنکور به تدریج در داخل موضوع افزایش تأثیر سوابق تحصیلی مستتر شد، چرا که به شرط جایگزین شدن سوابق تحصیلی قرار بود کنکور حذف شود، بنابراین سوابق تحصیلی به این میزان وجود دارد و می‌خواهد جایگزین شود، باید تأثیر داده شود و تأثیر هم قطعی باشد». رئیس سازمان سنجش و آموزش کشور اظهار داشت: «سال ۹۲ که قانون سنجش و پذیرش دانشجو تصویب شد، تأثیر سوابق تحصیلی برای سال ۹۳ و ۹۴ قطعی بود، این قانون در سال ۹۵ توسط مجلس اصلاح شد و تأثیر سوابق تحصیلی برای بقیه سال‌ها به نظر شورای سنجش و پذیرش دانشجو ارجاع شد». رئیس سازمان سنجش و آموزش کشور افزود: «شورای سنجش و پذیرش دانشجو، تأثیر سوابق تحصیلی را برای سال ۹۵، ۹۶ و ۹۷ به صورت مثبت حفظ کرد و برای سال ۹۸، آن را به صورت قطعی مصوب کرد که تأثیر قطعی سوابق تحصیلی در پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، موافقان و مخالفان جدی و همچنین معایب و مزایایی دارد که در این زمینه به کمیسیون آموزش مجلس گزارشی داده می‌شود». تأثیر مثبت و قطعی یعنی چی؟ / اندر حکایت دوپینگ کنکوری سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش در خصوص تأثیر معدل در کنکور، دو روز پیش، اظهار کرد: «بر اساس قانون مجلس باید سوابق تحصیلی به تدریج جایگزین آزمون ورودی دانشگاه‌ها شود؛ این رقم در سال‌گذشته معادل ۲۵ درصد با تأثیر مثبت بود». بطحایی با بیان اینکه تأثیر مثبت یعنی اگر امتیاز بالا باشد در رتبه کنکور دخالت داده می‌شود و اگر این امتیاز پایین باشد در رتبه کنکور دخالت داده نمی‌شود، گفت: «تأثیر مثبت به این معناست که اگر کسی تحصیل دوره متوسطه را کنار بگذارد و درس نخواند و همه انرژی را برای کنکور هزینه کند، پیشینه تحصیل تأثیر نخواهد داشت». وی اضافه کرد: «امسال بر اساس بررسی‌های طولانی و مشترک بین سازمان سنجش و آموزش و پرورش در شورای برنامه‌ریزی آزمون ورودی دانشگاه و مراکز آموزش عالی گزارشی ارائه شد و مقرر شد برای سال تحصیلی ۹۸ تأثیر سوابق تحصیلی به ۳۰ درصد قطعی برسد». وزیر آموزش و پرورش در خصوص تأثیر قطعی سوابق تحصیلی گفت: «دانش‌آموز در حال حاضر انرژی خود را برای آماده کردن در کنکور صرف می‌کند و به عبارتی خود را دوپینگ می‌کند یعنی هم‌اکنون شرایط و سنوات تحصیلی تأثیری ندارد و اگر همه نمرات تحصیلی‌اش ۱۰ باشد و فقط ۶ ماهه آخر در سال را برای کنکور بخواند و به عبارتی با خودسازی کند، قبول می‌شود و این موضوع با نفس قانون مجلس متغایر است». وی با بیان اینکه از سال ۹۸ دروس امتحان نهایی پایه دوازدهم به عنوان سوابق تحصیلی محاسبه می‌شود، ادامه داد: «با برطرف کردن محدودیت‌ها در پایه دهم و یازدهم نیز با برگزاری امتحان نهایی به این سمت می‌رویم که با شیب ملایم، سهم کنکور کاهش یابد و سهم سوابق تحصیلی افزایش پیدا کند». بطحایی در پاسخ به این پرسش که «تعداد زیادی از دانش‌آموزان با این موضوع مخالف هستند؟»، افزود: «متخصصان ارزشیابی تحصیلی یک اصل دارند و این که ارزشیابی نباید آنی باشد بلکه باید مستمر و تدریجی باشد؛ اینکه دانش‌آموز در جلسه ۳ ساعته که ده‌ها عامل تأثیر دارد بخواهد برای ورود به دانشگاه تعیین تکلیف شود، ارزشیابی درستی نیست». چرا برخی با سوابق تحصیلی مخالفند آنچه موجب مخالفت برخی افراد با سوابق تحصیلی می‌شود، عدالت است؛ یک دانش‌آموز اصفهانی که امسال به پایه دوازدهم می‌رود، گفت: «معتقدم که تأثیر سوابق تحصیلی زمانی باید در کنکور لحاظ شود که عدالت در امکانات آموزشی باشد؛ آیا دانش‌آموزی که شمال تهران درس خوانده و از معلمان مجرب و کلاس‌های آموزشی استفاده کرده است، با دانش‌آموزی که در مناطق محروم یک استان درس خوانده است، باید یک‌جور دیده شوند؟». وی ادامه داد: «من و دوستانم معتقدیم تا زمانی که عدالت آموزشی نیست، تأثیر سوابق تحصیلی تنها به نفع دانش‌آموزانی است که می‌توانند از امکانات بهتری استفاده کنند». سیدحمایت میرزاده سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس زمانی که در بحث امتحانات نهایی موضوع لو رفتن سؤالات مطرح شده بود، گفت: «چرا در دانشگاه‌ها در مقاطع لیسانس، فوق لیسانس و دکترا، اساتید می‌توانند خودشان جزوه دهند، امتحان بگیرند و به دانشجویان نمره دهند و مانند آموزش و پرورش این همه سخت‌گیری نمی‌شود، اما برای ۱۰ دانش‌آموز یک روستا از تهران سؤالات متمرکز ارسال می‌کنیم». وی با تأکید بر اینکه سیستم را باید اصلاح کنیم، افزود: «راهش این است که در همه حوزه‌ها چه امتحانات و بخش‌های دیگر باید تمرکززدایی و تفویض اختیار لازم صورت گیرد و از آن طرف هم اعتماد کنیم؛ قرار نیست هر فردی که در تهران نشسته است، بگوید بهترین سؤال در تهران طرح می‌شود». عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ادامه داد: «واقعیت این است که تفویض اختیار و تمرکززدایی می‌تواند مشکل آموزش و پرورش را برای همیشه حل کند ضمن اینکه مشکل هزینه‌ها را نیز به صفر برساند». وی در پاسخ به این پرسش که «آیا با تفویض اختیار، عدالت زیر سوال نمی‌رود؟»، گفت: مگر اکنون امکانات عادلانه در کشور توزیع شده است که امتحان عادلانه بگیریم؛ اگر واقعاً به دنبال عدالت هستیم از اول مهر کجا بودیم که حالا یادمان افتاده است که یک صفحه سؤال را بین همه توزیع کنیم». میرزاده تصریح کرد: «در حال حاضر تعدادی از بچه‌ها از ساختمان مناسب به عنوان مدرسه استفاده نمی‌کنند؛ سیستم گرمایشی و سرمایشی مدرسه‌شان مناسب نیست؛ تعدادی از دانش‌آموزان در چادر و کانکس درس می‌خوانند؛ اگر واقعاً دنبال عدالت هستیم به این‌ها توجه کنیم».

همچنان تزریق استرس به دانش‌آموزان برخی دانش‌آموزان معتقدند که با تأثیر قطعی سوابق تحصیلی در کنکور، مشکل وجود و فعالیت داغ مؤسسات کنکوری حل نمی‌شود چرا که آن‌ها ضمن برگزاری کلاس‌های تست برای کنکور، یک پله جلوتر رفته و با برگزاری کلاس‌های تقویتی، دانش‌آموزان در مناطق برخوردار را آماده می‌کنند، اما دانش‌آموزان مناطق محروم و کم‌برخوردار همچنان در محرومیت می‌مانند. حجت‌الاسلام والمسلمین محی‌الدین بهرام محمدیان رئیس سابق سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی معتقد است: «بازار‌های مالی در داخل سیستم نیز نفوذ کردند و با عملیات روانی نیز نیاز به کتاب و جزوه و کلاس و آموزش و دوره‌های توجیهی تست‌زنی را تشدید می‌کنند و هر روز به صورت رنگارنگ و متنوع تولید برنامه می‌کنند و حتی از تاکتیک‌های تخریبی علیه مدرسه و معلم و کتاب نیز استفاده می‌کنند و از چاشنی تحقیر مدرسه دولتی، ناوارد بودن معلم و سخت و مشکل بودن کتاب بهره می‌گیرند». در شرایطی که هنوز قبولی در رشته‌های خوب دانشگاهی همان استرس‌ها و نگرانی‌ها را برای داوطلبان به همراه دارد، عدم توجه به عدالت آموزشی در مناطق مختلف، موجب شده است که دانش‌آموزان با استرس دو چندان مواجه شوند و هنوز کسی پاسخگوی آن نیست؟!