همه مقصران منهای سیف
این روز‌ها که بازار ارز و سکه آشفته شده است مرد شماره یک سیبل انتقاد‌ها نسبت به عدم کنترل صحیح بر بازار ارز، به‌جای پذیرفتن مسوولیت و چاره‌اندیشی برای نابسامانی‌های اخیر به دنبال مقصر می‌گردد. اما آیا کسی بیشتر از رییس کل بانک مرکزی در ایجاد وضعیت آشفته بازار متهم است؟
روزنامه صبح نو: این روز‌ها که بازار ارز و سکه آشفته شده است مرد شماره یک سیبل انتقاد‌ها نسبت به عدم کنترل صحیح بر بازار ارز، به‌جای پذیرفتن مسوولیت و چاره‌اندیشی برای نابسامانی‌های اخیر به دنبال مقصر می‌گردد. اما آیا کسی بیشتر از رییس کل بانک مرکزی در ایجاد وضعیت آشفته بازار متهم است؟
بازار ارز این روز‌ها دیگر تاب واژه آشفته‌بازار را هم ندارد. بازاری که دیگر از آشفتگی هم پا را فراتر گذاشته و زمینه‌ساز بی‌ثباتی اقتصاد ایران شده است. دیگر تنها کسی که نمی‌توانست بازار ارز ایران را به هم ریخته باشد، ترامپ بود که آن هم با سخنان ارزی، ولی الله سیف، رییس کل بانک مرکزی به جمع متهمان پیوست.
پیش از این مردان اقتصادی دولت کلید و راه حل مشکلات را بیرون از مرز‌ها و در دستان کدخدا می‌دیدند حالا با خروج آمریکا از برجام دیدگاه آنان تغییر کرده و مشکلات را به گردن آمریکایی‌ها می‌اندازند! به‌جای اینکه تدبیری بیندیشند و با شاه‌کلیدشان، قفل مساله ارزی کشور را باز کنند، این و آن را متهم می‌کنند. این استراتژی جدید دولت و بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز است. آن‌هایی که از ساختمان میرداماد در منطقه اعیان‌نشین تهران، به منطقه فردوسی می‌نگرند و سیاست‌هایشان را هم از همان دور و بر اساس آنچه کمتر به واقعیت نزدیک است، می‌چینند.
ولی الله سیف، روز گذشته در نشست «تخصصی بررسی راهکار‌های مبارزه با اخلال و قاچاق ارز» به بیان دلایل نوسانات بازار ارز کشور در پاییز سال گذشته پرداخت و مواضع اخیر رییس‌جمهوری آمریکا را عامل گرانی دلار دانست. سیف در این زمینه توضیح داد: «از مهر ماه سال ۱۳۹۶، افزایش فشار‌های خارجی بر اقتصاد ایران در پی خودداری رییس‌جمهوری آمریکا از تأیید پایبندی ایران به مفاد برجام و سایر اقدامات ضد ایرانی دولت آمریکا و تشکیل کابینه با افرادی که از شدیدترین مواضع ضد ایرانی برخوردارند، به تشدید نااطمینانی‌ها و تقویت انتظارات منفی نسبت به منابع و عایدات ارزی آتی کشور انجامید و به تبع آن تقاضا‌های سفته‌بازی و پوششی ارز در داخل کشور با افزایش قابل توجهی مواجه شد.»
البته این نخستین بار نیست که رییس کل بانک مرکزی تقصیر‌ها را گردن ترامپ می‌اندازد. او پیش از نیز گفته بود: «آرامش اقتصاد ایران را نشانه گرفته و با سناریوی ایجاد التهاب تصنعی و تزریق نگرانی در ذهن فعالان داخلی و خارجی به‌دنبال تضعیف سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران و عدم انتفاع کشورمان از فرصت‌های پسابرجام است.»
این کشف جدید آقای رییس‌کل در شرایطی است که قیمت ارز از ابتدای سال جاری افزایش یافته بود و پس از سخنرانی ترامپ و خروج آمریکا از برجام شاهد آرام شدن این بازار و کنترل قیمت بودیم؛ بنابراین عاملی غیر از سیاست و یا به قول آقای سیف مواضع رییس‌جمهوری آمریکا بر بازار ارز تأثیر‌گذار است که آن‌را باید در سیاست‌های اشتباه بانک مرکزی جست‌وجو کرد.
این متهم جدید برای کارزار سخت نرخ دلار در اقتصاد ایران در حالی است که سیف حتی نمی‌خواهد اشتباهش را بپذیرد و با صداقت بگوید که دلار را بی‌تدبیری و نبود برنامه‌ریزی دقیق در کنار در نظر گرفتن فاکتور‌های اقتصادی، گران کرده است.
رییس کل بانک مرکزی البته دی‌ماه هم در توئیتی معتقد بود که «خوشحالی برخی از افراد از تغییرات قیمتی دلار، کم از شادی ترامپ ندارد.» او نوشته بود: «با کمال تعجب، بعضی به محض مشاهده تغییراتی در قیمت ارز، شتاب‌زده از دلال و سوداگران سبقت می‌گیرند و با بزرگ‌نمایی تغییرات قیمت، چنان اظهار خوشحالی می‌کنند که کم از شادی ترامپ ندارد، ولی این شادی دیری نمی‌پاید و بر اساس روند هر سال در ماه‌های بهمن و اسفند، دلار مسیر کاهشی پیدا می‌کند.» موضوعی که حداقل تا این لحظه، بازار حرف‌های سیف را تایید نکرده است. این روز‌ها حتی اخبار و تیتر‌ها نیز از تغییرات لحظه به لحظه نرخ‌ها در بازار ارز و سکه جا می‌مانند و قیمت‌ها ساعت به ساعت در حال تغییرند.
او پیش از این نیز که برای ارائه توضیحات درباره نوسانات قیمت ارز به صحن مجلس رفته بود (۲۱ فرودین ۹۷) وقتی سخنانش به اینجا رسید که «حجم بالای نقدینگی در کشور وجود دارد که تا این لحظه تأثیرش در بازار‌ها تنظیم شده، اما آنچه در نرخ ارز تأثیر داشته، عوامل غیربنیادین و عدم اطمینان نسبت به آینده است. دشمنان هم در این زمینه بی‌کار ننشسته و سعی کردند از طرق بین‌المللی در اقتصاد کشورمان اختلال ایجاد کنند.»
نمایندگان که از سخنان او عصبانی و ملتهب شده بودند با شعار‌های «استعفا، استعفا» مانع صحبت‌های وی شدند.
سیف در همان جلسه البته از متهم دیگری در کنار عوامل خارجی برای گرانی ارز رونمایی کرد. او تاکید کرد که در سال گذشته در تعطیلات عید و تا ۱۵فروردین‌ماه هیچ تحرکی در بازار ارز وجود نداشت و اتفاقاتی که رخ داد تنها در فضا‌های تلگرامی و شبکه‌های مجازی بود و افزایش قیمت دلار در «تلگرام» صورت می‌گرفت و معامله اصلی صورت نمی‌گرفت؛ که در همان جلسه آقای فلاحت‌پیشه، نماینده مردم اسلام‌آباد غرب و دالاهو ضمن انتقاد شدید از سخنان سیف تاکید کرد که «قاچاقچیان یقه‌سفید و دلالان صاحب رانت دولتی بیشترین سود را از این نوسانات نرخ ارز بردند. تا چه زمانی درباره مشکلات اقتصادی به‌دنبال آن هستیم که صحبت از دشمن کنیم؟» اکنون بازار ارز رها است و دولت هم سیاست خاصی ندارد و تنها به تزریق بی‌برنامه دلار در بازار پرداخته و هر روز از یک سیاست به سیاستی دیگر روی می‌آورد.
«آیت محمد ولی» رییس اتحادیه طلا و جواهر تهران در گفتگو با «صبح نو» با اشاره به اینکه بازار ما چند سالی است در وضعیت اضطرار بی‌نظمی‌های فراوانی موج می‌زند؛ تصریح کرد: «تصمیماتی که پس از مدتی ملغی می‌شود یا حتی در کوتاه مدت اجرا نمی‌شود نباید انتظار شنیدن پاسخی مثبت در بازار برای آن بود. متصدیان اقتصادی قبل از ارائه هر طرحی با افراد متخصص مشورت کنند و از تجربیات‌شان استفاده کنند تا این‌گونه طرح‌ها حتی در کوتاه‌مدت به خوبی و موفقیت انجام شود.»
رییس اتحادیه طلا و جواهر تهران با اشاره به اینکه از صاحبان علم و تجربه در بازار استفاده شود، گفت: «متاسفانه مدیران اقتصادی یک روز از ارز توریستی یا مسافرتی سخن می‌گویند و یک روز دیگر آن را ملغی می‌کنند. باید بسته‌های اقتصادی را به گونه‌ای طراحی کنیم تا هر روز قیمت ارز یا سکه به‌صورت تصاعدی و کاذب رشد نکند.»
حال برخی به‌دلیل تشویش اذهان عمومی، ناتوانی و بی‌کفایتی در ادای مسوولیت و ارائه تحلیل‌های مخرب به دشمن، علیه رییس کل بانک مرکزی ایران، اعلام جرم کرده‌اند.
آقای احمد توکلی، رییس سازمان دیده‌بان عدالت و شفافیت در این زمینه تاکید کرده است: «دولت باید او را عزل کند. نباید گذاشت با سلام و صلوات دوره‌اش تمام شود و بعد سفیر ایران در چین بشود.» توکلی بااشاره به وضعیت امروز اقتصادی کشور افزود: «دولتی‌ها عاقل و خیرخواه هستند، حال اگر یک فرد یا مقام دولتی کاری غیرعاقلانه یا کاری غیرخیرخواهانه انجام داد، باید جوابگو باشد. وقتی بانک مرکزی به شرکتی ۲۶روزه ارز تخصیص داد، خیانت Cheat در امانت کرده است، جرم Crime و مجازات دارد و باید مجازات آن را تحمل کند.»
روز گذشته، اما خبر‌های رسیده حکایت از آن دارد که در جلسه تیم اقتصادی با رییس‌جمهوری، درباره جانشین، ولی الله سیف در بانک مرکزی نیز مباحثی مطرح شده و با توجه به وضعیت فعلی بازار‌های اقتصادی، رییس‌جمهوری تا آخر هفته باید به تصمیم قطعی برای تغییر رییس کل بانک مرکزی برسد. با تغییر رییس کل بانک مرکزی، به احتمال قوی معاون ارزی بانک مرکزی نیز از برج میرداماد خداحافظی خواهد کرد.
گزینه‌های رییس‌جمهوری برای انتخاب ریس کل جدید بانک مرکزی عبارتند از: آقایان علی دیواندری، علی طیب نیا، حمید پورمحمدی و محمد نهاوندیان.
اکنون این است نتیجه پنج سال مدیریت سیف بر ساختمان میرداماد: «بازار ارزی آشفته که به مجالی برای دلالی و سوءاستفاده عده‌ای تبدیل شده و سرمایه سرمایه‌داران را هر روز بیشتر و بیشتر می‌کند.» حال باید منتظر ماند و دید که بالاخره رییس‌جمهوری تصمیمی عاجل برای بانک مرکزی می‌گیرد یا اینکه منتظر پایان مأموریت سیف می‌شود.