کمپین اعمال فشار ترامپ علیه ایران بی نتیجه است

ایرنا: 'دینا اسفندیاری' عضو مرکز مطالعات راهبردی و بین المللی و 'آریانه طباطبایی' عضو مرکز امنیت آمریکای نوین؛ در مقاله مشترک منتشر شده در مجله فارین افرز با اشاره به خروج ماه مه 'دونالد ترامپ' از توافقنامه هسته‌ای ایران و طرح ۱۲ ماده‌ای 'مایک پمپئو' وزیر خارجه آمریکا در تشریح سیاست جدید تهاجمی آمریکا در قبال ایران به منظور جلوگیری از خروج این کشور از انزوا، نوشتند: دولت آمریکا بر این باور است که این راهبرد، ایران را به بازگشت به میز مذاکره و امضای توافقنامه‌ای بهتر و رفع نگرانی‌های ترامپ وادار می‌کند.

گرچه در حال حاضر، احیای اقتصادی ایران و برقراری رابطه با کشور‌های غربی بعید به نظر می‌رسد اما، این به آن معنا نیست که طرح‌های دولت ترامپ عملی می‌شود.

سرمایه گذاری ایران برای مقابله با انزوای بین المللی از طریق ایجاد روابط عمیق‌تر با چین و روسیه، بخش مطلوب فعالیت‌های ایران در دو دهه اخیر بود. ایران، امروزه همزمان با شاخ و شانه کشیدن واشنگتن برای تشدید محدودیت ها، روابط با پکن را به عنوان کلیدی برای حفظ موقعیت محسوب می‌کند.

چین اعلام کرد که حتی اگر آمریکا ماه نوامبر برای قطع کامل فروش نفت ایران اقدام کند، احتمالا به خرید نفت از ایران ادامه می‌دهد. تعامل چین با ایران ممکن است راه خرید دیگران را هموار و به این ترتیب، کمپین فشار آمریکا علیه ایران را تضعیف کند.

نویسندگان مقاله در ادامه به تاریخچه روابط ایران و چین و شروع این رابطه در اوت ۱۹۷۸ (۱۳۵۷) و سفر رئیس حزب کمونیست چین به ایران، تداوم روابط دو کشور پس از سقوط حکومت پهلوی در سال ۱۹۷۹، نقش حیاتی پکن به عنوان شریک ایران پس از ماجرای گروگانگیری دیپلمات‌های آمریکایی در تهران و شروع روند انزوای ایران، جنگ عراق، کمک‌های تسلیحاتی پکن به ایران در این جنگ و به عهده گرفتن نقش بازیگر عمده در اقتصاد، سیاست خارجی و مسایل نظامی ایران در دهه‌های اخیر پرداختند و افزودند: در اواسط دهه ۲۰۰۰ که آمریکا و شرکایش با هدف مهار برنامه هسته‌ای ایران شروع به اعمال تحریم‌ها علیه این کشور کردند، پکن با کمک‌های اقتصادی به ایران درگیر تنگنای اقتصادی، برقراری کانال مستقیم با شورای امنیت سازمان ملل و حمایت نظامی، موجب تضعیف تلاش واشنگتن و شرکایش شد. روابط بین پکن و تهران به نفع دو کشور بود. موقعیت ایران در مناطق حساس خاورمیانه، آسیای جنوبی و میانه، اروپا و دسترسی به خلیج فارس و تنگه هرمز، ایران را برای چین، مهم و حایز اهمیت ساخته است.

چین با وجود حمایت از تحریم‌های ضد ایرانی سازمان ملل در سال ۲۰۱۰، به تعامل با ایران ادامه داد. البته، چین نمی‌خواهد که حمایتش از ایران به رابطه پکن با قدرت‌های غربی لطمه بزند.

با وجود آنکه روابط دو کشور همچنان مبتنی بر واقع گرایی بود، با گذشت زمان این رابطه شروع به سرد شدن کرد اما، ایران که در دوران تحریم‌های بین المللی برای تامین نیاز‌های مردم خود با مشکل مواجه بود، اغلب چاره‌ای جز رو آوردن به چین که در بازار ایران بی رقیب بود، نداشت. اسفندیاری و طباطبایی با اشاره به لغو قرارداد شرکت ملی نفت چین در سال ۲۰۱۴ و تنوع تامین کنندگان و برقراری روابط سیاسی با دیگر کشور‌ها به ویژه کشور‌های اروپایی با شروع مذاکرات هسته ای، خاطر نشان کردند: مردم مایل به باز کردن در کشور به روی غرب بودند. با این وجود، بسیاری از ایرانی‌ها خواستار احتیاط شدند و از دولت خواستند در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات، روابط حسنه با چین را حفظ کنند. حوادث پس از آن ثابت کرد که حق با آن‌ها بود. انتخاب ترامپ به ایران ثابت کرد که نمی‌تواند از چین فاصله بگیرد. همزمان با فشار آمریکا برای خروج کشور‌ها و شرکت‌ها از ایران و توقف واردات نفت از این کشور، تهران امیدوار است که پکن از ایران در مقابل ضربه شدید اقتصادی حمایت کند. در حال حاضر، چین در حال ارزیابی گزینه هایش است. از طرفی، چین نمی‌خواهد که به عنوان ناقض تحریم‌های آمریکا محسوب شود. چین در حال حاضر بیش از هر زمان دیگری آسیب پذیر است. آمریکا نیز از تحقیق و تحریم‌های چینی مانند 'هواوی' به خاطر تعامل با تهران ابایی ندارد. با این وجود، ایران همچنان دلیلی برای امیدواری دارد. کمپانی‌های بزرگ چینی همچنان در ایران فعالیت دارند و تصور می‌شود بسیاری از آن‌ها جای شرکت‌های اروپایی را که از ایران خارج شوند، پر خواهند کرد. مشارکت و سرمایه گذاری کلان چینی‌ها در بخش راه آهن و انرژی ایران حاکی از آن است که ر. ابط اقتصادی چین و ایران حتی پس از اعمال تحریم‌های جدید دولت ترامپ علیه تهران ادامه خواهد داشت. افزون بر این، پکن نقشی مهم در تضمین اجرای مفاد توافقنامه هسته‌ای ایران ایفا خواهد کرد. در حال حاضر، چین در انتظار طراحی دوباره راکتور آب سنگین اراک است و احتمالا راکتور‌های آینده ایران را خواهد ساخت. به این ترتیب، چین نقش آفرینی بزرگ‌تر از روسیه در بخش هسته‌ای ایران خواهد شد و کار آمریکا برای منزوی کردن تهران را دشوارتر خواهد ساخت. چین نفوذی بسیار در ایران دارد که با تضعیف توافقنامه هسته‌ای ایران بیشتر خواهد شد. اروپایی‌ها در حال حضر سرگرم مذاکره درباره ارایه بسته‌ای از مشوق‌ها برای ترغیب ایران به ادامه پایبندی به این توافقنامه هستند اما، توان اروپا برای ایستادن در برابر آمریکا محدود است و فاقد اراده سیاسی برای تضعیف تلاش‌های واشنگتن در زمینه انزوای ایران است. حتی اگر ایران با اروپا مذاکره کند، تهران همچنان پکن را به عنوان حامی خود در برابر انزوای اعمال شده از سوی آمریکا محسوب می‌کند. تمایل چین برای ادامه تجارت با ایران مانع از تلاش‌های آمریکا برای انزوای این کشور خواهد شد و تاثیر آن‌ها را در مقایسه با قبل بسیار محدود خواهد کرد. با توجه به اینکه ترامپ در حال اعمال تحریم‌های یکجانبه علیه ایران است، سایر کشور‌ها با کمپین اعمال فشار رئیس جمهوری آمریکا علیه تهران همراه نیستند. از این رو، این کشور‌ها شروع به یافتن راه‌هایی برای جلوگیری از اعمال تحریم‌های آمریکا بر داد وستدشان کردند و این امر در بلند مدت تلاش‌های آمریکا را برای شکل گیری توافقنامه‌ای جدید به شدت تضعیف خواهد کرد.