موج جدید مهاجرت‌ها در خشکسالی مدیریتی
خشکسالی تدبیر و امید موج جدیدی از مهاجرت‌ها را در پی داشته است؛ چه مهاجرت دانشجویان به امید کار و زندگی بهتر و چه مهاجرت مردم مرزنشینی که گرفتار خست آسمان و خشکی زمین شده‌اند.
روزنامه جوان: خشکسالی تدبیر و امید موج جدیدی از مهاجرت‌ها را در پی داشته است؛ چه مهاجرت دانشجویان و نیرو‌های متخصص و تحصیلکرده به امید کار و زندگی بهتر و چه مهاجرت مردم مرزنشینی که گرفتار خست آسمان و خشکی زمین شده‌اند و در جست‌وجوی آب به مرکز و شمال کشور مهاجرت می‌کنند. هر دو قسم این مهاجرت‌ها، اما آینده و اقتدار کشور را به چالش می‌کشد چه مرز‌های سرزمین خالی از سکنه و چه مرز‌های علمی که محافظانش به‌رغم هزینه‌کرد برای آموزش به دلیل ناتوانی از به کارگیری ناگزیر به خدمت کشوری دیگر در می‌آیند. بند‌های نهم تا دوازدهم سیاست‌های کلی جمعیت که در سال ۹۳ از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد بر بحث مهاجرت تکیه و تأکید دارد. باز توزیع فضایی و جغرافیایی جمعیت، متناسب با ظرفیت زیستی با تأکید بر تأمین آب با هدف توزیع متعادل و کاهش فشار جمعیتی، حفظ و جذب جمعیت در روستا‌ها و مناطق مرزی و کم‌تراکم، ایجاد مراکز جدید جمعیتی به ویژه در جزایر و سواحل خلیج‌فارس و دریای‌عمان از طریق توسعه شبکه‌های زیربنایی، حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری و ایجاد فضای کسب‌و‌کار با درآمد کافی و مدیریت مهاجرت به داخل و خارج هماهنگ با سیاست‌های کلی جمعیت با تدوین و اجرای سازو‌کار‌های مناسب مواردی است که در این مصوبه به آن پرداخته شده است. اما نیم‌نگاهی به آمار و ارقام کافی است تا دریابیم سیاست‌های کلی جمعیت نیز همچون بسیاری از اسناد بالادستی دیگر در حصار‌های کاغذی مهجور مانده است. شاهد این ادعا هم رسیدن جمعیت کلانشهر تهران و شهرک‌های اقماری‌اش به ۲۰ میلیون نفر و خالی از سکنه‌شدن شهر‌ها و روستا‌های مرزی به واسطه چالش‌هایی همچون خشکسالی و به موازات آن بیکاری و چالش‌های اقتصادی است.
موج جدید مهاجرت. اما این ماجرا نه فقط موجب توزیع نامتوازن جمعیت در کشور شده است، بلکه موجب شده تا موج مهاجرت‌ها به خارج از کشور نیز افزایش یابد. آنچنان که بهرام صلواتی عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات جمعیتی وزارت علوم هم تأکید می‌کند: به نظر می‌رسد با موج جدید مهاجرت روبه‌رو خواهیم شد که البته هنوز اطلاع دقیقی در این‌باره نداریم. با توجه به شرایط اقتصادی که پیش آمده، ممکن است عده‌ای ترغیب شوند که مهاجرت کنند یا آن‌هایی که به داخل کشور برگشته‌اند دوباره به خارج از کشور برگردند. وی معتقد است، سرمایه‌های انسانی جوان اگر احساس کنند از ظرفیت و تخصص آن‌ها استفاده نمی‌شود، به فکر جا‌به‌جا شدن و مهاجرت از روستا‌ها به شهر‌ها یا از مراکز استان‌ها یا شهر‌ها به خارج از کشور می‌افتند. در این بین هدررفت سرمایه‌های انسانی هم در کشور‌های فرستنده وجود دارد و هم در کشور‌های میزبان. به گفته صلواتی، مطابق آمار رسمی نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان و جوانان‌مان خیلی بالاتر از متوسط نرخ بیکاری در کل جامعه می‌شود. به طور مثال متوسط نرخ بیکاری بین ۱۰تا ۱۵درصد است. در حالی که برای جوانان تحصیلکرده این نرخ به بالای ۲۰درصد می‌رسد و نشان می‌دهد که ما ظرفیت بهره‌گیری کامل و بهینه از سرمایه‌های انسانی خود را در داخل کشور نداریم. به همین خاطر هم ۵۰درصد مهاجران ایرانی خارج از کشور دارای تحصیلات آکادمیک و دانشگاهی هستند.
خشکسالی تدبیر و امید فقدان مدیریت و برنامه‌ریزی‌های مناسب اقتصادی و اجتماعی، اما موجب چالش توزیع نامتوازن جمعیت در داخل کشور نیز شده است. به گونه‌ای که وزیر کشور درخصوص مهاجرت عظیم از استان‌های دچار خشکسالی به استان‌های مرکزی و شمالی کشور هشدار می‌دهد. عبدالرضا رحمانی فضلی معتقد است، مسئله تهران را باید از نظر فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و امنیتی بررسی کنیم. اگر برنامه‌ریزی صحیح نشود، معلوم نیست در مواقع خاص زلزله سیل و مسائل امنیتی تهران را باید چطور اداره کرد. وی تأکید می‌کند: در نگاه بلندمدت شرایط امروز تهران ناشی از توسعه نامتوازن در هفت دهه گذشته است، اما سرعت پیشروی آسیب‌ها بیشتر از اقدامات است و مهاجرت از شهر‌های دچار خشکسالی به استان‌های مرکزی و شمالی در حال افزایش است. به همین خاطر است، دچار یک جابه‌جایی و مهاجرت جمعیتی بزرگ خواهیم شد.