اعلام ممنوعیت کشت برنج در ۱۴ استان کشور

خبرگزاری مهر: وزارت جهاد کشاورزی درباره انتشار خبری در خبرگزاری مهر با عنوان «ممنوعیت کشت برنج؛ تکرار تجربه‌ای شکست خورده» اعلام کرد: براساس مصوبه کارگروه ملی «سازگاری با کم آبی»، هیئت وزیران در جلسه مورخ ۶/۱۲/۹۶ پیشنهاد تشکیل کارگروه ملی سازگاری با کم آبی را تصویب و در اسفند ماه سال ۹۶ کنترل سطح زیر کشت بهاره و زمستانه و اعمال محدودیت یا ممنوعیت کشت برنج (خارج از استان‌های گیلان و مازندران) با توجه به محدودیت‌های منبع آبی در حوزه‌های آبریز را به جهاد کشاورزی، وزارت نیرو، و پنج عضو دیگر این کارگروه ابلاغ کرده، ضمن اینکه تشکیل این کارگروه با توجه به شرایط کاهش منابع آبی کشور انجام شده است.

اعلام ممنوعیت کشت برنج در ۱۴ استان کشور

این ممنوعیت در ۱۴ استان اعلام شده و صرفا در دو استان گیلان و مازندران اجازه کشت داده می‌شود.

کشت جایگزین نیز همزمان پیشنهاد شده است و در استان پرآبی مثل گلستان، به‌جای برنج، سویا و پنبه برای کشت پیشنهاد داده شد. همچنین، در راستای مقابله با خشکسالی در استان‌های جنوبی کشور که تبخیر آب در آن‌ها زیاد است، به‌جای برنج، کشت کینوا، ارزن و کنجد برای کشت پیشنهاد شد که نسبت به برنج محصولاتی کم‌آب‌بر هستند و حتی در زمین‌های درجه سه هم کشت می‌شوند. ارزن به دلیل نیاز کم به آب سطحی و زیرسطحی حتی به‌صورت دیم هم کشت می‌شود؛ لذا معیشت کشاورزان با این ممنوعیت به تمامی از بین نرفته است، چرا که با کشت جایگزین تا حدود ۸۰ درصد درآمد قبلی جبران می‌شود. بنابر این، ادعای تعطیل کردن تولید غذا و معیشت کشاورزان حرفی غیرمنطقی است.

بدیهی است که در شرایط کم آبی کشاورزان چگونه انتظار دارند که همانند سال‌های پرآبی، به کشت محصولات آب بر ادامه دهند در حالیکه کشت جایگزین با آب بری کمتر، امکان پذیر است.

ضمناً این ممنوعیت برای موارد توسعه‌ای انجام شده است و با کشت‌های جدید مقابله شده است. لیکن در مواردیکه امکان گسترش کشت وجود نداشته است و یا از منابع آبی زیرزمینی استفاده نمی‌شود، حدالامکان جلوگیری نشده است تا معیشت کشاورزان منطقه حفظ گردد.

در زمینی که به‌لحاظ توان تولید محصول، حائز رتبه یک و یا رتبه دو باشد می‌توان برنج کاشت. در زمینی که می‌توان محصول پرآبی مثل برنج کشت کرد حتما محصولی مثل ارزن، کلزا و یا کینوا هم به عمل می‌آید.

کاهش سطح زیر کشت برنج فقط ۲۳ درصد

وزارت جهاد کشاورزی سطح زمین زیر کشت برنج را که درحدود ۶۲۰ هزار هکتار بود را به ۴۸۰ هزار هکتار کاهش داده است. به عبارتی، کمتر از ۲۳ درصد کل زمین‌های زیر کشت برنج در کشور در این طرح مورد ممنوعیت قرار گرفته اند. علت این اقدام به‌خاطر استان‌هایی است که مشکل کم آبی دارند تا درگیر محصول آب‌بری مثل برنج نشوند.

این وزارتخانه در انتهای سال ۹۶ بر اساس مصوبه کارگروه سازگاری با کم آبی به روسای سازمان‌ها اعلام کرده که کشاورزان باید ممنوعیت کشت برنج را رعایت کنند؛ و این ممنوعیت قبل از ایجاد خزانه برنج در این استان‌ها ابلاغ شده است. اما آن‌ها به امید باران به کار کشت‌شان ادامه می‌دهند.

دیگر راهکار‌های فنی وزارت جهاد کشاورزی برای مقابله با خشکسالی

وزارت جهاد کشاورزی برنامه‌های متنوعی به شرح ذیل را برای سازگاری با کم آبی و خشکسالی در دست اجرا دارد: کشت گلخانه‌ای که قرار است به‌جای کشت در فضای باز جایگزین شود و در آن ۹۰ درصد در مصرف آب صرفه‌جویی می‌شود. در کشت گلخانه‌ای این میزان صرفه‌جویی ۹۰ درصد است.

کشت نشایی: استفاده از فضای خزانه‌ای به‌جای کاشت مستقیم در مزرعه است. در کشت نشایی، میزان صرفه‌جویی آب تقریبا ۶۶ درصد است.

انتقال کشت بهاره به کشت پاییزه: چراکه در فصل پاییز میزان تبخیر و نیاز آبی گیاه کمتر است و در آن می‌توان از آب باران استفاده کرد. از طریق این روش‌ها می‌توان آب مورد نیاز را بدون تبخیر به گیاهان رساند و مصرف آن را تا ۴۵ درصد کاهش داد یعنی اگر در هر هکتار ۱۰ هزار متر مکعب مصرف آب داریم، می‌توانیم مصرف آن را به ۴۵۰۰ متر مکعب برسانیم.

همچنین، آبیاری تحت فشار و یا قطره‌ای دارد انجام می‌شود که در آن در لوله‌ها سوراخ‌های متعدد ایجاد می‌کنند تا به ریشه درختان آب برسد و آب به‌صورت سطحی و کلی پخش نشود. در این روش مصرف آب به یک سوم تقلیل می‌یابد.

به علاوه، روش کشاورزی حفاظتی هم پیگیری می‌شود که در آن تخریب مکانیکی خاک به حداقل می‌رسد. در این کار رطوبت خاک حفظ می‌شود و از هدررفت آب در عمق خاک جلوگیری می‌شود. این روش نیز مصرف آب را پنجاه درصد کاهش می‌دهد.

در کنار این موارد، در حال تلاش هستیم که بذر سازگار با کم‌آبی را با بذر غیرمقاوم جایگزین کنیم.

‌منبع آبی جدید: آب تصفیه شده فاضلاب

راهکار جایگزین دیگر استفاده از آب تصفیه شده است. اکنون در جنوب تهران، در دشت اسلامشهر، رباط کریم و گلستان همین رویه در پیش گرفته شده است. در استان‌های دیگر هم می‌توان این کار را انجام داد و تا این اندازه وابسته و امیدوار به آب باران یا منبع آب زیرسطحی نباشیم. براساس این گزارش روز گذشته خبرگزاری مهر طی مطلبی با عنوان ممنوعیت کشت برنج، تکرار تجربه‌ای شکست خورده، به طرح ممنوعیت کشت برنج در استان‌های غیرشمالی اشاره کرده بود.