آشنایی با خانه ابویی زاهدان

سرویس سبک زندگی فردا: شهر زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی ایران است. استانی که لقب سرزمین ناشناخته‌ها را به آن داده اند. شاید دلیل این لقب، کم سفر کردن مردم به این خطه از کشور و نا آشنایی آن‌ها با بسیاری از زیبایی‌های طبیعی و تاریخی آن باشد. اما امروزه زیبایی این سرزمین دیگر بر کسی پوشیده نیست. اگر مسیرتان به این سمت افتاد و به شهر زاهدان سفر کردید، یکی از مکان‌هایی که حتما باید ببینید، خانه ابویی زاهدان است. برای آشنایی بیشتر با این عمارت، با مجله گردشگری الی گشت همراه شوید. زاهدان یکی از شهر‌های گرم و خشک در جنوب شرق ایران است. در گذشته‌هایی نه چندان دور و تا قبل از زمان رضا خان، به این شهر "دزآب" می‌گفتند، ولی رضا خان نام آن را به زاهدان تغییر داد. این شهر در اکثر روز‌های سال آب و هوایی گرم دارد. البته شب‌های زاهدان حتی در فصل تابستان هم کمی خنک است. اگر قصد سفر به این شهر را دارید، مطلع باشید که زاهدان هم ایستگاه راه آهن دارد و هم فرودگاه. در ادامه خانه ابویی زاهدان را معرفی خواهیم کرد. معرفی خانه ابویی سال‌های زیادی از ساخت خانه ابویی در شهر زاهدان نمی‌گذرد. این عمارت حدود ۸۶ سال قبل و در سال ۱۳۱۱ خورشیدی ساخته شده است. استاد محمودی، یکی از برجسته‌ترین معمار‌های یزدی کشور در آن دوران، عملیات ساخت این خانه را برعهده گرفت و آن را به زیباترین شکل ممکن و با بادگیر‌ها و حوضخانه‌های معروفش احداث کرد. عمارت ابویی، به شخصی به نام زعیم ابویی تعلق داشت. زمانی که این خانه را می‌ساختند، هنوز زاهدان شکل و شمایل یک کلان شهر را نداشت و هسته اصلی شهر تازه در حال تشکیل بود. در همین دوران، زعیم ابویی که یکی از کارمندان وزارت دادگستری وقت بود و وضع مالی نسبتا خوبی هم داشت، استاد محمد علی محمودی را از یزد به زاهدان آورد تا خانه‌ای به سبک و سیاق خانه‌های یزد برایش بسازد. ابویی تا سال ۱۳۴۰ شمسی از این خانه زیبا و باشکوه بهره برد. پس از او، مدت کمی وارثانش در این خانه زندگی کردند و سرانجام خانه به صورت متروک به حال خود رها شد. بنای عمارت ابویی زاهدان، امروزه توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زاهدان مرمت شده و به کارگاه هنر‌های سنتی زاهدان تغییر کاربری داده است. خانه ابویی در سال ۱۳۷۷ با شماره ۲۱۵۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. معماری خانه ابویی زاهدان خانه ابویی زاهدان در زمین بزرگی به مساحت ۸۱۳ متر مربع و با زیر بنای ۴۸۳ متر مربع احداث شده است. استاد محمودی در ساخت این عمارت، عناصر معماری یزدی و همچنین عناصر بومی و سنتی همین منطقه را با هم ترکیب کرد و عمارت با شکوهی را در بافت تاریخی زاهدان از خود بر جای گذاشت. آجر و خشت خام اصلی‌ترین مصالح به کار رفته در این ساختمان هستند. هنگام بازدید از این بنا، اولین چیزی که توجهتان را جلب خواهد کرد، طاق جناغی و آجرکاری‌های زیبای سر در ورودی آن است. درب ورودی عمارت در شمال غرب بنا قرار دارد و به یک هشتی بسیار زیبا با سقف گنبدی شکل باز می‌شود. پس از عبور از این هشتی زیبا، به حیاط اصلی خانه ابویی خواهید رسید. دور تا دور این حیاط، اتاق‌های مسکونی عمارت قرار گرفته اند. این اتاق ها، در شمال، جنوب و شرق این حیاط واقع شده اند. یکی از جالب‌ترین ویژگی‌های معماری خانه ابوی زاهدان، توجه معمار بنا به زوایای تابش نور خورشید در آن است. در واقع این اصلیست که در مناطق کویری و گرم و خشک کشور به آن توجه می‌شد. معماری عمارت به این نحو است که مجموعه اتاق‌های زمستانی در ضلع شمالی آن و اتاق‌های تابستانی در ضلع جنوبی بنا قرار گرفته اند. در ضلع شرقی ساختمان نیز آشپزخانه، انباری و سایر تاسیسات واقع شده اند. در قسمت شمال شرقی بنا راهروی مسقفی وجود دارد که از طریق آن می‌توان به پلکان پشت بام عمارت راه یافت. اهالی خانه، در فصل تابستان بر روی ایوان عریضی که در ضلع جنوبی ساخته شده، می‌نشستند و از خنکی سایه آن استفاده می‌کردند. در این مکان، که به تابستان نشین عمارت نیز شهرت دارد، حوضخانه‌ای زیبا هم احداث کرده اند. بر روی سقف اتاق حوضخانه خانه ابویی یک بادگیر هشت پر قرار دارد که باد از طریق آن به حوضخانه راه می‌یافت و پس از خنک شدن به اتاق‌های تابستانی بنا هدایت می‌شد. در مرکز حیاط اصلی بنا نیز یک حوض زیبا و باغچه‌ای باصفا ایجاد کرده اند. یکی دیگر از ویژگی‌های معماری این بنا، استفاده از سقف‌های گنبدی شکل در تمامی اتاق ها، به منظور تعدیل هوای شهر زاهدان در تمامی فصول سال است. بهترین فصل سفر به زاهدان شهر زاهدان یکی از شهر‌های گرمسیری و خشک کشور است. تابستان‌های این شهر بسیار گرم است. در عوض در طول زمستان و پائیز آب و هوای زاهدان بسیار مطلوب و بهاری خواهد شد. الی گشت بهترین زمان سفر به زاهدان را فصول پائیز و زمستان معرفی می‌کند.

مسیر دسترسی به خانه ابویی زاهدان شهر زاهدان هم فرودگاه دارد و ایستگاه قطار. برای بازدید از خانه ابویی زاهدان باید توسط هواپیما، قطار، اتوبوس یا خودروی شخصی خود را به شهر زاهدان برسانید و سپس به خیابان شریعتی این شهر مراجعه کنید. مسیر زمینی به این شهر، آزادراه تهران - قم است. پس از عبور از قم، کاشان، یزد، بم و … به شهر زاهدان خواهید رسید. آدرس عمارت ابویی: استان سیستان و بلوچستان، شهر زاهدان، خیابان دکتر شریعتی، خانه ابویی زاهدان مدت زمان مورد نیاز برای بازدید از بنا: ۱ الی ۲ ساعت