چگونه شرکت‌های وارد کننده ارز دولتی گرفتند، اما ماشین را گران کردند/ ۵ درصد از بازار خودروی ایران در اختیار خودرو‌های وارداتی است/ چهار خاندان اصلی وارد کننده خودرو را بشناسید/ مافیای ثروت‌مندان چگونه بازار را قبضه کرده است/فعالیت شرکت‌های کوچک در واردات

پایگاه خبری تحلیلی فردا: «نگران نباشید واردات چای ساز برای اپشن خودروی وارداتی است.» این جمله به نقل از یکی از مدیران شرکت ماموت در واکنش به افشاگری‌های ارزی اخیر بیان شده است. گروه ماموت توسط مهرزاد فردوس فرزند بنیانگذار این گروه صنعتی، اداره می‌شود و طی چند سال گذشته موفق شده نمایندگی فولکس واگن را دریافت کند.

یک روز پس از گفت و گوی یکی از مدیران ماموت با ایسنا که تلاش می‌کرد واردات چای ساز را توجیه کند، لیست اسامی دریافت کنندگان ارز دولتی برای واردات خودرو هم منتشر شد و در این لیست هم گروه صنعتی ماموت با دریافت ۸۴۲هزار یورو جای گرفته بود. در لیست ارائه شده توسط بانک مرکزی نام چهار خاندان و یک وزارت خانه بر سر زبان‌ها افتاد. خاندان حدادزاده به عنوان واردکنندگان تویوتا و رنو، فردوس به عنوان واردکننده خودروی فولکس واگن، بی ریا واردکننده دی اس و میتسوبیشی و گرامی واردکننده خودروی هیوندای مشهورترین واردکنندگان دریافت کننده ارز بودند. وزارت بهداشت هم در صدر این جدول قرار داشت که البته به سرعت اعلام کرد که این ارز صرف واردات آمبولانس شده است.در بازار ایران واردات خودرو‌های معتبر خارجی در انحصار چند خانواده محدود است که تعدادی از آن‌ها به غیر از واردات خودرو، مجموعه‌های صنعتی بزرگی را نیز اداره می‌کنند.

بررسی‌ها نشان میدهد برادران «دیلمی»، فرزندان دیلمی بنیانگذار گروه صنعتی ال جی در ایران نمایندگی خودرو آلفارمئو را در اختیار دارند و این برند ایتالیایی را در ایران جا انداخته‌اند. فعالیت‌های اصلی آن در زمینه خودرو‌های لوکس است. سال گذشته آن‌ها درگیر بدهی ۳ هزار میلیاردی به گمرک بودند که به نظر می‌رسد پرونده شان مختومه شده است.

همچنین «حقیقت» یکی از واردکنندگان بی ام دبلیو است که در کنار حداقل دو گروه دیگر پای این برند را به ایران باز کرده اند. البته یک دهه قبل شرکت فواد ری موفق شده بود، واردات این خودرو را از خاندان نوریانی به این موسسه منتقل کند.

«بهبهانی» واردکننده پورشه است که پس از اتفاقات یک سال گذشته، تقریبا کارش در ایران متوقف شده است. «فتحی» واردکننده مازارتی هم همین سرنوشت را دارد. جوکار واردکننده نیسان است. البته افراد دیگری هم در کنار او واردات نیسان را انجام می‌دهند. فضلی یکی از فرزندان ایوب فضلی بنیانگذار گروه صنعتی گلرنگ هم هوندا را به ایران می‌آورد. گروه صنعتی گلرنگ به غیر از مجموعه واردات خودرو به عنوان بزرگترین هلدینگ اقتصاد ایران شناخته می‌شود.

این گروه بیش از ۱۴ هزار کارگر دارد. انتشار اسامی دریافت کنندگان ارز برای واردات خودرو نشان می‌دهد که برخی شرکت‌های کمتر شناخته شده نیز طی ۵ سال گذشته در این زمینه فعال شده اند. این گروه از واردکنندگان بیشترین ارتباط را با خودروساز‌های چینی دارند و برخی از برند‌های معتبر را نیز به صورت غیر رسمی به کشور وارد می‌کنند. تعدادی از این واردکنندگان برای دور زدن قانون شیوه واردات خودرو، قرارداد‌های همکاری با وارکنندگان رسمی بسته اند. به طور خاص گروه واردکنندگان خودروی هیوندای، خدمات پس از فروش یک خودروی چینی را ارائه می‌دهد که تعداد دستگاه‌های وارد شده آن به کشور کمتر از ۸۰۰ است. براین اساس واردات این خودرو به دلیل عدم وجود خدمات پس از فروش اساسا ممنوع است.

همچنین از دوره‌ای که واردات خودرو‌های هیبریدی با تسهیلات ویژه همراه شد هم حداقل نیمی از این واردکنندگان به سمت این خودرو‌ها رفتند. بررسی‌های سازندگی نشان می‌دهد در دوره‌ای که واردکنندگان خودرو ارز دولتی دریافت می‌کردند، محصولات آن‌ها در بازار به طور متوسط با ۲۰ تا ۵۰ درصد رشد قیمت هم همراه بوده است. این اطلاعات تایید می‌کند که حداقل بخشی از این خودرو‌های وارداتی با قیمت ارز بازار آزاد فروخته شده اند.

در سوی دیگر انجمن واردکنندگان خودرو هم مدعی است که رشد قیمت خودرو در بازار بیش از آنکه محصول کار واردکنندگان رسمی باشد، از دل فعالیت‌های واردکنندگان غیررسمی بیرون زده است. خسروتاج رئیس سازمان توسعه و تجارت چندی قبل اعلام کرده بود که ثبت سفارش خودرو به یک شرکت برون سپاری شده و مدتی بعد هم مشخص شده خودرو‌هایی به کشور وارد شده که ثبت سفارشی برای آن‌ها انجام نشده است. او گفته بود: «از سوی این شرکت گزارش‌هایی به ما رسید که بخشی از ثبت سفارش‌های صورت گرفته از سوی آن‌ها انجام نشده است. ما نیز این موضوع را پیگیری کرده و در چند نوبت به نهاد‌های امنیتی اعلام کردیم. برای گمرکات، تعزیرات، سازمان حمایت و سایر نهاد‌های مربوطه نیز توضیحات لازم ارسال و گفته شد که حدود ۱۴۰۰ خودرو از طریق این سامانه ثبت سفارش نشده‌اند.»(خبرآنلاین) بررسی‌ها نشان میدهد که ۶ هزار و ۴۰۰ خودرو توسط افرادی به غیر از نمایندگی‌های رسمی وارد کشور شده است.

فرهاد احتشام زادرئیس انجمن واردکنندگان خودرو که از اقوام یکی از مهمترین واردکنندگان خودروی کشور هم به حساب می‌آید، چندی قبل در یادداشتی که برای ماهنامه آینده نگر نوشته بود، از این صنف در نگاه دولت چنین یاد کرده بود: «وصله سیاهی بر پیراهن سفید اقتصاد کشور». او در مقاله خود با کنایه و اعتراض نوشت: «به تعبیر دولت واردات خودرو در شرایطی که کشور دارای چند تولید کننده است، امری غیرضروری به حساب می‌آید به همین دلیل نیز در چند سال گذشته سیاستگذاران کشور با انواع و اقسام دستورالعمل‌ها و قوانین تلاش کردند تا از ورود خودرو‌های خارجی به کشور هر چند جزئی، جلوگیری کنند، از تغییر دستورالعمل واردات خودرو و حذف بخش مهمی از واردکنندگان خودرو (شرکت‌های گری مارکت) تا بستن سایت ثبت سفارش به مدت شش ماه تا افزایش تعرفه واردات خودرو به بیش از چهل درصد؛ تمامی دستورالعمل‌های قانونی و غیر قانونی که دولت در طول دو سال گذشته اتخاذ کرده موجب برهم زدن بازار و افزایش قیمت این خودرو‌ها شده است. دستورالعمل‌هایی که نه تنها هیچ تناسبی با برنامه‌های از پیش تعیین شده در چشم انداز ۱۴۰۴ کشور برای واردات خودرو نداشته بلکه متضاد آن است.»

قابل توجه‌ترین بند از مقاله او به این نکته مربوط بود: «در هر صورت اگر دولت این ارز را به واردکنندگان خودرو اختصاص دهد موجب ثبات قیمت‌های فعلی در بازار خواهد شد، اما اگر اختصاص داده نشود قیمت خودرو‌های وارداتی مجددا افزایش پیدا میکند. چرا که بازار براساس مکانیسم خود عمل می‌کند.» اما واردکنندگان ارز دولتی را هم گرفتند و باز هم قیمت‌ها را افزایش دادند. بررسی‌های سازندگی نشان می‌دهد که ۵ درصد از بازار خودروی ایران در اختیار خودرو‌های وارداتی قرار دارد. ۹۱ درصد از سهم بازار هم در اختیار ایران خودرو و سایپاست. خبر‌های محفلی واردکنندگان هم تایید می‌کند که ایران خودرو و سایپا بعد از برجام تعداد زیادی خودروی کامل را به کشور وارد کرده اند. آمار‌های گمرک هم این موضوع را تایید می‌کند. بررسی آمار سال ۹۶ نشان میدهد ۱۱ درصد واردات سال گذشته به کشور از طریق خودروسازان صورت گرفته است. این آمار در حالی است که سهم خودروسازان در واردات قطعات منفصله به منظور تولید خودروی سواری نیز ۸۰ درصد بوده است.

احمد در تهران نمایشگاه خودرو‌های وارداتی دارد. می‌گوید: «اواخر خرداد، قیمت اوپتیما، ۱۸۳ میلیون تومان بود که حدود ۴۰۵ میلیون تومان معامله می‌شد. لکسوس از ۴۹۰ میلیون تومان به ۷۱۰ میلیون تومان رسید و هیوندای‌ای بیست هم از ۱۱۴ میلیون به ۱۶۳ میلیون تومان افزایش قیمت پیدا کرد.» به گفته احمد، سانتافه به عنوان پرفروش‌ترین خودرو‌های خارجی در ایران از ۳۳۰ میلیون تومان به ۴۹۰ میلیون تومان رسید و پورشه باکستر ۹۰۰ میلیون تومانی هم یک میلیارد و ۱۱۵ میلیون تومان معامله شد. آمار‌های گمرک نشان میدهد واردات خودروی خارجی در سال گذشته با کاهش ۸٫۶ درصدی به ۷۰ هزار دستگاه رسیده است. ارزش این تعداد خودرو هم حدود یک میلیارد و ۸۳۸ میلیون دلار اعلام شده که نسبت به سال قبل از آن، ۸٫۴۴ درصد کاهش داشته است، ولی همچنان بازار خودرو‌های خارجی حداقل چشم‌های زیادی را به خود خیره کرده است.»

سازندگی