این جاده‌های زیبای پرماجرا

روزنامه شهروند: آمار تصادف‌ها و مرگ و میر‌های ناشی از آن در کشور ما بالاست. بخش عمده‌ای از سفر‌های نوروزی هم از طریق وسایل نقلیه شهری انجام‌می‌شود. کافی است راننده بی احتیاط باشد و جاده هم ناهموار تا تلخی حادثه کام خانواده‌ای را تغییر دهد. این در حالی است که اگر پیش از سفر اطلاعات خودمان را از راه و مسیر مسافرت بیشتر کنیم، درجه اطمینان سلامتی سفرمان نیز بالاتر می‌رود. سعی کرده‌ایم اطلاعات مفیدی را درباره ١٠ مسیر پرتردد کشور برای شما جمع‌آوری کنیم. بدیهی است که اتفاق در هر جاده‌ای ممکن است بیفتد و انتخاب این ١٠ محور صرفا به دلیل تجربیات گذشته است. گردنه حیران گردنه حیران، مسیر ارتباطی آستارا و اردبیل است. این گردنه که آخرین منطقه حفاظتی استان اردبیل به شمار می‌رود، از یک طرف مشرف به کوه‌های پوشیده از جنگل‌های انبوه است و ازطرف دیگر مشرف به دره‌ای نه چندان عمیق که از میان آن رود آستارا، «آقچای» عبور می‌کند. با وجود این که گردنه حیران چندان مرتفع نیست و ارتفاع بلندترین نقطه آن از سطح آب‌های آزاد تنها حدود ۱۵۰۰ متر است، در تمام طول سال مه این جاده را پوشانده و دید رانندگان را کم می‌کند. رطوبت دریای خزر به طور مستقیم از شمال ایران به سمت رشته کوه‌های البرز و زاگرس می‌رود و در واقع علت اصلی مه تقریبا دائمی گردنه حیران هم همین موضوع است، نه ارتفاع زیاد این جاده از سطح دریا. گردنه حیران از این نظر نیز اهمیت دارد که یکی از روستا‌های تاریخی و ییلاق بزرگترین خوانین آستارا و قشلاق‌های غربی و شمالی این شهرستان در گذشته بوده و اکنون هم یک مسیر دسترسی زیبا و مهم به شمار می‌رود. حوادث و تصادفات مرگباری که در این گردنه به خاطر پیچ‌های خطرناک، مه دائمی، سرعت‌های غیرمجاز و سبقت‌های بی موقع اتفاق می‌افتد، جان بسیاری از مسافران را در معرض خطر قرار می‌دهد. با این وجود هیچ کس نمی‌تواند منکر زیبایی حیران کننده گردنه حیران باشد. کسانی که ادعای رانندگی‌شان امان خیلی‌ها را بریده، معمولا در پیچ‌های این محدوده دچار سردرگمی می‌شوند و با انحراف از مسیر اصلی عامل تصادف‌های زنجیره وار را مهیا می‌کنند. بهترین روش حرکت در این گردنه، سرعت کم و استفاده از دنده سنگین است. گردنه‌ها در فرهنگ سفر ما به مکان‌هایی گفته می‌شوند که تردد در آن‌ها به دلیل عوارض طبیعی، سخت و خطرناک هستند. بنابراین فقط گردنه حیران نیست که جزو مناطق خطرناک محور‌های مواصلاتی کشور به حساب می‌آید؛ در جاده تهران-مشهد، گردنه آهوان و در جاده غرب، گردنه حسنی هم به همین اندازه خطرناکند، اما یا مسیر جاده تغییر یافته و یا تردد در آن‌ها کم است و به همین خاطر آمار تلفات‌شان پایین گزارش شده است. بنابراین در حین تردد در هر جاده‌ای باید از گردنه‌های احتمالی آن باخبر شوید و برنامه سفرتان را طوری تنظیم کنید که حین عبور از این مناطق، هم در هوشیاری کامل باشید، هم مقررات رانندگی را به خوبی رعایت کنید و هم هوا روشن باشد. محور میانه- زنجان برای رفتن به تبریز و زنجان، استفاده از جاده میانه، گزینه منطقی هم در کاهش مسافت به حساب می‌آید. مسیر اتوبان شده مابین زنجان و میانه، اما یکی از جاده‌های پر تصادف کشور هم به حساب می‌آید. جاده‌ها هر چه بومی‌تر باشند، خطرناکتر هستند چرا که معمولا توجه کمتری از سوی رانندگان در این مسیر‌ها وجود دارد و از طرفی مشکلات و کاستی‌های جاده بیشتر است. با این همه محور زنجان - میانه نه به خاطر این دلیل بلکه به خاطر مسائلی ظریفتر همیشه یکی از کانون‌های خطرات رانندگی در کشور به حساب می‌آید. چند سالی است که موضوع مرمت و بازسازی راهدارخانه‌های آرادان، ارمغانخانه، نیک‌پی و شهرستان قدیم به میان آمده و کار‌های خوبی انجام شده، اما شرایط جوی در این جاده بعضا مشکلات زیادی پدید می‌آورد؛ بنابراین پیش از آن‌که کارتان در این جاده به مشکل بر بخورد تجهیزات ایمنی لازم را با خود بردارید. علاوه‌بر برف و طوفان، یکی از دلایل بسیاری از تصادفات در این جاده، انحراف به طرفین خودروهاست. در شب‌ها این محور بسیار خلوت بوده و رانندگان به این خیال خوش که تخلفات شان از چشم قانون به دور است، جاده را از پاشنه در می‌آورند، غافل از این که همین کار به معنای تصادفات دلخراش است؛ تصادفاتی که تعداد کشته‌های آن برای چنین جاده نه چندان حیاتی، زیاد به نظر می‌رسد. محور بندرعباس- سیرجان اگر بخواهید از بندرعباس به هر شهری در نیمه شمالی کشور بیایید، یک راه بیشتر ندارید و آن رسیدن به شهر سیرجان از محور بندرعباس- سیرجان است. بنابر گزارش پلیس راهنمایی و رانندگی، این جاده یکی از پرحادثه‌ترین جاده‌های کشور است، چرا؟ چون تقریبا تمامی تردد‌های جنوب به شمال کشور از مبدا بندرعباس در این جاده اتفاق می‌افتد و شاید همین شلوغی زیاد، این جاده کویری و بی خطر را به یک جاده پرحادثه بدل کرده است. روزانه ٤٥ هزار وسیله نقلیه سواری از جاده بندرعباس- سیرجان رفت و آمد می‌کنند، اما این تعداد در برابر آمار تردد خودرو‌های سواری از جاده‌های پرتردد کشور چندان قابل توجه نیست. موضوعی که رانندگی را در این جاده خطرناک می‌کند، بحث خودرو‌های سنگین است. بر اساس آمار‌ها حدود ٦٠ درصد ترانزیت کالای کشور از این جاده صورت می‌گیرد و این یعنی خیل خودرو‌های سنگین، تریلی‌ها، کمپرسی‌ها و دیگر خودرو‌های باری که تردد را برای خودرو‌های شخصی با مشکل مواجه می‌کنند. شاید به همین خاطر است که اکثر تصادفات در این جاده از سوی رانندگان غیر حرفه‌ای انجام می‌شود، رانندگانی که نمی‌دانند یک ماشین سنگین نه قدرت مانور ماشین‌های سواری را دارد و نه توانایی توقف به موقع را. مسأله بعد سبقت‌های غیر مجاز است. هنوز بخش عمده‌ای از مسافران ترجیح می‌دهند که از جاده دوبانده و قدیمی این مسیر برای رسیدن به سه راهی سیرجان استفاده کنند. دلایل شان هم معتبر است؛ امکانات رفاهی بیشتر، شهر‌های دیدنی، جنگل خبر و... تا این جا هیچ مشکلی در بین نیست، اما کوچکترین سبقت نا به جایی در چنین جاده باریکی می‌تواند تصادف دلخراشی را به همراه داشته باشد. جاده‌های کویری را باید شناخت. اگر راننده این جاده‌ها را بشناسد نه از رانندگی در آن خسته می‌شود و نه پشت فرمان چرتش می‌برد. چون گرمای هوا اینجا زیاد است اولین توصیه ما استفاده زیاد از مایعات سرد است، اما نباید پشت فرمان چای بنوشید که خطرش فرقی با خواب رفتن پشت فرمان ندارد! آب هم طراوت و بیداری می‌آورد، هم جبران تعرق بدن و کاهش خواب آلودگی است و هم میزان ادرار بدن را زیاد می‌کند. همین موضوع بهانه‌ای می‌شود برای این که راننده هر ١٠٠ کیلومتر کنار بزند و از ماشین پیاده شود. تابلو‌های این محور کم هستند، اما اطلاعات شان خیلی مهم است، جا‌هایی که امکان تصادف با شتر وجود دارد پیش بینی شده، سرعت گیر‌ها مشخص شده اند و فاصله تا حاشیه جاده به خوبی روشن شده است. رانندگان خواهشا به این علائم خوب توجه کنند چرا که بخش عمده‌ای از واژگون شدن خودرو‌ها در شانه راست جاده به خاطر عدم توجه به این تابلوهاست. رانندگان ماشین‌های سنگین برای خودشان قانون‌های مهم و نجات بخشی دارند. تجربه زندگی آن‌ها در جاده‌ها باعث شده که با نور ماشین به ماشین‌های اطراف علامت بدهند. این علامت‌ها آن قدر مهم هستند که هم می‌توانند جان شما را نجات دهند و هم مانع از یک تصادف غیر قابل جبران شوند. اگر معنی نوردادن یک خودروی سنگین را ندانستید، ساده‌ترین کار، احترام به او و راه دادن است، هر گونه لجبازی با این ماشین‌های سنگین یا خطر تصادف را در بر دارد و یا تلخ شدن خاطره سفر. محور سبزوار-گناباد اگرچه که جاده‌های منتهی به گناباد چندان پر مسافر نیستند، اما شاید همین خلوتی بیش از حد باعث شده که این محور یکی از محور‌های حادثه خیز کشور باشد. فاصله سبزوار تا گناباد از روی نقشه چیزی در حدود ٨٠٠ کیلومتر است که در چند نقطه حادثه خیز بوده و عملا در حال جایگزین شدن با محور‌های موازی است. با این همه لذت حضور در کویر نمک ایران و عبور از شهر‌های تاریخی، چون بردسکن، کاشمر، قائن و... هنوز این مسیر را به‌عنوان اصلی‌ترین گزینه برای کسانی گذاشته که می‌خواهند از شمال شرقی کشور به سمت شرق و استان سیستان‌وبلوچستان بروند. در این مسیر چند نقطه بیشتر از دیگر جا‌ها پر تصادف بوده اند و بی شک شعاع هفتاد کیلومتری بردسکن در بین این نقاط جایگاه اول را دارد. جاده در این مسیر عرض بسیار کمی دارد با شیب‌های زیاد، پیچ‌های تند و دره‌های مرگبار. در نوروز معمولا غبار صبحگاهی و مه ساعت‌های نخستین شب، جایی برای دید مناسب راننده باقی نمی‌گذارند و همین دلایل باعث شده که جاده این شهرستان به جاده حادثه‌خیز خراسان رضوی بدل شود. درست در نقطه مقابل در مکان‌هایی، چون قلعه نوبهار و عمرانی هم که از بخش‌های گناباد هستند، پیچ‌های تند و حیوانات اهلی اصلی‌ترین دلیل تصادفات به حساب می‌آیند. جاده کویری ویژگی‌های خاصی دارد و رانندگی در آن با دیگر جاده‌ها از اساس فرق می‌کند. برای یک رانندگی ایمن در این محور، باید مراقب بود که توصیه‌های ایمنی سفر و رانندگی به درستی رعایت شوند. در این محور، قیر از آسفالت جاده بیرون زده و ترمز ماشین‌ها به سختی می‌گیرد شاید به همین خاطر است که بخش عمده‌ای از تصادفات این محور سپر به سپر است که معمولا هم به واژگون شدن و در بعضی مواقع آتش گرفتن خودرو‌ها ختم می‌شود. محور تهران- مشهد یا امام رضا (ع)! و بعد از این جمله سفر به مذهبی‌ترین شهر ایران آغاز‌ می‌شود. مسیر مهم نیست، هدف بارگاه طلایی امام هشتم (ع) است و بس. معروفترین محور برای رسیدن به شهر مشهد، از مسیر تهران- مشهد‌ می‌گذرد. تمام راه‌های فرعی از شمال و جنوب به این محور می‌ریزند تا سیل زائران به حرم امام خود برسند. این جاده را می‌توان بزرگترین و مهمترین جاده کشور به حساب آورد چرا که آمار‌ها حکایت از حضور روزانه ٢ میلیون مسافر در شهر مشهد دارند که تقریبا همگی به نوعی از این جاده راهی سفر خود شده‌اند و یا همجواری با آقایشان را به پایان می‌رسانند. وجود این تعداد مسافر در هر جاده‌ای خود می‌تواند خطر‌آفرین باشد، اما علاوه بر این، این محور به دلایل دیگری هم پرحادثه است. هم شلوغی جاده خطرناک است و هم خلوتی آن. اگر از تهران عازم این سفر هستید باید نقاط شلوغ جاده را تا مقصد بشناسید که ناگهان با خطر برخورد با خودرو‌های متوقف شده جلویتان رو‌به‌رو نشوید. علاوه‌بر تمام شهر‌های بین راهی که نقاط پرترافیک جاده را می‌سازند، مکان‌های استراحت بین جاده‌ای، پلیس راه‌های مهم و حساس، گشت‌های نامحسوس پلیس و... مکان‌هایی هستند که خودرو‌ها به طور ناگهانی در آن ازدحام می‌کنند و باعث کندی تردد و شاید هم خطر برخورد ماشین‌های پشتی می‌شوند. خلوتی هم البته نگران کننده است. مخصوصا در فاصله ٣٠٠‌کیلومتری شاهرود- سبزوار که عموما باعث خواب آلودگی راننده می‌شود و تصادف‌های آن چنانی! مسیر ٩٠٠ کیلومتری این محور، پر است از محل‌هایی که بعضا آسفالت سالمی ندارند و عوارض جاده باعث تکان خوردن‌های مکرر خودرو و واژگونی آن‌ها‌ می‌شود. این دست انداز‌ها بیشتر در نقاطی، چون پاکدشت، حومه شاهرود، نرسیده به دامغان و محدوده نیشابور قرار دارند که باید حسابی مراقب آن‌ها بود.