ماجرای خلق صدای «شیپورچی» و «جیمبو»

خبرگزاری فارس: با شنیدن صدای بعضی افراد کارتون‌ها و سریال‌های شاخصی در ذهن آدم مرور می‌شود و او را به سال‌ها پیش می‌برد و خاطراتی که زود گذشت. تورج نصر دوبلور، گوینده و بازیگر تلویزیون، سینما و تئاتر از جمله این افراد است که همیشه صدایش آدم را به سال‌ها پیش می‌برد. دوبله کارتون‌های پسر شجاع، جیمبو،‌ای کی یوسان، بارباپاپا، و ... و تعداد بسیاری فیلم و سریال (سال‌های دور از خانه) و ... شاخص از جمله کار‌هایی است که نصر در این سال‌ها دوبله کرده است. همچنین او در سریال معمای شاه، هوشیار و بیدار و نیز به ایفای نقش پرداخته است. با او درباره دنیای دوبله و بازیگری هم صحبت شدیم. **آخرین کار تصویری شما چه بود؟ - بازی در سریال «افسانه هزار پایان» به کارگردانی شهاب عباسی. در این سریال دو نقش بازی کردم که جوانی و پیری طبیب و فرمانده ریز گرد‌ها است که در دو برهه زمانی متفاوت به تصویر کشیده می‌شود. ** شما از ابتدا با دوبله کارتان را شروع کردید؟ - کار حرفه‌ایم را در ۱۸ سالگی و با دوبله آغاز کردم و در سال ۴۸ به طور حرفه‌ای مشغول به کار شدم. بعد از آن به تئاتر آمدم و چند سینمایی و سریال هم بازی کردم. ** برخی دوبلور‌ها زمانیکه وارد حیطه دوبله می‌شوند، دیگر به سمت سایر شاخه‌های هنری نمی‌روند. اما این موضوع در مورد شما مصداقی ندارد. چراکه بازیگری را در کنار دوبله پیش بردید. - بله، عده‌ای از همان ابتدا علاقه‌ای به بازیگری نداشتند و به سمتش هم نیامدند. تعدادی هم در کنار دوبله، بازیگری هم کردند، اما در دوبله موفق‌تر بودند و به همین خاطر همان دوبله را ادامه دادند. من هم اگر بخواهم به صورت کاراکتری نگاه کنم، در اغلب کار‌ها جایی برای صدای من در طنز و کمدی وجود دارد. ** خودتان بازیگری را بیشتر دوست دارید یا دوبله؟ - صد در صد فقط دوبله. همیشه به جوان‌هایی که می‌خواهند وارد این حیطه شوند می‌گویم اگر می‌خواهید پا به این حوزه بگذارید، باید عاشق آن باشید و اگر عاشقش نباشید امکان ندارد موفق شوید. در وهله بعدی باید انگیزه برای کار کردن و استعداد هم وجود داشته باشد. همان‌هایی که من و هم نسلان من داشتند و خودتان دارید می‌بینید که بعد از انقلاب گوینده زیادی به جمع ما اضافه نشد که صدای ماندگار بماند و نماندند و کسانی که رفتند کسی نتوانسته جایشان را بگیرد. ** علاقه به بازیگری چطور در شما ایجاد شد؟ - در مقطع تحصیلی دبستان و دبیرستان که بودم کار تئاتر انجام می‌دادم و در دبیرستان گروه تئاتری داشتم و برای دانش آموزان نمایش می‌ساختم. وقتی قرار به انتخاب حرفه و شغل شد، در اصل کار هنری‌ام را با موسیقی و با فریبرز لاچینی شروع کردم، اما در میانه راه رهایش کردم. ** چرا؟ - وقتی وارد دوبله شدم آنچنان محو و شیفته این هنر شده بودم که دوست نداشتم کار دیگری را انجام دهم. حتی لاچینی هروقت من را ببیند ناراحتی‌اش را از این موضوع بیان می‌کند. گویا به گفته او استعداد خیلی خوبی در موسیقی داشتم. ** بین بازیگری و دوبله فکر می‌کنید در کدامیک استعداد بیشتری دارید؟ - درست نیست بگویم، اما در هر دو در نوع کاری خودم موفق بودم. مخصوصا در دوبله کار کودک فعالیت بیشتری داشتم. ** چرا به سمت دوبله انیمیشن و کار کودک رفتید؟ - از کودکی به کار کردن برای بچه‌ها علاقه داشتم و شیطنت‌هایی که از کودکی در وجودم بوده برایم انگیزه شد تا زمانیکه به سمت دوبلاژ آمدم این بخش انیمیشن را برای فعالیتم انتخاب کنم. حال در کنار دوبله انیمیشن، سریال و فیلم هم دوبله می‌کنم، اما انیمیشن و کارتون از همان ابتدا برایم شاخص‌تر بود چراکه خودم بیشتر دوستش دارم. الان هم اگر یک روز انیمیشن دوبله کنم، حال بهتری به نسبت سایر روز‌ها دارم و برایم روز زیبا و خستگی ناپذیری خواهد بود. ** آنطور که کارهایتان را دنبال می‌کنم، شما برای دوبله کارتون تیپ سازی می‌کنید. - بله، در درجه اول صدای اصلی را می‌شنویم و بعد نوعی تیپ را برایش می‌سازیم که با شخصیتش هماهنگی داشته باشد. ** دهه ۶۰ هم به جای چند شخصیت محبوب کارتونی دوبله کردید که از خاطره‌های خوب آن زمان بچه‌های آن دوران است. - بله، کارتون پسر شجاع و جیمبو از معروفترینشان هستند. خاطره‌های زیادی از ضبط و تولید این کار‌ها دارم، اما از آنجایی که همگی تاریخ مصرف دارند و در همان زمان جذابیت دارند، اگر بخواهم تعریف کنم الان دیگر برای مخاطبان جذابیتی ندارد. تپق‌هایی که می‌زنیم و اتفاق‌هایی که حین فیلمبرداری می‌افتد و در کنار همکاران بودن از خاطرات خوب ما است. ** آن زمان که این کارتون‌ها را دوبله می‌کردید، فکر می‌کردید که روزی به یکی از محبوب‌ترین کارتون‌ها تبدیل شود؟ - بله به این خاطر که ما اول اثر را می‌بینیم و زمانیکه متوجه شویم این اثر می‌تواند اثر خوبی باشد، زمان بیشتری برای دوبله آن می‌گذاریم. اما برخی کارتون‌ها را فقط یکبار می‌بینیم و بعد دوبله فارسی اش می‌کنیم مثل کارتون‌های ژاپنی و کره‌ای. اما برای کارتون‌های خوب کم کم یک هفته زمان صرف می‌کردیم. برای مثال وودی وودی بیکر، جانر داگ، باگز بانی و ... سریال‌هایی بودند که در زمان بیشتری دوبله شدند. ** خودتان این نقش‌ها را انتخاب کرده بودید؟ - نه، مدیر دوبلاژ این نقش‌ها را برایم انتخاب کرده بود. من بودم به همراه آقایان افضلی، پزشکیان و ... و این کارتونی بود که معلوم بود موفق می‌شود و به همین خاطر مدیر دوبلاژ سعی کرد تا گویندگان خوبی را برای تک تک شخصیت‌ها انتخاب کند. ** حدودا چه سالی این کارتون را دوبله کردید؟ - بیست سال پیش پسر شجاع را دوبله کردیم که هنوز هم جزو یکی از کارتون‌های موفق است. ** آخرین کارتونی که دوبله کردید چه نام داشت؟ - الان کارتون ۳۰۰ قسمتی «میمون‌های محافظ جنگل» را دوبله می‌کنیم که از شبکه پویا پخش می‌شود. دو شخصیت میمون بسیار شیطونی و لاک پشتی که جدیدا اضافه شده است که این‌ها هم در ادامه تیپ سازی‌هایم هستند. سعید شیخ زاده مدیر دوبلاژ این کار است. ** نسل دوبله‌ای که با شما و همکارانتان آغاز به کار کردند، دیگر هیچکدام در عرصه حضور ندارند. - بله و نسلی هم آمده که علاقه‌ای که ما داشتیم را ندارند و دلیلش هم این است که خیلی ساده وارد این حیطه شدند. من دو سال نزد علی کسمایی کارآموزی کردم و فقط تصویر را نگاه می‌کردم و اینها، چون ساده و با سفارش وارد این حیطه شدند کار را ساده گرفتند. ضمنا فیلم‌ها هم خوب نیست که بخواهند تلاشی برای آن بکنند. چندی پیش یک نفر از من سوال کرد آیا فکر می‌کنید باز هم صدای ماندگاری می‌آید؟ گفتم نه. امکان ندارد با وجود این فیلم‌های بی کیفیت بتوانیم صدای ماندگاری را معرفی کنیم. آن زمان فیلم‌ها خوب بود و مردم دو ساعت به فیلم‌ها خیره می‌شدند و این صدا‌ها در ذهنشان ثبت می‌شد و بعد از آن باز هم از تلویزیون پخش می‌شد و دائما در گوش مردم بود. ** یعنی می‌خواهید بگویید فیلم و داستان آن برای مخاطب مهمتر از دوبله شخصیت‌ها است؟ - بله، فیلم و کارتون خوب خیلی مهم است. برای مثال اگر خودتان می‌خواستید فیلمی را تماشا کنید، در همان چند دقیقه ابتدایی فیلم، اگر از قصه فیلم خوشتان نمی‌آمد باقی فیلم را هم نگاه نمی‌کردید و الان هم که فیلم‌ها کره‌ای است و از لحاظ فرهنگی ربطی به فرهنگ ما ندارند، هر چند فیلم‌های آمریکایی هم به فرهنگ ما ربطی نداشتند، اما هنرپیشه‌های خوب هالیوودی در آن‌ها حضور داشتند که مخاطب را ناخودآگاه جذب می‌کرد. کارتون‌ها هم این وضعیت را دارند و افراد حرفه‌ای باید آن‌ها را خریداری کنند. ۱۶ خوب را یادم است چندی پیش دکتر رفته بودم و آقای دکتر به من گفت: زمانیکه فیلم‌های قدیمی شمارا می‌بینم که به جای شخصیت‌های مارلون براندو و ... دوبله کردید واقعا فکر می‌کنم که آن‌ها دارند فارسی حرف می‌زنند. آنقدر که کلمات حساب شده روی دهان این‌ها قرار داده شده بود. اما الان فیلم‌ها فقط فارسی دوبله می‌شود! ** یعنی آینده خوبی را برای نسل جدید دوبله پیش بینی نمی‌کنید؟ - ابدا. مخصوصا الان که کار‌ها زیرزمینی شده و الان اگر استباه نکنم حدود ۱۰۰ گروه در حال دوبله زیرزمینی هستند و همه شان هم مدعی هستند که ما گوینده و دوبلوریم! ** چرا کسی به وضعیت دوبله رسیدگی نمی‌کند؟ - ما اقدام کردیم، اما در نهایت گفتند که بذارید این‌ها هم کار کنند چرا که از بیکاری بهتر است! متاسفانه این‌ها دارند ار می‌کنند و مردم هم که جدیدا دنبال صدا نیستند فیلم هایشان را می‌بینند. کار‌ها هم به دلیل استفاده از تکنولوژی سرعت گرفته، جوان‌ها را به فیلم‌های اکشنی عادت دادند. ** تکنولوژی به کار شما هم سرعت بخشیده؟ - بله برای مایی که با آپارات کار می‌کردیم خیلی خوب شد. قبلا باید هر قسمتی را ۶ بار تمرین می‌کردیم تا یکبار ضبط کنیم، اما الان یکبار می‌بینیم و یک بار ضبط می‌کنیم. ** به نسبت گذشته چقدر در کار حرفه ایتان تغییر کرده است؟ - برای من گذشته و الان هیچ فرقی با هم ندارند و همیشه سعی می‌کنم که کارم را به نحو احسن انجام دهم و حتی فیلم کره‌ای ژاپنی و ... هم حین کار برایم مهم نیست و خسته و دل چرکینم نکرده است. اما خب دلم می‌خواهد دوبله کشور با من و هم نسلانم تمام نشود. به همین خاطر بسیاری از همکارانم کلاس برگزار می‌کنند و مشغول تدریس هستند، اما من به دلیل مشغله زیادی که دارم فرصتی برای تدریس ندارم. ** شما هم از جمله دوبلور‌هایی بودید که در برنامه «صبح جمعه با شما» حضور پررنگی داشتید. - بله، در صبح جمعه با شما با آقای نوذری بودم. الان هم پنج شنبه صبح‌ها در برنامه کوی نشاط رادیو ایران هستم. این برنامه هم در ردیف صبح جمعه با شما است. کوی نشاط برنامه بسیار شادی است و طرفداران خوبی دارد و از نویسنده‌های خلاقی بهره می‌برد. در جمع گوینده‌ها سعی شده تا از قدیمی‌تر‌ها استفاده شود. از آنجایی که صدا‌ها همگی قدیمی هستند حال و هوای صبح جمعه با شما را برای مخاطب تداعی می‌کند. آن زمان‌ها آقای نوذری از گوینده‌های دوبله استفاده کرده بود. ** «کوی نشاط» تا چه زمانی ادامه دارد؟ - الان که سه سال از تولیدش می‌گذرد و احتمالا قرار است تا یک دو سال آینده هم ادامه داشته باشد. به هر حال برای تولید برنامه خوب باید هزینه خوبی صرف شود و نویسنده و بازیگر خوبی بیاورند. همین است که رادیو درآمد خوبی برای بچه‌ها ندارد. من همیشه بیشتر از اینکه به دستمزدم فکر کنم به کیفیت کارم فکر می‌کنم و تا الان هم آنقدری درآمد داشتم که بتوانم زندگی روزمره‌ام را بگذرانم. اما درآمد آنچنانی ندارد وبا این درآمد فقط زندگی روزمره می‌گذرد. در کل افرادی که در کار‌های هنری هستند از لحاظ مالی تامین نیستند به جز چند ستاره بازیگری که خب آن‌ها جای خود را دارند، وگرنه الباقی حقوق بخور و نمیر دارند. عده‌ای هم هستند که مشاغل دیگری در کنار کار‌های هنری دارند که من فرصت پرداختن به شغل دوم را ندارم. ضمن اینکه هیچ علاقه‌ایم به کار دیگری ندارم. ** دستمزد‌ها در رادیو و در دوبله به چه شکل است و آیا شما از دستمزدتان راضی هستید؟ - مسئله رضایت نیست چراکه من همیشه به کار خوب فکر می‌کنم و تا الان آنقدری بوده که بتوانم زندگیم را بگذرانم، اما درآمد آنچنانی ندارد که بخواهید دو خانه و دو ماشین داشته باشید. ** خب شما در کنار دوبله، بازیگری هم انجام می‌دهید. - بله، من کاری به خودم ندارم کلی می‌گویم که افرادی که در کار‌های هنری فعالیت می‌کنند از لحاظ مالی تامین نیستند و حقوق بخور و نمیر دارند. به جز چند ستاره که دیگر جای خود دارد. عده‌ای هم هستند که در کنار کار‌های هنری برای خود شغل دیگری هم انتخاب می‌کنند تا بتوانند هزینه‌هایشان را جبران کنند. ** شما چرا به سمت مشاغل دیگر نرفتید؟ - من دیگر فرصتی ندارم که بخواهم به سمت کار دیگری بروم و از طرفی علاقه هم ندارم. ** یکی از کارتون‌هایی که شما دوبله کردید، «پسر شجاع» بود که در سال ۶۰ دوبله آن انجام شد. شخصیت شیپورچی را خودتان انتخاب کردید یا پیشنهاد مدیر دوبلاژ بود؟ - آقای افشاریه مدیر دوبلاژ گفت که این نقش مناسب تو است. من، مرحوم افضلی، جواد پزشکیان در کنار یکدیگر و مکمل نقش‌های هم بودیم. کارتون پسرشجاع از همان ابتدا معلوم بود که موفق می‌شود و به همین خاطر سعی کردند تا دوبلور‌های خوبی را در کنار هم جمع کنند و واقعا هم موفق شد تا جایی که هنوز هم دیدن این کارتون برای مخاطبان جذابیت دارد. ** علاوه بر سریال و فیلم‌ها، کارتون‌های خوبی هم دوبله نمی‌شود. - بله، به این دلیل که خریدهایمان خرید‌های خوبی نیست و باید افرادی بیایند که برای این حیطه دلسوزی کنند نه اینکه برایشان بی اهمیت باشد. ** شما که در زمینه کار‌های کودک فعال و علاقه‌مند هستید، تا به حال به برنامه‌سازی برای کودک فکر کردید؟ - برنامه تلویزیونی ندارم. اما در جشن‌های مهدکودک برای بچه‌هایی که از لحاظ جسمی مشکل دارند و معلول و بی سرپرست هستند، با همان گروهی که دور هم جمع هستیم با عروسک‌هایی که داریم برنامه‌های شادی بدون دریافت دستمزد اجرا می‌کنیم. ** برنامه‌سازی در تلویزیون چطور؟ - نه، اصلا به این فکر هم نکردم. درحال حاضر دو سه سالی است که کار‌ها کم شده‌اند و قبلا من اصلا فرصت این را نداشتم که بخواهم برنامه‌سازی کنم و به کار‌های خودم دوبله و بازیگری و رادیو مشغول بودم. حتی مدتی پیشنهاد اجرا هم داشتم و با اینکه مجری‌گری را دوست داشتم، اما به دلیل مشغله زیادم، قبول نکردم. ** پس خودتان را به دوبله معطوف کردید؟ - بله و اینکه واقعا زمانم پر بود و دیگر فرصت نداشتم. بعد هم، چون نقش‌های ثابتی در چند اثر می‌گفتم نمی‌توانستم جای دیگری هم مشغول باشم. ** آخرین سریالی که دوبله کردید، چه سریالی بود؟ - این روز‌ها مشغول دوبله یک سریال ژاپنی برای بخش خصوصی هستیم که مدیر دوبلاژ خانم شکوفنده هستند. در تلویزیون هم اخیرا سریال «ریو مادن» را دوبله کردم. سریال‌ها را نمی‌بینم و علاقه‌ای هم به دیدنش ندارم. ** چرا؟ -، چون کیفیت فیلم‌ها مثل سابق نیست. خودم در منزل اتاقی دارم که مخصوص فیلم دیدن است و در آنجا فیلم‌های بسیاری دارم و می‌بینم. ** فرزندانتان هم در کار دوبله هستند؟ - نه اصلا. با اینکه همیشه کار من را دوست دارند، اما ورود به این حیطه را دوست ندارند و دوست داشتند به سمت کار‌هایی بروند که کسب و کار باشد و از کار‌های هنری نمی‌خواستند امرار معاش کنند. برای مثال تئاتر‌هایی که من کار می‌کنم را همیشه می‌آیند و می‌بینند و فیلم و سریال‌هایی که دوبله می‌کنم را دنبال می‌کنند. یکی از پسرهایم ۲۶ و دیگری ۳۱ ساله است که پسر دومم خارج از کشور است. ** یادم است سال‌های ۷۰ تا ۸۰ نوار قصه‌هایی در بازار موجود بود که الان دیگر نیست. - من از جمله افرادی بودم که ۳۸ نوار قصه کار کردم که الان هم نوارهایش را در آرشیوم دارم. قصه‌های شیرین فارسی را در قالب نوار قصه کار همراه با دوبلور‌ها کار می‌کردیم. یادم است فیلم زورو را به صورت نوار کاست برای بچه‌ها درست کردیم که اغلب این نوار‌ها کتاب قصه هم داشت. الان زمانه طوری شده که بچه‌ها اصلا حوصله گوش دادن به نوار کاست را ندارند و همه چیز برایشان سرعت گرفته و فرق کرده است. آن زمان پدر و مادر که برای بچه‌ها یک واکمن می‌خریدند، بچه سه روز تمام خوشحالی می‌کرد. اما الان انقدر بچه‌ها از وسایل الکتریکی اشباع شدند که نمی‌دانند کدام را مصرف کنند. خیلی چیز‌ها را از مردم گرفتند درصورتیکه خیلی برای آموزش مردم خوب بود و خانواده‌ها هم مقصر نیستند. ** شما در زمینه تربیتی فرزندانتان چطور عمل کردید؟ - طوری رفتار کردم که سنت گرا بزرگ شده‌اند. حتی الان موزیک‌های اصیل آن زمان را گوش می‌دهند و امروز‌ی‌ها را گوش نمی‌دهند. برای مثال از کودکی طوری تربیت شده بودند که سال تحویل هر جا که بودند می‌آمدند منزل و دور هم جمع می‌شدیم. اما الان زمانه طوری شده که بچه من می‌گوید مردم بیرون از خانه من را طور دیگری برای دور بودن از خانواده تشویق می‌کنند و تحویلم می‌گیرند و همین‌ها است که در روحیه بچه‌ها تاثیر می‌گذارد.