علت افزایش سرطان در ایران چیست؟

خبرگزاری ایسنا: رییس اداره سرطان وزارت بهداشت با اشاره به مهم‌ترین عوامل خطر بروز بیماری‌های غیرواگیر، علت افزایش بروز سرطان در ایران و جهان را تشریح کرد. دکتر علی مطلق با بیان اینکه سرطان، دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و بیمار‌های مزمن تنفسی چهار بیماری غیرواگیر هستند که در عوامل خطر مشخصی مانند تغذیه نامناسب، استفاده از سیگار و دخانیات، استفاده از الکل و فعالیت بدنی کم، ریشه دارند، گفت: این بیماری‌ها بیش از دوسوم علل مرگ‌ومیر در جهان را به خود اختصاص می‌دهند. بر این اساس اگر کل مرگ‌هایی که سالانه در جهان اتفاق می‌افتد ۵۶ میلون نفر باشد، ۶۸ درصد آن در اثر بیماری‌های غیرواگیر است. وی با بیان اینکه ۴۰ درصد از این مرگ‌ومیر‌ها پیش از ۷۰ سالگی اتفاق می‌افتد و مرگ زودرس نامیده می‌شوند، افزود: سرطان در صدر علل مرگ‌ومیر‌های زودرس در سال ۲۰۱۲ قرار داشته است. البته دلیل این موضوع بروز بیشتر سرطان به دلیل افزایش امید به زندگی است. شایع‌ترین سرطان‌ها در ایران مطلق ادامه داد: طبق گزارش‌های کشوری مربوط به سال ۹۳، شایع‌ترین سرطان‌ها در ایران در زنان، سرطان پستان بوده که بیشترین میزان بروز را دارد و سرطان‌های دستگاه گوارش مانند سرطان روده بزرگ و سرطان معده در مراتب بعدی قرار میگیرد. به جز سرطان‌های پوستی، به طور متوسط از هر ۱۰۰ هزار نفر ١٣٠ نفر از زنان به سرطان مبتلا می‌شوند. در عین حال باید توجه کرد که میزان بروز سرطان در مردان بیش از زنان است و بر اساس آمار ١٥٧ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر در مردان به سرطان مبتلا میشوند و سرطان معده هم در راس سرطان‌های مردانه قرار می‌گیرد. رییس اداره سرطان وزارت بهداشت با بیان اینکه متوسط جهانی بروز سرطان به ترتیب در مردان و زنان ۲۰۵ و ۱۶۵ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر است، گفت: این آمار نشان میدهد میزان بروز سرطان در ایران کمتر از میزان جهانی است. نکته قابل اهمیت این است که بروز سرطان هم در ایران و هم در جهان رو به افزایش است. یعنی اگر در سال ۲۰۱۲ سالیانه ۱۴ میلیون نفر به سرطان مبتلا می‌شدند، این عدد تا سال ۲۰۳۰ به ۲۵ میلیون نفر خواهد رسید و میزان مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری نیز از هشت میلیون نفر به ۱۳ میلیون نفر افزایش خواهد یافت؛ چراکه با افزایش بروز سرطان، میزان مرگ‌ومیر ناشی از آن هم به همان نسبت بیشتر می‌شود. مطلق درباره وضعیت بروز سرطان در ایران نیز گفت: در سال ١٣٩٣، حدود ١١٢ هزار مورد سرطان در کشور داشته‌ایم و طبق برآورد‌های سازمان جهانی بهداشت پیش‌بینی می‌شود که این عدد تا سال ۲۰۳۰ به ۱۵۵ هزار نفر خواهد رسید (هر چند پیش بینی ما بیش از این است) و میزان مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری هم از ۵۵ هزار نفر به ۱۰۰ هزار نفر افزایش پیدا خواهد کرد. وی با بیان اینکه مهم‌ترین دلایل بروز و افزایش سرطان در ایران و کشور‌های در حال توسعه، افزایش سن امید به زندگی است، ادامه داد: در جهان در سال ۲۰۱۲ امید به زندگی ۷۱ سال بوده، اما در ایران ۷۴ سال. حال اگر این میزان امید به زندگی در ایران را با سه دهه گذشته مقایسه کنیم، می‌بینیم که در گذشته میزان امید به زندگی ایرانیان ۵۸ سال بوده، اما اکنون به ۷۴ سال رسیده است. باید توجه کرد که در این سنین احتمال بروز سرطان افزایش پیدا می‌کند. علاوه بر عامل افزایش امید به زندگی، دو عامل دیگر یعنی شیوه زندگی ناسالم و عوامل محیطی هم در بروز و افزایش ابتلا به سرطان موثرند. به عنوان مثال بر اساس مطالعاتی که هر دو الی سه سال در کشور انجام می‌شود و بر اساس نمونه‌گیری بین ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر، مشخص شده که تقریبا ٨٣ درصد جمعیت کشور کمتر از پنج وعده میوه و سبزیجات مصرف می‌کنند. این درحالی است که مصرف میوه و سبزی یکی از عوامل حفاظت‌کننده در برابر بروز سرطان است. همچنین حدود ٦٠ درصد جمعیت کشور فعالیت بدنی کمی دارند و اضافه وزن هم در بیش از ٦٠ درصد زنان و بیش از ۵۰ درصد مردان دیده می‌شود. میزان کلسترول بالا نیز در حدود یک چهارم جمعیت بالغین کشور دیده می‌شود که از عوامل بروز سرطان است؛ بنابراین وقتی شیوه زندگی ناسالم داشته باشیم باید انتظار افزایش سرطان را هم داشته باشیم. عوامل محیطی و تاثیر بر بروز سرطان مطلق با اشاره به برخی عوامل محیطی موثر بر بروز سرطان نیز گفت: متاسفانه عوامل محیطی هم در ایران شرایط خوبی ندارند. به‌طوریکه میزان مصرف انرژی در ایران به ازای هر یک نفر ۲۸۰۰ کیلوگرم است؛ در حالیکه متوسط جهانی آن ۱۹۰۰ کیلوگرم است. همچنین میزان ذرات معلق در یک متر مکعب از هوای شهر‌های بالای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در ایران، ۱۱۵ میکروگرم است که متوسط جهانی آن ۶۰ است. متاسفانه در زمینه عوامل محیطی و شیوه زندگی، وزارت بهداشت نقش زیادی ندارد و نمی‌تواند به تنهایی این عوامل را کنترل کند، بلکه نیازمند همکاری سایر سازمان‌های دولتی و غیر دولتی است و عزمی ملی برای کنترل این بیماری می‌طلبد.

۳۰۰۰ میلیارد هزینه مستقیم برای سرطان وی درباره هزینه‌های سرطان نیز گفت: در سال ۲۰۱۰ میلادی میزان هزینه‌های سرطان در جهان ۱۱۶۰ میلیارد دلار بوده که رقم بسیار بالایی محسوب می‌شود و معادل دو درصد تولید ناخالص جهانی است. بر این اساس هزینه‌های سرطان حدود ۲۰ درصد از هزینه‌های بیماری‌های قلبی-عروقی که اولین عامل مرگ‌ومیر در جهان هستند، بیشتر است. این موضوع نشان می‌دهد که سرطان نیازمند توجه و مدیریت هزینه است. در ایران طبق برآورد‌های ما حداقل ۳۰۰۰ میلیارد تومان هزینه مستقییم برای سرطان وجود دارد و مجموعه هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم سرطان هم بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان در سال است. مطلق افزود: در سطح جهانی اعلام شده که اگر کشور‌ها در زمینه کنترل سرطان برنامه‌ریزی کنند، می‌توانند ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیارد دلار از هزینه‌های این بیماری را کاهش دهند. این عدد بسیار قابل توجه است. با مدیریت هزینه در ایران نیز می‌توانیم رقمی بالغ بر ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان را ذخیره و صرفهجویی کنیم. وی با بیان اینکه سرطان اگر درست مدیریت و درمان شود، می‌تواند یک بیماری مزمن و کمتر کشنده باشد، اظهار کرد: در وزارت بهداشت برنامه ملی مدیریت سرطان را برای بهبود نتایج درمان این بیماری در دستور کار داریم که چهار جزء اصلی شامل پیشگیری از بروز سرطان، تشخیص زود هنگام سرطان، درمان سرطان و مراقبت‌های تسکینی دارد. یک سری فرآیند‌های پشتیبان هم مانند توسعه زیر ساخت به منظور کاهش فاصله بین تشخیص و درمان سرطان، مدیریت منابع مالی و توسعه پژوهش و ثبت سرطان بایدفراهم باشند تا سرطان به درستی مدیریت شود. مطلق با بیان اینکه در زمینه نیروی انسانی مورد نیاز برای مراقبت‌های تسکینی و جراحی سرطان باید قوی‌تر و گسترده‌تر اقدام کنیم، افزود: یکی از مهم‌ترین اقداماتی که باید انجام شود، مدیریت نظام اطلاعاتی و ثبت است. البته نظام ثبت سرطان از سال ۸۲ در کشور وجود دارد که ما در طی پنج سال گذشته آن را ارتقاء داده‌ایم. باید توجه کرد که بدون داشتن اطلاعات درست و از این رهگذر نظارت کافی بر روند تشخیص و درمان سرطان، در کنترل این بیماری موفق نخواهیم بود.