آیا توان ساخت دوچرخه در ایران وجود ندارد؟

باشگاه خبرنگاران جوان: صنعت دوچرخه سازی یکی از صنایع قدیمی در دنیاست که حتی قدمتی بیش از قدمت صنعت خودروسازی دارد. تولید دوچرخه در ایران نیز از سال‌های دور آغاز شد و در این زمینه چند کارخانه مطرح شکل گرفت که خیلی زود نام برند آن‌ها بر سر زبان ایرانی‌ها افتاد. اما در سال‌های اخیر این صنعت با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده تا جاییکه برخی کارخانه‌های مطرح دوچرخه سازی در سراشیبی مشکلات افتاده و حتی به تعطیلی رسیده اند. کارشناسان این حوزه عوامل متعددی را در افول صنعت دوچرخه سازی دخیل می‌دانند که شاید بتوان گفت: کمبود سرمایه در گردش به دلیل کوچک بودن بازار و رکود مداوم یکی از اصلی‌ترین علل اُفت صنعت دوچرخه سازی در ایران است. از طرف دیگر مشکلات متعدد برای وارد کردن مواد اولیه از جمله قیمت بالای این مواد در اثر افزایش نرخ ارز نیز در این میان از تاثیر بسزایی برخوردار است. با وجود اینکه واردات دوچرخه به صورت مونتاژ شده به کشور ممنوع است، اما واردات قطعات آن ممنوع نبوده و دارای تعرفه اندکی است در نتیجه بسیاری از افراد اقدام به واردات قطعات دوچرخه از چین و سرهم بندی آن در داخل می‌کنند و شاید بتوان گفت: ۹۵ درصد دوچرخه‌های موجود در بازار ایران به این شکل تولید می‌شوند. با توجه به اینکه ایران یک بازار مصرفی بزرگ است و حتی کشور‌های منطقه و همسایه نیز پتانسیل خوبی برای واردات محصولی همچون دوچرخه دارند، ضروری است که مسئولان فکر عاجلی برای نجات این صنعت پرسود کرده و چاره ایی برای بازگشت صنعت دوچرخه سازی ایران به روز‌های خوب گذشته و کاهش واردات این محصول از چین کنند. در این راستا با یکی از فعالان قدیمی صنعت دوچرخه سازی به گفتگو پرداخته ایم که به این شرح است. حسن صادق زاده عضو سندیکای تولید کنندگان قطعات دوچرخه در گفتگو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی، اظهار کرد: بیشتر شرکت‌های تولید کننده قطعات دوچرخه در ایران، قطعات و لوازم مورد نیاز دوچرخه را تولید کرده و آن را به عنوان قطعات یدکی به بازار ارائه می‌دهند. وی با اشاره به ضرورت توجه دولت برای از بین بردن نگرانی در بین تولید کنندگان داخلی و توسعه سرمایه‌گذاری در واحد‌های تولیدی افزود: کیفیت تولیدات ما در زمینه ساخت قطعات دوچرخه بسیار خوب است، اما نتوانسته‌ایم در زمینه ساخت کامل دوچرخه به توفیق زیادی دست یابیم. صادق زاده یکی از دلایل عدم توفیق در حوزه دوچرخه سازی را تنوع بالای دوچرخه‌های امروزی دانست و گفت: تولید دوچرخه‌های روز دنیا نیاز به دستگاه‌های جدید دارد به عنوان مثال اگر بخواهیم بدنه دوچرخه را تولید کنیم باید چند دستگاه جدید و خط رنگ به کارگاه خود اضافه کنیم و این امر نیاز به سرمایه هنگفتی دارد و در شرایط کنونی تامین آن برای تولید کننده داخلی امکان‌پذیر نیست. وی تاکید کرد: تنها کارخانه تولید دوچرخه در ایران، کارخانه آسا‌ک دوچرخ در شهر قوچان بود، کارخانه‌ای بسیار بزرگ و مجهز که قابلیت تولید ۳۰ تا ۴۰ مدل دوچرخه را داراست. تنها کارخانه تولید دوچرخه ایرانی تعطیل شد صادق زاده افزود: متاسفانه این کارخانه در جریان خصوصی سازی به فرد نا لایقی سپرده شد که با سوء مدیریت کارخانه را به تعطیلی کشاند. حتی این روز‌ها حرف‌های بسیاری بر سر فروش ماشین‌آلات کارخانه و پرداخت حقوق‌های معوقه کارگران مطرح است. عضو سندیکای تولید کنندگان قطعات دوچرخه بیان کرد:کارخانه‌های دیگری که در داخل کشور فعالیت دارند قطعات خود را از چین وارد کرده و فقط در داخل مونتاژ می‌کنند. وی تشریح کرد: امروز برای تهیه مواد اولیه کارخانه مشکلات بسیاری داریم به عنوان مثال برای تهیه قطعاتی همچون پیچ و مهره با افزایش نرخ ارز به مشکلات جدی بر‌خورده‌ایم. صادق‌زاده با اشاره به اینکه ۸۰ درصد تولیدات داخل تحت تاثیر ارز است گفت: با اشاره به حجم بالای واردات، کارخانه‌هایی همچون کارخانه ما به سختی به حیات خود ادامه می‌دهند و مشکل اصلی این است که تولید کننده‌های داخلی به برنامه‌های دولت در جهت ثبات بازار و نرخ ارز اعتماد ندارند. عضو سندیکای تولید کنندگان قطعات دوچرخه تصریح کرد: برخی از تولید کننده‌ها اجزا و قطعات را از چین وارد کرده و بدنه را می‌سازند و مغازه‌داران این بدنه‌ها را خریداری کرده و خودشان آن‌ها را مونتاژ و تبدیل به یک دوچرخه می‌کنند. دوچرخه‌های چینی، ۹۵ درصد بازار ایران را در دست دارند وی افزود: تولید داخل در بهترین حالت ۵ درصد نیاز بازار را جواب می‌دهد و ۹۵ درصد مابقی به دلیل ممنوع بودن واردات دوچرخه از طریق واردات قطعات با تعرفه از چین و سر هم بندی در داخل صورت می‌گیرد. صادق‌زاده افزود: به عنوان مثال کارخانه ما برای سال ۹۸ تصمیم گرفت ۸ قطعه جدیدی در کشور تولید کند، اما پس از بررسی‌های صورت گرفته به این نتیجه رسید که قیمت قطعات تولید شده در داخل دو برابر مشابه جنس چینی تمام می‌شود. عضو سندیکای تولید کنندگان قطعات دوچرخه در خصوص دلایل ارزان بودن قطعات دوچرخه‌های چینی بیان کرد: در کشور چین ۱۰۰ میلیون نفر دوچرخه سوار وجود دارد و با توجه به برنامه دولت چین برای افزایش تولید دوچرخه و همچنین وجود بازار بزرگ بین‌المللی برای دوچرخه‌های چینی، تولید این محصول در کشور چین با تیراژ بالا و در نتیجه به صرفه در می‌آید. وی افزود:به عنوان مثال سال گذشته تصمیم گرفتیم چرخ کمکی دوچرخه‌های بچه‌گانه را تولید کنیم، اما از آنجایی که بازار داخلی پتانسیل خرید تیراژ بالا را ندارد و از طرف دیگر بازار خارجی هم برای محصولاتمان نداریم، تولید متوقف شد. صادق زاده ابراز کرد: متاسفانه برنامه‌ریزی دولت به شکلی نبوده که بتواند بازار‌های صادراتی را در این سال‌ها گسترش دهد و حتی برای صادرات به بازار عراق هم مشکل داریم. عضو سندیکای تولید کنندگان قطعات دوچرخه در رابطه با کشور‌هایی که دوچرخه از آن‌ها به ایران وارد می‌شود، گفت: دوچرخه‌های آلمانی، اروپایی و ژاپنی نزدیک ۳۰ سال پیش وارد کشور می‌شدند البته مدت کوتاهی هم دوچرخه‌های هندی وارد بازار می‌شد، اما اکنون ۹۰ درصد دوچرخه‌ها از چین وارد می‌شود. وی بیان کرد: برخی از قطعات در کشور چین گران‌تر از ایران تولید می‌شود، زیرا آن‌ها هم مجبورند از دستگاه‌هایی مشابه دستگاه‌های ما استفاده کنند، اما چون از تکنولوژی روز دنیا بهره می‌برند قیمت محصو‌لاتشان به شدت کاهش پیدا می‌کند. صادق زاده اظهار کرد‌: اگر بخواهیم یک روز به تولید ومصرف دوچرخه به صورت کاملا ایرانی برسیم، ابتدا باید تکنولوژی خود را ارتقا دهیم و در مرحله بعد قیمت مواد اولیه را به ثبات مشخصی برسانیم. وی با تاکید بر سپردن بازار به دست خود بازاریان یادآور شد: فقدان ثبات قیمت ارز موجب می‌شود که یک دلال نسبت به یک تولید کننده سود بیشتری کسب کند و همین موضوع دلیلی برای اُفول و تنزل انگیزه‌های تولید در کشور شده است.