از بی‌حرمتی به اجساد پاکستانی‌ها تا جولان خوانندگان زن
بررسی تحولات عربستان به صورت هفتگی می‌تواند در ترسیم فضایی برای درک بهتر سیاست‌های آل سعود مفید باشد. از این رو سعی می‌شود تحولات عربستان در دو حوزه داخلی و خارجی به صورت هفتگی رصد و تحلیل شود.
خبرگزاری تسنیم: تحولات قابل توجه عربستان در هفته گذشته به این شرح است:
عید فطر متفاوت در عربستان
عربستان در یک سال اخیر شاهد تغییرات زیادی بوده است. اما ورود زنان خواننده به عربستان را شاید بتوان از مهمترین تغییرات این کشور دانست. در همین ارتباط روزنامه «عکاظ» عربستان چند روز قبل از عید فطر اعلام کرد که در تعطیلات عید فطر ۹ خواننده زن دنیای عرب در عربستان کنسرت اجرا خواهند کرد. طبق این گزارش، گروه‌های مختلفی کنسرت ۹ خواننده را برگزار می‌کنند که در رأس آن مجموعه «روتانا» است. این کنسرت‌ها با حمایت «هیئت فرهنگ و تفریح» عربستان انجام می‌شود. «شیرین عبدالوهاب» خواننده ۳۸ ساله معروف مصری معروف‌ترین خواننده‌ای است که در تعطیلات عید فطر عربستان که بیشتر از یک هفته است، اجرا خواهد کرد. او در تاریخ ۱۹ ژوئن (۲۹ خرداد) در شهرک اقتصادی ملک عبدالله در «رابغ» در شهر ساحلی «جده» در عربستان برنامه اجرا خواهد کرد.
یک روز بعد، «أصاله نصری» خواننده ۴۹ ساله سوری برنامه اجرا خواهد کرد. او از کسانی است که در سال‌های نخست بحران سوریه به دلیل موضع‌گیری علیه دولت، با انتقادات هنرمندان سوری روبرو شده بود. اصاله نصری ۲۰ ژوئن (۳۰ خرداد) در ریاض پایتخت عربستان و در سالن مرکز فرهنگی ملک فهد برنامه اجرا خواهد کرد. «نوال الزید» خواننده ۵۱ ساله معروف کویتی نیز از میهمانان امسال عید فطر در عربستان است. او را از مهمترین خوانندگان دنیای عرب می‌دانند. او سال گذشته نیز در شصت‌وششمین سال تاسیس عربستان در جشنواره فرهنگی «جنادریه» نیز برنامه اجرا کرده است. او ۲۳ ژوئن (۲ تیرماه) در مرکز فرهنگی ملک فهد در ریاض خواهند خواند.
«کارمن سلیمان»، خواننده پاپ ۲۴ ساله مصری، هم برای اولین بار در عربستان خواهد خواند. کارمن همچنین دارنده جایزه بهترین صدای زیر ۱۶ سال از شورای عالی فرهنگ مصر نیز هست. او ۲۰ ژوئیه برنامه اجرا می‌کند. «دالیا مبارک» خواننده سعودی ۲۷ ساله نیز که اخیرا مشهور شده نیز ۱۹ ژوئن در سالن سرپوشیده شهرک ورزشی عبدالله بن عبدالعزیز (الجوهره) ریاض برنامه اجرا خواهد کرد. عربستان اعلام کرده است که همه این کنسرت‌ها مخصوص حضور زنان است، اما تا پیش از این ترانه و کنسرت در عربستان ممنوع بود.
«الیسا» خواننده ۴۵ ساله لبنانی و «انغام» خواننده ۴۶ ساله مصری نیز ۱۶ ژوئن برای نخستین بار در مرکز فرهنگی ملک فهد عربستان در ریاض پایتخت عربستان برنامه اجرا خواهند کرد. ورود خوانندگان زن دنیای عرب به عربستان و برگزاری کنسرت آن هم در ایام تعطیلات عید فطر در یک مناسبت مذهبی، تنها پدیده جدید این روز‌های عربستان نیست. طرح محمد بن سلمان ولیعهد سعودی برای سکولار کردن عربستان شامل ابعاد مختلف تفریحات و سرگرمی در همه وجوهش می‌شود از افتتاح سالن‌های جدید سینما بعد از چند دهه در عربستان گرفته تا برگزاری دوره مسابقات «ورق‌بازی» که در فروردین گذشته برگزار شد. به نظر می‌رسد بن سلمان در حال سکولار کردن جامعه عربستان است چرا که وی اخیرا با وزیر زن اماراتی نیز دست داد در حالی که این مسئله از نظر اسلام حرام است.
جام جهانی دراماتیک برای عربستان
در دیدار افتتاحیه رقابت‌های جام‌جهانی ۲۰۱۸ روسیه، عربستان با یک شکست سنگین برابر روسیه میزبان تحقیر شد. روسیه موفق شد در این دیدار با نتیجه پرگل ۵-۰ عربستان را شکست دهد تا جام‌جهانی را با شروعی طوفانی آغاز کند. پوتین و بن‌سلمان مهمان‌های ویژه این دیدار بودند. این شکست سنگین سبب واکنش‌های زیادی شده است. روزنامه الریاضیه که یکی از روزنامه‌های اصلی ورزشی عربستان محسوب می‌شود، در تیتر اصلی خود نوشت: "بازیکنان تیم ملی ما فقط پیراهن داشتند". آنها معتقدند نمایش بازیکنانشان با افراد عادی هیچ فرقی نداشته و از میان خصوصیات یک تیم موفق تنها پیراهن را داشته اند. یک عربستانی بعد از شکست در برابر روسیه در توئیتی نوشت: به خدا قسم اگر تیم فوتبال معلولان عربستان را به روسیه می‌فرستادیم با شجاعت بهتری نسبت به تیم ملی عربستان بازی می‌کردند.
ترکی آل‌شیخ، رئیس هیئت ورزش عربستان که از این باخت بسیار ناراحت به نظر می‌رسید بعد از باخت به بیمارستان منتقل شد و پس از بازگشت به محل اقامت خود سخنان جنجالی را مطرح کرد. وی در ابتدا گفت: بازیکنان با این نمایش افتضاحی که انجام دادند و ۵ گلی که دریافت کردند، چهره من را پیش روی ولیعهد (محمد بن سلمان) سیاه کردند و آبروی من و خودشان را پیش مردم عربستان بردند. مسئولیت این شکست بر عهده من و بازیکنان تیم ملی است و هیچ گونه تقصیری بر روی دوش سرمربی و آقای نواف (نایب رئیس فدراسیون فوتبال) نیست. وی در ادامه تفز. ئ: ما باید یک نسل جدید را تشکیل دهیم و از همین الان بازیکنان ۱۲ تا ۱۶ سال عربستانی را به اروپا بفرستیم تا حرفه‌ای گری را یاد بگیرند. این سطح کیفی که دیروز دیدید من را متقاعد کرد تا تصمیم بگیرم از فصل بعد مسابقات لیگ عربستان، ۸ بازیکن خارجی در هر تیم باشد تا هم سطح لیگ ما بالا بیاید و هم تجربه بازیکنان افزایش یابد.
اما نکته جالب این است که شهروندان مغربی از به ثمر رسیدن پنجمین گل تیم ملی فوتبال روسیه در مقابل تیم ملی فوتبال عربستان به شادمانی پرداختند. فعالان شبکه‌های اجتماعی، علت این شادمانی مغربی‌ها از گل‌های تیم ملی روسیه را خیانت سعودی‌ها به کشورشان در پرونده میزبانی جام جهانی ۲۰۲۶ قلمداد کرده‌اند، چرا که به گفته آنها، حکومت سعودی به جای رای دادن به میزبانی مغرب، به میزبانی آمریکا مهمترین حامی خود در کنار کانادا و مکزیک رای داده است و همین اقدام خشم مغربی‌ها را به دنبال داشته است تا جایی که آنها خوشحالی خود را از گل‌های پیاپی که وارد دروازه سعودی‌ها شد، ابراز کردند.
از سوی دیگر، تیم ملی فوتبال کشورمان در نخستین بازی خود در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه موفق شد یک بر صفر مغرب را از پیش رو بردارد. این نتیجه سبب شد فعالان سعودی در شبکه‌های اجتماعی نیز ابراز خوشحالی کنند و این پیروزی را به ایرانی‌ها تبریک بگویند. عربستانی‌ها در فضای مجازی به خصوص توئیتر پیام‌های تبریکی را ارسال کرده و برای تیم ملی ایران آرزوی موفقیت کرده‌اند. در برخی از پیام‌های مردم عربستان، آنها ایرانی‌ها را برادران خود خواندند و از پیروزی ملی‌پوشان ابراز شادمانی داشتند.
اما نکته جالب دیگر در دیدار عربستان و روسیه به حضور بن سلمان ولیعهد جنجالی عربستان بر می‌گردد که در کنار پوتین بازی را از نزدیک مشاهده کرد. حضور وی در این دیدار پایان رسمی گمانه زنی‌ها در مورد غیبت چند هفته‌ای وی بود. پوتین قبل از آغاز این بازی خطاب به بن سلمان گفت: خوشحالم که شما را می‌بینم و خوشحالم که بازی افتتاحیه را باهم برگزار می‌کنیم. این بازی کاملاً جدی است و می‌دانید که من به شما علاقه دارم. قطعاً مرا درک می‌کنید که چرا نمی‌توانم برای شما آرزوی موفقیت کنم. بن سلمان نیز در پاسخ به پوتین گفت: ما حتی اگر این دیدار را ببازیم، با توجه به سطح بالای روابط سیاسی، اقتصادی و ... که بین ما جاری است، هر دو برنده خواهیم بود و این دستاوردی بزرگ برای ماست. ولادیمر پوتین و محمد ابن سلمان بعد از گل اول در مسابقات جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ مسکو، دست همدیگر را فشار دادند.
استخدام زنان سعودی در گارد مرزی
مدیریت کل گارد مرزی عربستان از آغاز پذیرش زنان در مشاغل نظامی با درجه بازرس امنیتی در ۱۰ منطقه خبر داد. طبق بیانیه منتشر شده از سوی مدیریت کل گارد مرزی عربستان از جمله شروط پذیرش زنان در این پست‌های نظامی این است که آنها اصالتا عربستانی باشند، در هیچ ارگان نظامی و غیرنظامی دیگری مشغول به کار نبوده و از هیچ یک از چنین ارگان‌هایی جدا نشده، رفتار و اخلاق خوبی داشته، هیچ سوء سابقه‌ای نداشته، هویت ملی و مستقل داشته باشند و اینکه در حال حاضر و در آینده با یک غیرعربستانی ازدواج نکنند. همچنین حداقل مدرک تحصیلی برای پذیرش در این سمت در سطح دبیرستان و معادل آن است و مدارک تحصیلی اخذ شده از خارج عربستان نیز باید از سوی وزارت آموزش معادل‌سازی شوند و اولویت با کسی است که محرمی داشته باشد که در حال حاضر در گارد مرزی مشغول به فعالیت باشد.
بی حرمتی عربستان به اجساد پاکستانی
عربستان که میزبان شمار زیادی از مهاجران و نیروی کار از کشور‌های دیگر است در سال‌های اخیر رفتار زننده خود با این افراد را تشدید کرده است. تجاوز به خدمتکاران آسیایی، شلاق زدن کارگران و اخراج از کار تنها نمونه‌هایی از این موارد است. اکنون عربستان توهینی دیگر در این مورد مرتکب شده است. عربستان جسد ۱۳۵ پاکستانی را که در حادثه منا کشته و یا در این کشور اعدام شده بودند به این کشور تحویل داد. اجساد شهروندان پاکستانی بیش از یک سال در سردخانه‌های عربستان نگهداری می‌شد تا جایی که خانواده قربانیان احساس کردند فرد مورد نظر مفقود الاثر است. تعداد اجساد شهروندان پاکستانی در عربستان بیش از ۴۱۰ نفر است، اما فقط بخشی از آنها تحویل داده شده‌اند. طبق قوانین عربستان باید پزشکی قانونی علت مرگ شهروندان پاکستانی را تأیید کند، اما معلوم نیست چرا این کار یک سال یا بیشتر به طول می‌انجامد. اجساد شهروندان پاکستانی در منطقه عسیر عربستان نگهداری می‌شود.
در همین حال مردم پاکستان با برپایی تجمع اعتراض‌آمیز اعلام کردند که تحویل ندادن اجساد عزیزانشان توسط عربستان بی‌حرمتی به مرده است که اسلام از آن نهی می‌کند. معترضان گفتند اگر قرار است تحقیقاتی روی اجساد انجام شود باید چنین اقدامی در مدت زمان کمی انجام شود.
سیستم قضایی وابسته در عربستان
یک گزارش حقوق بشری سازمان ملل که بعد از پنج روز تحقیقات در عربستان تهیه شده است نشان می‌دهد که این کشور قوانین ضدتروریستی را به طور سیستماتیک برای توجیه شکنجه‌ها و زندانی کردن مدافعان حقوق بشر استفاده می‌کند. روزنامه گاردین ضمن اشاره به گزارش سازمان ملل درباره عربستان نوشت، «بن امرسون» گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور مبارزه با تروریسم، با سیاست‌مداران، قضات، پلیس و دادستان‌های عربستانی ملاقات کرده است. وی در گزارشی نوشته است در عربستان کسانی که به طور مسالمت‌آمیز از حق آزادی بیان استفاده می‌کنند، به طور سیستماتیک مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند. وی افزود، در عربستان عده‌ای سال‌ها در زندان می‌مانند و بقیه اعدام می‌شوند و از سوی دیگر، کسانی که این زندانیان را شکنجه می‌دهند، از مصونیت برخوردارند. این درحالی است که عربستان به تازگی ۱۰ گواهینامه رانندگی به زنان این کشور داده و محمد بن سلمان ولیعهد سعودی خود را در موضع اصلاح‌گر در عربستان قرار داده است. اما این تغییرات تاریخی در عربستان همچنان تحت‌الشعاع دستگیری ماه گذشته مخالفان مشهور علیه ممنوعیت رانندگی، قرار می‌گیرد.
امرسون می‌گوید طی دو سال گذشته، تمرکز بی‌سابقه‌ای از قدرت اجرایی خاندان سلطنتی در همه حوزه‌های زندگی مردم وجود داشت. وی این مسئله را برای سازمان ملل که به سعودی‌ها این اجازه داد تا سال ۲۰۱۶ به شورای حقوق بشر سازمان ملل ورود کنند، شرم‌آور عنوان کرد. وی افزود، هیچ قضاوتی در این کشور مستقل نیست و سیستم قضایی کاملا در کنترل پادشاه است. امرسون خاطر نشان کرد، هیچ آزادی بیان، هیچ تفکیک قدرت، هیچ رسانه آزاد و هیچ اتحادیه تجاری آزاد یا هیچ جامعه مدنی در حال فعالیتی در عربستان وجود ندارد.
از سوی دیگر ۳۰ نهاد حقوق بشری بین‌المللی از جمله «دیده بان بین‌المللی حقوق بشر»، «سازمان عفو بین‌الملل» و «مرکز اروپایی برای دموکراسی و حقوق بشر» از مقامات سعودی خواستند که هر چه سریعتر جوانان دختر و پسر فعال در زمینه حقوق بشر را که بازداشت شده‌اند، آزاد کند. به گزارش پایگاه «الخلیج آنلاین» این سازمان‌ها خواستار روشن شدن مکان بازداشت افرادی شده است که صرفا به دلیل حمایت از حقوق زنان یا غیره، بازداشت شده‌اند. این سازمان‌ها از عربستان خواستند اجازه دهد این افراد با خانواده خود در تماس باشند. در بیانیه این سازمان‌ها ضمن ابراز نگرانی از وضعیت حقوق بشر در عربستان، آمده است که این بازداشت‌ها در زمانی انجام شده است که عربستان در قالب طرح «چشم‌انداز ۲۰۳۰» شماری از اصلاحات را در عربستان آغاز کرده است. عربستان در هفته‌های گذشته، دستکم ۱۷ فعال زن و مرد در حوزه حقوق بشر را بازداشت کرده و به زندان انداخته است؛ امری که با اعتراض گروه‌های حقوق بشری و سازمان‌های بین‌المللی فعال در زمینه حقوق بشر روبه‌رو شده است.
نبرد بزرگ الحدیده
سرانجام پس از سه سال نبرد بزرگ در یمن از راه رسید و بندر الحدیده که به عروس دریای سرخ معروف است و در ۲۲۶ کیلومتری شهر صنعا پایتخت یمن قرار دارد محل این نبرد تعیین شد. ائتلاف سعودی با شروع عملیات موسوم به پیروزی طلایی از روز چهارشنبه به دنبال آن است تا ارتش و کمیته‌های مردمی یمن را در این شهر شکست داده و سپس به سمت صنعا حرکت کند. الحدیده دومین بندر تجاری بزرگ یمن بعد از بندر عدن است و به دلیل داشتن امکانات صادرات و واردات و نزدیکی به معابر بین المللی حمل و نقل کالا از اهمیت زیادی برخوردار است. این بندر شریان اصلی حیات بیش از ۸ میلیون یمنی در استان‌های الحدیده، تعز، صعده و صنعا است. براساس برآورد‌های سازمان ملل جنگ الحدیده منجر به بزرگترین بحران انسانی جهان خواهد شد. اما ائتلاف سعودی بدون توجه به پیامد‌های این جنگ از زمین و هوا و دریا اقدام به حمله به ۶۰۰ هزار یمنی ساکن در الحدیده کرده است. همزمان با نبرد نظامی، بین دو طرف نبرد رسانه‌ای نیز در جریان است. در عرصه رسانه، ائتلاف سعودی سعی دارد پایان جنگ را زودتر از دنیای واقعی و میدان نبرد اعلام کند و انصارالله نیز در این میان بیکار ننشسته و با ابزار‌های مختلف به مصاف این جنگ رسانه‌ای رفته است.
در همین ارتباط ائتلاف سعودی با استفاده از رسانه‌های بیشمار خود از سقوط فرودگاه شهر الحدیده که در ۱۰ کیلومتری شهر قرار دارد خبر داده است. دولت مستعفی یمن تحت رهبری "عبد ربه منصور هادی" با تایید خبر تصرف فرودگاه شهر الحدیده از سوی ائتلاف تحت رهبری سعودی گفته نیرو‌های ائتلاف پس از تصرف فرودگاه در حال مین‌زدایی مناطقی هستند که حوثی‌ها از آن عقب نشینی کرده اند. خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز بامداد شنبه اعلام کرد، نیرو‌های ائتلاف تحت رهبری سعودی کنترل فرودگاه شهر بندری الحدیده را به دست گرفته‌اند. شهر بندری الحدیده اهمیتی استراتژیک برای نیرو‌های انصارالله دارد و تنها بندر دریایی است که از آن برای یمن تحت محاصره سعودی اقلام کمکی می‌رسد. به همین دلیل ائتلاف سعودی به دنبال اشغال این شهر است.
اما در مقابل ابراهیم العبیدی از رهبران جنبش انصارالله یمن در مصاحبه با شبکه العالم اخبار منتشر شده در رسانه‌های سعودی و اماراتی مبنی بر سیطره نیرو‌های ائتلاف متجاوز به یمن بر فرودگاه الحدیده را دروغ خواند. از سوی دیگر، «سید عبدالملک الحوثی» رهبر انصارالله در آخرین سخنرانی ویژه ماه مبارک رمضان خود وعده داد ساحل غربی استان «الحدیده» یمن به باتلاقی بزرگ تبدیل خواهد که در متجاوزان و طمع‌ورزان در آن غرق خواهند شد. سخنگوی رسمی جنبش انصارالله یمن هم با ارائه اطلاعات جدید از نبرد با ائتلاف سعودی در جبهه ساحل غربی، تاکید کرد که متجاوزان در این جبهه نیز مانند جبهه‌های دیگر در دام افتاده‌اند و به بن‌بست رسیده‌اند.
مهدی المشاط رئیس شورای عالی سیاسی یمن نیز اعلام کرد، پیروزی‌ها در ساحل غربی دشمن و مزدوران آنها را به چالش کشیده و تاکتیک‌های آنها و رسانه‌های آنها را ناکام گذاشته است. وی در پیام خود به مناسبت عید سعید فطر افزود، این پیروزی‌ها در مرحله آینده و در همه جبهه‌ها تا آزادسازی سراسر خاک یمن افزایش خواهد یافت. همچنین «محمد علی الحوثی» رئیس شورای عالی انقلاب یمن اعلام کرد، که «انگلیسی‌ها یک هفته قبل به ما گفتند که اماراتی‌ها و سعودی‌ها به آنها گفته‌اند که هرگز بدون موافقت و کمکشان وارد نبرد الحدیده نخواهند شد». وی افزود: «به همین دلیل، انگلیس و آمریکا را مسئول هر نبرد جدیدی در الحدیده و مسئول همه پیامد‌های این نبرد از جمله نابودی بندر الحدیده یا گرسنگی مردم یمن می‌دانیم». در عرصه نظامی نیز، یگان موشکی ارتش و کمیته‌های مردمی یمن اعلام کرد که مواضع متجاوزان وابسته به ائتلاف سعودی را در ساحل غربی یمن با موشک هدف قرار داده است.
عربستان در حالی در روز‌های گذشته به الحدیده حمله کرده است که همزمان مسابقات جام جهانی فوتبال در جریان است. گویا آل سعود به دنبال آن است تا شکست خود در این رقابت‌ها را در الحدیده جبران کند.