گرانی امروز حباب است یا وعده‌های دیروز؟!

روزنامه کیهان: در شرایطی که بازار‌های مختلفی از جمله مسکن، خودرو، سکه و مواد غذایی با افزایش قیمت‌های قابل توجهی رو به رو شده‌اند، برخی دولتمردان با حباب نامیدن این گرانی‌ها سعی در توجیه گرانی‌ها دارند، اما مشکلات بازار نه با این حرف‌ها که با اقدامات عملی سامان پیدا می‌کند.

طی هفته‌های اخیر موج گرانی کم سابقه‌ای وارد اقتصاد ایران شد، از طرفی گرانی قیمت دلار که از سال پیش شروع شده بود و پس از تعطیلات عید اوج گرفت، اثر خود را بر بازار‌های دیگری مانند مسکن، سکه، گوشی و... گذاشت و از طرف دیگر برخی اقلام مصرفی مردم با افزایش قابل توجهی روبه‌رو شد.

یکی از مهم‌ترین موارد این گرانی‌ها مربوط به افزایش قیمت کالا‌های مصرفی و اساسی بوده که طی دو ماه و نیم سپری شده از سال جاری بروز و ظهور جدی‌تری یافته است.

براساس جدیدترین آمار بانک مرکزی، که حاصل بررسی قیمت کالا‌های اساسی در هفته منتهی به ۱۸ خرداد امسال است، از ۱۱ گروه کالا‌های اساسی، هشت گروه با افزایش قیمت مواجه شدند که برخی از آن‌ها گرانی سرسام آوری را تجربه کرده‌اند.

به عنوان نمونه قیمت تخم مرغ، گوشت قرمز و میوه‌های تازه به ترتیب ۵۲ درصد، ۲۲.۷ درصد و ۱۷.۴ درصد افزایش یافته است، ضمن اینکه قیمت برنج خارجی در این آمار ذکر نشده که بر اساس آماری که مرکز آمار در اردیبهشت امسال منتشر کرده بود ۳۷.۲ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل گران شده بود. به عبارت دیگر طی این مدت، برخی اقلام مصرفی مردم افزایش قیمت قابل توجهی داشته که هرچند برخی کالا‌ها هم با کاهش قیمت مواجه شدند، اما تاثیر گرانی‌ها بر توان اقتصادی مردم بسیار بیشتر از نفع کاهش قیمت‌های اندک است.

کوچک شدن سفره مردم در همین راستا، یکی از شهروندان در تماس با کیهان با اشاره به گرانی بیش از حد گوشت قرمز طی ماه‌های اخیر اعلام کرد: چند روز پیش برای خرید یک کیلو گوشت به قصابی محلمان واقع در خیابان جیحون مراجعه کردم که با کمال تعجب با قیمت سرسام آور هر کیلو تا مرز ۵۵ هزار تومان مواجه شدم.

وی افزود: دولتی که خودش از کوچک شدن سفره در دولت قبلی شکایت می‌کرد، در حال حاضر چه کار خاصی برای جلوگیری از کوچک شدن دوباره سفره‌های مردم کرده است.

همچنین قیمت مرغ هم طی روز‌های اخیر حدود ۵۰۰ تومان در هرکیلو اضافه شده که تولید کنندگان با اشاره به صرفه پایین تولید مرغ خواهان گرانی بیشتر هم هستند.

روند گرانی کالا‌های خوراکی بعضا در گروه‌های دیگری از کالا‌های مصرفی مشاهده شده و موضوع قابل کتمانی نیست تا حدی که نوبخت، سخنگوی دولت سه‌شنبه شب در یک برنامه تلویزیونی به موضوع گرانی‌ها اشاره کرد و گفت: «مردم باید بدانند ما افزایش ۵۰ تا ۶۰ درصدی نرخ برخی کالا‌ها را تکذیب نمی‌کنیم.» البته نوبخت در اظهارات دیگری برای توجیه گرانی‌های اخیر مدعی حباب در بازار‌های مسکن، خودرو و سکه شد و گفت: «تبدیل نقدینگی و سرمایه مردم در بازار مسکن، خودرو و سکه باعث به وجود آمدن حباب شده و وظیفه دستگاه‌های نظارتی است که با مسببان این افزایش قیمت‌ها برخورد جدی داشته باشد.»

چه بسا توجیه حباب دانستن گرانی‌های اخیر تا حدودی امر معقولی به نظر برسد، اما نکته‌ای که در این میان مهم است اینکه صرفا با اعلام این موضع مشکل گرانی‌ها حل نمی‌شود و مردم از دولتمردانشان انتظار اقدام عملی دارند که این اقدامات هم با تکیه بر توانمندی‌های داخلی و مدیریت جهادی محقق می‌شود.

ضمن اینکه باید از این مسئول دولت روحانی پرسید آیا گرانی‌های امروز حباب است یا وعده‌های برجامی دیروز که حتی آب خوردن مردم را هم به توافق هسته‌ای گره زدید؟ آیا همین مقامات دولتی نبودند که برجام را «آفتاب تابان» و «فتح الفتوح» می‌نامیدند یا اینکه شخص آقای روحانی در فروردین ۹۵ و پس از برجام مدعی شدند:امروز زنجیر‌های تحریم را گسسته‌ایم و رابطه خوبی بین بانک‌های ایرانی و جهان برقرار است و گشایش‌ها یکی پس از دیگری انجام می‌شود!

یا در انتخابات سال ۹۲ وعده دادند:دولت تدبیر و امید به دنبال این است که آن‌چنان مردم را از درآمد سرشار کنند که اصلاً به یارانه ۴۵ هزار تومانی نیازی نداشته باشند... یا گفتند: در حوزه مسائل اقتصادی زمینه‌ای فراهم خواهد شد که گرانی و تورم مهار شده... دولت تدبیر گرانی را با فکر و برنامه کنترل و کاهش خواهد داد. واقعا جناب نوبخت خوب است پاسخ دهند آیا این وعده‌ها حبابی نبود؟

اگر اقدامی نشود... بهرحال اگر دولتمردان شرایط کنونی را چندان خاص ارزیابی نکرده و توجهی به ریشه‌یابی اتفاقات اخیر نداشته باشند، احتمال وخامت بیشتر شرایط هم وجود دارد.

چنانچه چند روز پیش مهدی یوسف خانی، رئیس‌اتحادیه فروشندگان پرنده و ماهی نسبت به افزایش قیمت مرغ تا مرز ۱۵ هزار تومان هشدار داد و گفت: «اگر مسئولان فکری به حال وضعیت هزینه‌های سربار تولیدکنندگان مرغ نکنند، به مرور تولیدکنندگان از جوجه‌ریزی امتناع خواهند کرد و با کمبود عرضه قیمت مرغ تا مرز ۱۵ هزار تومان خواهد رفت.»

همین الان هم اتفاقاتی از این دست رخ داده و بازار میوه از همین الان با این شرایط مواجه شده است. چنانچه خبرگزاری حامی دولت ایسنا نوشته است: بازار میوه در حالی با افزایش قیمت همراه شده که این افزایش قیمت فقط مربوط به نوبرانه‌ها نیست و همه محصولات این شرایط را دارند.

به عنوان مثال هر کیلوگرم زردآلو بسته به انواع آن از دو هزار تومان تا ۱۳ هزار تومان در میدان مرکزی میوه و تره بار تهران فروخته می‌شود، اما این محصول در میوه فروشی‌های سطح شهر تا ۲۵ هزار تومان نیز فروخته می‌شود؛ یعنی ۱۰ هزار تومان بیشتر از قیمت منطقی برای هر کیلوگرم زردآلوی درجه یک! هلو و شلیل درجه یک نیز باید کیلویی ۹ هزار و ۴۵۰ تومان فروخته شود، اما مصرف‌کنندگان این میوه‌ها را تا کیلویی ۱۹ هزار تومان در بازار مشاهده می‌کنند؛ یعنی گرانفروشی ۱۰ هزار تومانی در بازار مصرف برای هلو و شلیل. این رویه برای میوه‌های دیگری مانند هندوانه، گیلاس و انگور هم وجود دارد که حاکی از تفاوت چشمگیر بعضا تا ۱۰ هزار تومانی بین تره بار و بازار می‌باشد.

به لیست بلند بالای گرانی‌ها می‌توان خودرو که قیمت آن عملا سر به فلک کشیده و مسکن که روز گذشته به تفصیل درباره آن نوشتیم را هم اضافه کرد؛ هرچند گرانی‌های اخیر دامنه بیشتری داشته و به عنوان نمونه یک فروشنده گوشی به خبرنگار کیهان گفت: قیمت گوشی‌ها ۷۰ درصد افزایش یافته، اما گرانی‌های مربوط به مواد خوراکی و ارز (که بر روی بازار‌های دیگری هم اثرگذار است) از اهمیت بیشتری برخوردار است و نگرانی بیشتری ایجاد می‌کند.

در حال حاضر، اگر دولت مدبرانه عمل کرده و حضور موثری داشته باشد می‌تواند حداقل از بروز اتفاقات ناخوشایند بعدی جلوگیری کند، اما اگر قرار باشد با «حباب» نامیدن شرایط کنونی و اکتفا به چنین جملاتی از چرایی این رفتار‌های بازار غافل شد نمی‌توان انتظار شرایط بهتری داشت.

سکه همچنان در مدار صعود است در حال حاضر، با توجه به اینکه مردم اقدامی از سوی بانک مرکزی برای کنترل بازار سکه نمی‌بینند، مدام تحریک می‌شوند که به بازار سکه ورود کنند. قیمت سکه که در سال جاری روند افزایشی خود را به شکل شگفت آوری ادامه داده، روز گذشته به دو میلیون و ۵۸۰ هزار تومان هم رسید تا فقط در یک روز ۵۰ هزار تومان و طی نزدیک به ۲۰ روزی که از ماه جاری می‌گذرد، ۵۳۰ هزار تومان افزایش یافته باشد.

بازار سکه طی یکسال اخیر نزدیک به ۱۱۳ درصد افزایش قیمت داشته که در نوع خود بی‌سابقه بوده و رکورد حیرت‌انگیزی از نظر افزایش قیمت در یک بازار به شمار می‌آید. با این حال، همانطور که روز گذشته هم نوشتیم، ولی ا... سیف، رئیس بانک مرکزی اعلام کرده وضع این بانک برای ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا مناسب است و این افزایش قیمت‌ها جنبه روانی دارد.

سؤالی که اینجا پیش می‌آید این است که اولا اگر بانک مرکزی توان ایجاد تعادل را دارد پس چرا هر روز بازار بیشتر از روز قبل دچار نوسان و گرانی می‌شود؟ و ثانیا صرف گفتن اینکه گرانی‌های اخیر جنبه روانی دارد، پاسخ کاملی برای ریشه‌یابی این حوادث نیست.

همانطور که اشاره شد دولتمردان اعلام کرده‌اند گرانی‌های بازار سکه مربوط به دلایل روانی و عدم اطمینان است، دلایلی که هرچند به نظر می‌رسد رنگ و بویی از واقعیت دارد، اما نمی‌تواند تمام آنچه که در بازار در حال اتفاق افتادن است را توجیه کند.

رسیدگی به گرانی‌ها، انشاء ا... هفته بعد! کسی منکر تلاش‌های دولت درخصوص مقابله با نوسانات نیست، ولی نقدی که در اینجا به دولت وارد است این است که وقتی اغلب توان دولت صرف برجام شد و از توان داخلی غفلت صورت گرفت، در چنین شرایطی طبیعی است که کشور با مشکل رو به رو شود.

در همین زمینه خبرگزاری تسنیم نوشته است: «سخنگوی دولت می‌گوید باید برای رفع کاستی‌های کشور تلاش کرد؛ حال سؤال مردم از ایشان این است که برای کاهش گرانی‌ها چقدر در دولت تلاش کرده‌اند؟! گرانی‌های سرسام‌آور بازار‌های مختلف اقتصاد ایران درحالی این روز‌ها به دغدغه جدی مردم تبدیل شده است که متاسفانه هنوز دولتمردان گامی عملی در راستای برقراری آرامش در کشور انجام نداده‌اند. خواسته اصلی مردم بعد از خروج آمریکا از برجام از دولت محترم این بود که حداقل از این پس و در چند سال باقی مانده کشور را بدون امید به برجام اداره کنند و آب خوردن مردم را هم به برجام گره نزنند.»

در همین حال، محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور گفت: «آقای روحانی، وزرا و مسئولان ذیربط را مسئول کرده و هفته آینده (دوشنبه) ایشان جلسه‌ای را برای تصمیم‌گیری در مورد این موضوع برگزار خواهد کرد.»