پیوستن ایران به FATF فعلاً مسکوت ماند

روزنامه جوان: مجلس شورای اسلامی پس از یک جلسه متشنج به مدت دو ماه بررسی پیوستن ایران به کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم را تعلیق کرد. بحث اجرایی شدن استاندارد‌های مرتبط با گروه اقدام مالی یا FATF در کشور مدت هاست در کانون بحث‌های سیاسی در مجلس، دولت و محافل سیاسی قرار دارد.

از سال ۲۰۱۲ میلادی که نام ایران به عنوان کشور پرخطر در حوزه پولشویی قرار گرفت و ریسک همکاری با بانک‌های ایرانی بالا رفت، دغدغه رفع این مسئله به یکی از اولویت‌های اصلی مدیران نظام پولی و بانکی تبدیل شد. زمانی که، ولی الله سیف در سال ۹۵ برای شرکت در اجلاس بهاره صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی عازم واشنگتن شد و با وزیر خزانه‌داری امریکا به صورت رو در رو مذاکره کرد، مشخص شد برای رفع بسیاری از محدودیت‌ها علیه بانک‌های ایرانی پذیرش استاندارد‌های FATF یک شرط اساسی است، البته پیش از این علی طیب‌نیا وزیر سابق اقتصاد و دارایی تعهدنامه اجرای استاندارد‌های FATF را پذیرفته بود، اما این استاندارد‌ها آنچنان گسترده و وسیع بود که اجرای آن نیاز به تصویب برخی تعهدات از سوی مجلس شورای اسلامی داشت.

در کنار این به تدریج نگرانی‌های فراوانی در داخل کشور نسبت به تبعات چنین تصمیمی و اعمال محدودیت فراوان بر سیستم مالی کشور پدید آمد. مهم‌ترین بخش این نگرانی مربوط به اعمال استاندارد‌های ناهمخوان در خصوص مصادیق تأمین مالی تروریسم بود.

حضور نام ده‌ها شخصیت و سازمان ایرانی در لیست تحریم وزارت خزانه داری امریکا و شورای اروپا و همچنین باقی ماندن نام ۳۹ شخصیت و نهاد داخلی در لیست تحریم‌های سازمان ملل پس از تصویب برجام این نگرانی را دامن زد که محدودیت‌های فوق سبب فشار بر بنیه دفاعی و آزادی عمل کشور در خصوص دفاع از نهضت‌های آزادی بخش منطقه شود. شاید همین نگرانی‌ها بود که سبب شد، مخالفت‌ها نسبت به تصویب استاندارد‌های فوق به خصوص در مجلس شورای اسلامی تشدید شود.

وظیفه مجلس چیست؟

مجلس شورای اسلامی برای اجرای استاندارد‌های FATF باید چهار لایحه را از تصویب بگذراند. دو لایحه مربوط به اصلاح قوانین داخلی جهت تسهیل تبادل اطلاعات با طرف‌های خارجی است. دو لایحه دیگر مربوط به پذیرش دو پروتکل پالرمو و مبارزه با تأمین مالی تروریسم بود. مجلس شورای اسلامی پروتکل پالرمو را به تصویب رساند. اگرچه این پروتکل به دلیل اشکالات عجیب و غریب ترجمه‌ای از شورای نگهبان برگشت خورد، باز هم در جلسه روز گذشته این لایحه به تصویب مجلس رسید. اما در این میان امضای پروتکل تأمین مالی تروریسم با چالش‌های زیادی روبه رو شد تا در نهایت نمایندگان مجلس در جلسه روز گذشته تصویب آن را به مدت دو ماه مسکوت گذاشتند.

مخالفان و موافقان چه گفتند؟

زمانی که جلسه دیروز مجلس آغاز شد، اعتراض نمایندگان معترض به تصویب این پروتکل نیز آغاز شد. چند نماینده عضو فراکسیون ولایی طومار‌هایی را در صحن مجلس و حتی روی مانیتور‌ها در اعتراض به بررسی این لایحه پهن کردند. این اقدام با اعتراض علی لاریجانی رئیس مجلس مواجه شد، وی خطاب به این افراد گفت: مجلس جای این کار‌ها نیست. مجلس جای بیان، گفتگو و بحث است، به‌جای این کار‌ها صحبت کنید و در نهایت یکدیگر را قانع کنید تا مجلس رأی دهد. در این هنگام طوماری جلوی لاریجانی انداخته شد که او آن را پایین انداخت و به این اقدام اعتراض کرد که پژمانفر خطاب به او گفت، شما خلاف آیین‌نامه عمل می‌کنید. لاریجانی در پاسخ به او گفت: این کار‌های شما خلاف آیین نامه است، به جای آن صحبت کنید نه اینکه مجلس را از نظم عادی خارج کنید. بعد از آرام شدن فضا سخنان موافقان و مخالفان در خصوص این پروتکل آغاز شد. معاون وزیر خارجه با تأکید بر اینکه ایران به محض احساس خطر و تهدید از کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم خارج می‌شود، گفت: شورای عالی امنیت ملی گواهی داده که با توجه به حق شرط‌ها و تحفظ‌ها، هیچ تهدید امنیتی متوجه ایران با پیوستن به این کنوانسیون متوجه نمی‌شود. سیدعباس عراقچی در دفاع از لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم (CFT)، گفت: در اینجا و در پشت تریبون مجلس با زبان روزه شهادت می‌دهم که جز حرف حق نگویم. مصطفی کواکبیان نیز در موافقت با این لایحه گفت: مجلس امروز در یک تصمیم‌گیری بسیار جدی قرار دارد، تصمیم‌گیری‌ای که منافع ملت ایران در آن مطرح است. نماینده مردم تهران در مجلس خطاب به نمایندگان گفت: همانطور که می‌دانید دبیر شورای عالی امنیت ملی که از ما دلسوزتر است در جلسه غیرعلنی مطرح کرد که تصویب این لایحه نوعی مقابله با امریکاست. آیا کسی دلسوزتر از آقای شمخانی برای امنیت ملی کشور است؟

این نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه ما هم دلسوز کشور و از خانواده شهدا هستیم، ادامه داد: نماینده وزارت اطلاعات در کمیسیون امنیت ملی مطرح کرد که عربستان، امریکا و رژیم صهیونیستی بیشترین ناراحتی را در مورد اینکه ما به این کنوانسیون بپیوندیم، دارند، چه کسی گفته که اگر این لایحه تصویب شود باید قاسم سلیمانی را تحویل دهیم؟

با حفظ شروط قرار است به این کنوانسیون بپیوندیم و برخی ضرر‌های احتمالی آتی را مطرح می‌کنند و توجه ندارند که باید ضرر قطعی را دفع کرد، اگر این لوایح تصویب نشود به نوعی خودتحریمی کرده‌ایم. کواکبیان با بیان اینکه ۱۸۸ کشور به این کنوانسیون پیوسته‌اند، افزود: تعریف سازمان ملل از تروریسم؛ القاعده، طالبان، جبهه النصره و داعش بوده و اگر قرار است فلسطین به عنوان تروریسم معرفی شود، ما اقداماتی انجام خواهیم داد. در مقابل نقوی حسینی نماینده مردم ورامین در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: هدف از دیپلماسی انجام مراودات بین‌المللی و عضویت در کنوانسیون‌ها باید تأمین منافع ملی باشد. وی افزود: ایران در توافقنامه برجام نشان داد اهل منطق، گفت: وگو و پایبندی به تعهد است و بالعکس امریکایی‌ها نشان دادند غیرمنطقی بوده و براساس منافعشان رفتار می‌کنند.

این نماینده مردم در مجلس دهم با اشاره به اینکه موضوعاتی نظیر حق تحفظ، بیانیه تفسیری و ... از لحاظ حقوقی بلااثر است، ادامه داد: به عبارتی اگر یکی از اعضا نسبت به حق تحفظ در نظر گرفته شده اعتراض کند آن حق تحفظ در مورد مراودات به آن کشور مورد قبول نیست. نقوی حسینی افزود: بیانیه تفسیری نیز به هیچ وجه قابل اعمال در حقوق بین‌الملل نیست. حدود ۶۰ کشور با حق تحفظ عضو کنوانسیون شدند، اما نتوانستند از آن حق استفاده کنند، به عنوان مثال مصر برای استفاده از حق تحفظ در نظر گرفته شده با مخالفت هلند مواجه شد.

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: عضویت در کنوانسیون مذکور الزاماتی را در چارچوب تعیین شده توسط دشمنان برایمان رقم می‌زند، به عنوان مثال اختیارات نظام پولی و مالی را با پیوستن به این کنوانسیون محدود می‌کنیم لذا آن وقت نمی‌توانیم با تحریم‌ها مقابله کنیم.

نماینده مردم ورامین در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه هم اکنون قانون داماتو، برجام، کاتسا و ... در حال اجرا شدن است، افزود: پیوستن به FATF تأثیری بر رفع تحریم‌ها ندارد و در واقع خودتحریمی انجام می‌دهیم. این نماینده مردم در مجلس گفت: اطلاعات کامل کشور مطابق با بلایی که در سوئیفت سرمان آمد در اختیار غربی‌ها قرار می‌گیرد، در واقع نهاد‌ها و ارگان‌های کشور به دو بخش تقسیم می‌شود که براین اساس نهاد‌هایی که تحریم نشده‌اند نمی‌توانند با نهاد‌های تحریم شده همکاری داشته باشند. وی اظهار کرد: ایران با مذاکره مخالف نیست، اما باید بدانیم عضو چه کنوانسیونی می‌شویم از این رو کنوانسیون مذکور ما را به بن بست می‌رساند.

تعویق ۲ ماهه

در نهایت نمایندگان مجلس موافقت کردند که لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم دو ماه یعنی تا زمان روشن شدن نتیجه مذاکرات با اروپایی‌ها مسکوت بماند. رئیس مجلس هم قبل از رأی‌گیری اعلام کرد که دولت با مسکوت ماندن این لایحه مخالفتی ندارد؛ موضوعی که نمایندگان با ۱۳۸ رأی موافق، ۱۰۳ رأی مخالف و شش رأی ممتنع از مجموع ۲۵۳ نماینده حاضر در مجلس با آن موافقت کردند. بر این اساس حداقل دو ماه بررسی این لایحه در مجلس به تعویق می‌افتد.