آتش سوارِ بر باد در راه زاگرس؛ معرکه‌ای دیگر به پا می‌شود؟
افزایش دمای هوا و پوشش گیاهی وسیعی که رفته‌رفته خشک می‌شود، قلب زاگرس را در معرض خطر قرار داده تا این بار مراتع و جنگل‌ها به‌مانند انبار کاهی باشند که با یک جرقه شعله‌ور می‌شوند.
خبرگزاری مهر: ماجرای آتش و بلوط حکایت جدیدی نیست، از دیروز‌ها تا امروز بلوطستان صحنه جدال بوده است، یک روز حرف ذغالگیری است و روز دیگر تغییر کاربری، کشاورزانی به طمع زمین مُفت، چنگ به سرمایه زمین انداخته‌اند، یک روز با تبر و اره می‌برند، روز دیگر ذغال می‌گیرند و این روز‌ها آتش می‌زنند.
گاه دعوای دو روستا به بلوطستان کشیده می‌شود و برای خالی کردن دست هم از بضاعت چراگاه و مراتع خشکیده، آتش‌به‌جان جنگل می‌اندازند، حکایت «دیگی است که نمی‌خواهند برای هیچ‌کدامشان بجوشد»، اما دعوایشان هستی بلوطستان را می‌سوزاند و بس.
بهار امسال بارندگی‌های گسترده منجر به رویش پوشش جنگلی و مرتعی وسیعی در لرستان شده است و حالا با افزایش دمای هوا و نزدیک شدن به فصل تابستان، تابش سوزان خورشید این پوشش گسترده را خشک می‌کند و مراتع و جنگل‌های لرستان را به انبار کاهی تبدیل می‌کند که با یک جرقه شعله‌های آتش در آن جان می‌گیرد و زاگرس را با نیستی روبه‌رو می‌کند.
تنها در ۱۵ روز ابتدایی سال جاری بیش از ۱۰۰ فقره آتش‌سوزی در جنگل‌های کشور رخ داده که دلیل اصلی آن عامل انسانی بوده است جنگل‌ها در هراس آتش‌سوزی‌های تابستان در حالی به خود می‌لرزند که به گفته فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور تنها در ۱۵ روز ابتدایی سال جاری بیش از ۱۰۰ فقره آتش‌سوزی در جنگل‌های کشور رخ داده که دلیل اصلی آن عامل انسانی بوده است.
سرهنگ سبز علی از اندیشیدن تمهیداتی برای آتش‌سوزی‌های تابستانه هم گفته است و برای مثال به راه‌اندازی پایگاه‌های اطفای حریق در استان‌های حادثه‌خیز اشاره کرده است. گیلان، مازندران، کرمانشاه، گلستان، سمنان، لرستان، ایلام، فارس، کرمان و کردستان استان‌هایی هستند که فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور از ایجاد این پایگاه‌ها در آن‌ها خبر داده است.
وی همچنین تأمین اعتبار و تقویت تجهیزات و امکانات اطفای حریق را از دیگر فعالیت‌ها اعلام کرده است که باید دید چقدر در تابستان امسال این تمهیدات می‌تواند در زمینه کاهش آتش‌سوزی جنگل‌ها مؤثر بیفتد.
کارشناسان می‌گویند مهار این حجم از آتش‌سوزی‌ها کار دشواری است و با کمبود منابع و امکانات و نیروی انسانی که در مدت‌زمان طولانی به محل آتش‌سوزی می‌رسد، کار اطفای حریق زمان و انرژی زیادی را می‌برد، موضوعی که تابستانی پر هراس را برای جنگل‌های لرستان رقم‌زده است.
در این میان امید جنگل‌های زاگرس به «آتش بُر»هایی است که تن بلوطستان را خراش می‌دهد تا از گسترش حریقی که به دامن زاگرس چنگ می‌زند و شعله‌ور می‌شود، جلوگیری کند.
۶۱۷ هزار هکتار از جنگل‌های لرستان در مناطق بحرانی وقوع حریق هستند
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با اشاره به اینکه مراتع و جنگل‌های شهرستان‌های چگنی، کوهدشت، خرم‌آباد و پلدختر بیشترین بحران را در وقوع آتش‌سوزی دارند، اظهار داشت: ۶۱۷ هزار هکتار از جنگل‌های لرستان در مناطق بحرانی وقوع حریق قرار دارند.
شیرزاد نجفی بابیان اینکه لوازم پیشگیری و مقابله با حریق را در سطح فرمانداری‌ها توزیع کرده‌ایم، تصریح کرد: باید از محل اعتبارات دهیاری‌های استان با هماهنگی مدیرکل دفتر امور روستایی، اعتباری برای خرید تجهیزات مقابله با حریق داده شود، چراکه در این حوزه دچار کمبود منابع هستیم.
وی با تأکید بر شناسایی ۱۵۰ نقطه بحرانی و راه‌های دسترسی به آن‌ها افزود: در رایزنی با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان به دنبال تأمین اعتبار موردنیاز برای خرید ۳۰ دستگاه دمنده هستیم؛ برای خرید این دستگاه‌ها به ۲۹۱ میلیون تومان اعتبار نیاز است.
ایجاد آتش‌بر در سطح پارک‌های جنگلی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با اشاره به اینکه نسبت به اجرای آتش‌بُر در مناطق جنگلی اقدام کرده‌ایم، ادامه داد: تاکنون ایجاد آتش‌بُر در سطح پارک‌های جنگلی انجام‌شده و اجرای این امر در مابقی مراتع و جنگل‌ها نیاز به وجود ماشین‌آلات ویژه دارد که مقررشده است اداره کل راهداری استان در این زمینه همکاری لازم را داشته باشد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی لرستان نیز در سخنانی با اشاره به اینکه در فصل بهار بارندگی خوبی داشتیم و مشکل خشک‌سالی در بخش کشاورزی کم شد و عقب‌ماندگی‌ها جبران شد، اظهار داشت: بارندگی‌ها برای مزارع استان به‌ویژه در شمال لرستان مناسب بود، این بارندگی‌ها در فصل بهار بود و کمتر بهاری است که همه عوامل برای رشد پوشش گیاهی فراهم باشد.
امسال با یک پوشش وحشتناکی از منابع طبیعی در عرصه‌ها مواجه هستیم و اگر این پوشش گیاهی خشک شود مستعد آتش‌سوزی هستند
عبدالرضا بازدار بابیان اینکه امسال با یک پوشش وحشتناکی از منابع طبیعی در عرصه‌ها مواجه هستیم و اگر این پوشش گیاهی خشک شود مستعد آتش‌سوزی هستند، تصریح کرد: اگر آتش‌سوزی اتفاق بیافتد یا مهار نمی‌شود یا اینکه باید سرعت عمل این‌قدر خوب باشد که در کمترین زمان ممکن برای اطفای حریق ورود کنیم.
وی با تأکید بر اینکه ابتدا باید تلاش کنیم آتش‌سوزی در سطح مزارع و مراتع اتفاق نیافتد که این موضوع به برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی ما در عرصه‌ها برمی گردد، افزود: باید با همه امکانات و استفاده از ظرفیت دیده‌بان‌ها به‌گونه‌ای اقدام کنیم که آتش‌سوزی اتفاق نیافتد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی لرستان یادآور شد: استفاده از ظرفیت دیده‌بان‌ها در سطح مراتع و جنگل‌ها نیازمند به وجود منابع اعتباری است، اگر پول این افراد پرداخت نشود نمی‌توان انتظار همکاری از آن‌ها را داشت.
بازدار با تأکید بر ضرورت به‌کارگیری عوامل محلی برای جلوگیری از حریق افزود: امکانات باید به‌گونه‌ای بسیج باشد که در کمترین زمان ممکن حریق را پوشش دهیم.
وی خاطرنشان کرد: ایجاد «آتش‌بر» در عرصه‌های منابع طبیعی خیلی کمک می‌کند و تا آنجا که می‌توانیم باید آتش‌بر بزنیم.
«آتش‌بر» می‌تواند مساحت بزرگی را از حریق نجات دهد
فرماندار کوهدشت نیز در سخنانی با اشاره به اینکه ۱۶ نقطه بحرانی بروز حریق در کوهدشت شناسایی‌شده است، اظهار داشت: سال گذشته وقوع ۴۰ مورد آتش‌سوزی را در کوهدشت داشتیم که به‌موقع مهارشده و در ۸ مورد حریق نیز به شهرستان‌های هم‌جوار کمک کردیم.
نور محمد فردی بیرانوند بابیان اینکه برای جلوگیری از بروز حریق در سطح منابع طبیعی باید به مردم آموزش دهیم، تصریح کرد: این آموزش‌ها باهدف فرهنگ‌سازی حفظ طبیعت باید صورت گیرد، باید آسیب‌شناسی شود چرا افرادی که به جنگل‌ها می‌روند منجر به ایجاد آتش‌سوزی می‌شوند.
وی با تأکید بر اینکه بهترین راه‌حل برای پیشگیری از آتش‌سوزی ایجاد «آتش‌بر» است، «آتش‌بر» می‌تواند مساحت بزرگی را از حریق نجات دهد، افزود: البته یکسری از مناطق نیز صعب‌العبور هستند که باید از نیروی انسانی برای پیشگیری و مقابله با آتش‌سوزی در آن مناطق استفاده شود.
باید قرارداد کاری با جوامع محلی در قالب گروه‌های ۱۰ تا ۱۵ نفره ببندیم تا کنترل حریق به افراد بومی منطقه واگذار شود
فرماندار کوهدشت با اشاره به اینکه در مناطق صعب‌العبور اگر «دیده‌بان» به‌موقع وقوع حریق را اطلاع‌رسانی کند، اقدام می‌کنیم و اگر دیده‌بان نباشد ممکن است آتش‌سوزی گسترده شود، ادامه داد: باید قرارداد کاری با جوامع محلی در قالب گروه‌های ۱۰ تا ۱۵ نفره ببندیم تا کنترل حریق به افراد محلی و بومی منطقه واگذار شود.
فرماندار دورود نیز با اشاره به اینکه امسال با توجه به شرایط آب و هوایی احتمال حریق بسیار بالا است، اظهار داشت: مزارع در حال خشک شدن هستند و در دشت و روستا گردشگر زیاد است و عرصه‌های طبیعی با تردد بالای گردشگران مواجه هستند.
علی کورانی فر بابیان اینکه در جریان وقوع آتش‌سوزی‌ها مزارع مردم مغفول می‌ماند، مزارعی که حاصل دسترنج یک سال کشاورز است، تصریح کرد: بیمه هم خسارتی به کشاورزانی که مزارع خود را در آتش‌سوزی‌ها از دست می‌دهد، پرداخت نمی‌کند.
وی با تأکید بر اینکه پیشگیری از وقوع حریق در سطح جنگل‌ها با شعار اتفاق نمی‌افتد و روی آن باید برنامه‌ریزی کنیم، افزود: باید تعداد گشت‌های منابع طبیعی را در مسیر‌ها و روستا‌ها افزایش دهیم.
حقوق «دیده‌بان»ها پرداخت نشد
فرماندار پلدختر نیز در سخنانی بابیان اینکه گستره فعالیت اداره کل منابع طبیعی با امکانات و نیرو‌های آن‌ها همخوانی ندارد، گفت: توزیع اعتبارات مقابله با حریق با توجه به سطح جنگل‌ها و مراتع در سطح شهرستان‌ها باید صورت بگیرد.
نعمت‌الله دستیاری با تأکید بر اینکه سال گذشته مردم منطقه حضور خوبی در سطح منابع طبیعی داشتند و شاهد کاهش ۹۴ درصدی آتش‌سوزی‌ها بودیم، افزود: ۵۱ میلیون تومان قرارداد با نیرو‌های دیده‌بان در سطح جنگل‌ها داشتیم که تنها ۲۴ میلیون تومان از این قرارداد پرداخت شد.
وی یادآور شد: باید راه‌حلی برای پرداخت حقوق دیده‌بان‌ها داشته باشیم و این نیرو‌ها را قانع به ادامه همکاری کنیم.
اختلاف بهره‌برداران عرصه منابع ملی و کشاورزی عامل بروز حریق است
فرماندار دوره چگنی با اشاره به اینکه در زمان برداشت محصول کشاورز‌ها کمترین آتش‌سوزی را در سطح منابع طبیعی داریم، اظهار داشت: وقتی کشت‌ها برداشت می‌شود و غلات جمع‌آوری می‌شود بعد آتش‌سوزی شروع می‌شود، این امر نشان می‌دهد که بخشی از آتش‌سوزی‌ها به اختلاف بین بهره‌برداران کشاورزی و منابع طبیعی برمی‌گردد.
قدرت الله ترابی نژاد با تأکید بر اینکه باید اختلاف بین عرصه منابع ملی و منابع طبیعی و کشاورزی را حل‌وفصل کنیم، ادامه داد: اگر نهضتی در ایجاد «آتش‌بر» در سطح مراتع و جنگل‌ها نداشته باشیم با مشکل مواجه می‌شویم.
وی بابیان اینکه استفاده از بالگرد برای دسترسی سریع به مناطقی که دچار حریق شده‌اند، ضروری است، تصریح کرد: متأسفانه سال گذشته در جریان یک حریق ۳ تا ۴ ساعت ماندیم بالگرد بیاید که در آخر گفتند هلی‌کوپتر بنزین ندارد.
در آتش‌سوزی‌های سال گذشته در شهرستان دوره چگنی ۵ تا ۶ نفر فوت شدند
فرماندار دوره چگنی یادآور شد: همچنین در آتش‌سوزی‌های سال گذشته ۵ تا ۶ نفر فوت شدند، اما چون بیمه بی‌نام نبود نتوانستیم به خانواده آن‌ها مبلغی پرداخت کنیم، لذا امسال همکاری مردم برای اطفای حریق کاهش می‌یابد.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست لرستان نیز در سخنانی با اشاره به اینکه در اطفای حریق، امکانات به‌صورت پراکنده به کار گرفته می‌شود و متأسفانه اثرگذاری کافی را ندارد، اظهار داشت: باید هماهنگی نسبی به وجود آید که در اولین اعلام آتش‌سوزی همه دستگاه‌ها وظایف خود را بدانند.
ناهماهنگی در اعزام بالگرد به مناطق بروز حریق
مهرداد فتحی بیرانوند بابیان اینکه عدم هماهنگی در فرودگاه خرم‌آباد برای اعزام بالگرد به مناطق حریق به یک مشکل جدی تبدیل‌شده است، تصریح کرد: مقدمات پرواز بالگرد خود زمان یک تا دو ساعته را نیاز دارد و باید با فرودگاه رایزنی شود تا این مشکلات برطرف شود.
وی با تأکید بر اینکه در ۹۹ درصد آتش‌سوزی‌ها عامل انسانی دخیل است، این عامل انسانی به دودسته عمدی و غیرعمدی تقسیم می‌شود که ازاین‌جهت ۹۵ درصد آتش‌سوزی‌های با منشأ انسانی غیرعمدی هستند، افزود: آتش روشن کردن مردم، گردشگران و چوپان‌ها در عرصه‌های طبیعی عامل این آتش‌سوزی‌ها است.
به‌هرروی، پیشگیری و مقابله با آتش‌سوزی مسئله‌ای است که نیازمند همکاری و هماهنگی دستگاه‌های اجرایی، سازمان‌های مردم‌نهاد و مردم محلی است؛ این در حالی است که سطح این هماهنگی‌ها در لرستان هنوز به نقطه مطلوب و لازم نرسیده است. از سوی دیگر کمبود امکانات اطفای حریق باعث شده تا نیرو‌های انسانی حاضر در محل آتش‌سوزی نتوانند اقدامات لازم را برای اطفای به‌موقع حریق انجام دهند.
سؤال اینجاست که چند بار دیگر باید جنگل‌های لرستان در آتش بسوزند تا امکانات و شرایط لازم برای نجات این سرمایه ملی فراهم شود؟!