تلاش تزارها برای فرار از تحریم

خبرگزاری مهر: خط لوله نورد استریم ۲ که قرار است تا سال ۲۰۱۹ عملیاتی شود، این روز‌ها با مخالفت‌های جدی و حتی تهدید به تحریم از طرف آمریکایی‌ها مواجه شده است. به گفته کارشناسان اما، تجربه صادرات گاز روسیه که طی سال‌های گذشته، مانع اعمال تحریم‌های امریکا علیه این کشور شده، دلیل اصلی این جنگ گازی تمام عیار است. قرارداد خط لوله نورد استریم ۲ در سال ۲۰۱۴ میان روسیه و آلمان منعقد شد. این قرارداد که در واقع الحاقیه‌ای به قرارداد نورداستریم ۱ است، برای افزایش صادرات گاز روسیه به آلمان طراحی شده است. بهره‌برداری از این خط لوله طبق قرارداد، قرار است در سال ۲۰۱۹ باشد؛ اما از همان ابتدا، این قرارداد با، اما و اگر‌ها و تهدیدات آمریکا رو برو بوده است؛ به طوری که ۱۹ سناتور آمریکا به ترامپ نامه نوشته و از وی خواستند به هر طریقی از اجرای این قرارداد جلوگیری کند. همچنین ترامپ و دیگر سیاستمداران آمریکا در مقاطع مختلف، از تحریم شرکت‌های همکاری کننده با این پروژه سخن به میان آورده‌اند؛ اما چرا امریکا با اجرای این قرارداد مخالف است؟ سیدعلی حسینی، کارشناس انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره علت این مخالفت از سوی آمریکایی‌ها گفت: آمریکا از سال ۲۰۱۶ وارد بازار ال. ان. جی شده و با بهره برداری از ۲ پایانه ال. ان. جی به جمع صادر کنندگان ال. ان. جی پیوسته است. همچنین این کشور در حال احداث ۳ پایانه دیگر ال. ان. جی بوده و به دنبال بازاریابی برای ال. ان. جی تولیدی آن‌ها است؛ بنابراین این کشور بدنبال جذب بازار اروپا به عنوان بازاری در دسترس و پرسود است. آمریکایی‌ها در گوشه رینگ وی با اشاره به اینکه اگر خط لوله نورداستریم ۲ عملیاتی شود، قطعا آمریکا با کاهش تمایل اروپا برای خرید ال. ان. جی این کشور مواجه خواهد شد، ادامه داد: این موضوع برای ترامپ که عمده وعده‌های انتخاباتی‌اش اقتصادی بوده، اصلا قابل قبول نیست؛ به همین دلیل ترامپ تلاش می‌کند ضمن انجام مذاکرات به کشور‌های اروپایی به منظور منصرف کردن آن‌ها در مشارکت در این خط لوله، با تهدید و اعمال تحریم مانع اجرایی شدن این خط لوله شود. این کارشناس با بیان اینکه روسیه در حال حاضر ۱۵۰ میلیارد مترمکعب گاز یعنی نزدیک به یک سوم گاز مصرفی اروپا را تامین می‌کند، افزود: با اجرای نورد استریم ۲، ظرفیت صادرات گاز روسیه به اروپا به ۲۰۰ میلیارد متر مکعب می‌رسد که این افزایش ظرفیت صادرات گاز باعث خواهد شد تا وابستگی اروپا به عنوان متحد امریکا، به روسیه از منظر انرژی افزایش یابد و به تبع آن، این موضوع بر اتحاد استراتژیک اروپا با آمریکا اثر گذار باشد؛ به نحوی که کشور‌های اروپایی با اقدامات امریکا علیه روسیه که این روز‌ها بیش از پیش شدت گرفته است همراهی نکنند. طبق گفته حسینی، با اجرای خط لوله نورد استریم ۲، از اهمیت خطوط لوله انتقال گاز روسیه به اروپا از طریق اوکراین و لهستان به عنوان متحدان استراتژیک آمریکا کاسته می‌شود. از آنجایی که در حال حاضر ۳۷ درصد گاز صادراتی روسیه به اروپا از مسیر اوکراین و لهستان می‌گذرد، بنابراین امنیت این دو کشور هم برای روسیه و هم برای اروپا مهم است. در این میان، با عملیاتی شدن نورد استریم ۲، سهم گاز صادراتی روسیه از مسیر این دو کشور کاهش پیدا می‌کند؛ بنابراین علاوه بر انکه این موضوع بر درآمد حاصل از ترانزیت گاز برای این دو کشور تاثیر گذار خواهد بود، با کاهش اهمیت ژئوپلتیک این دو کشور، امنیت ان‌ها نیز تحت تاثیر قرارخواهد گرفت. این دو موضوع باعث شده است تا این دو کشور با خط لوله نورد استریم ۲ به طور جدی مخالفت کنند و حتی از آمریکا بخواهند تا تحریم‌های شدیدی را بر این خط لوله اعمال کند. ایستادگی سرسختانه ژرمن‌ها وی با تاکید بر اینکه دو طرف این قرارداد یعنی روسیه و آلمان نیز منافعی دارند که به طور سرسختانه در مقابل مخالفت‌ها ایستاده اند، تصریح کرد: آلمان از آنجایی که مسیر نورد استریم کوتاه‌تر بوده و هزینه کمتری دارد، این مسیر را به مسیر فعلی یعنی خط لوله اوکراین ترجیح می‌دهد و از طرفی نیز آلمان هاب گازی اروپا بوده و به دنبال تثبیت و افزایش ظرفیت هابی خود است. از سویی دیگر روسیه نیز اولا به دلیل مسیر کوتاهتر و هزینه کمتر نورد استریم ۲، ثانیا افزایش وابستگی اروپا به خود و ثالثا متنوع کردن مسیر‌های صادرات گاز خود به اروپا برای کاهش وابستگی به اوکراین بدنبال عملیاتی کردن این پروژه مطابق برنامه است. حسینی گفت: هر چند آمریکا بار‌ها این خط لوله را تهدید به تحریم کرده است تا بتواند ضمن حفظ منافع خود و متحدانش از نفوذ بیشتر روسیه در اروپا جلوگیری کند، اما به دو دلیل، تحریم این خط لوله بعید به نظر می‌رسد. نخست اینکه در این پروژه شرکت‌های بزرگ انگلیسی، هلندی، فرانسوی، آلمانی و اتریشی حضور دارند که در صورت تحریم آن، این شرکت‌ها متضرر می‌شوند و قطعا کشور‌های اروپایی که شرکت‌های آن‌ها سهامدار خط لوله هستند، اجازه تحریم و جریمه شدن شرکت‌های بزرگ نفتی خود را نخواهند داد. این کارشناس انرژی با اشاره به اینکه تجربه گذشته نشان می‌دهد، این تحریم کار آمد نیست، اظهار داشت: در زمان اجرای خط لوله برادری روسیه به اروپا، امریکا به طور جدی با اجرای این خط لوله مخالفت کرد و حتی تحریم‌های سرسختانه‌ای نیز علیه شرکت‌های اروپایی اعمال کرد؛ اما به دلیل نیاز روزافزون اروپا به گاز روسیه کشور‌های اروپایی با آمریکا همراهی نکردند و نهایتا این خط لوله اجرایی شد. کشمکش بر سر بازار اروپا به گفته وی، نزاع بین روسیه و آمریکا از دو وجه قابل بررسی است. وجه اول اقتصادی است که بر اساس آن هر دو کشور به دنبال بدست آوردن بازار گاز اروپا و به فروش رساندن گاز خود هستند. ولی اصل موضوع، ابعاد سیاسی صادرات گاز است. از دیدگاه سیاسی، روسیه به دنبال وابسته کردن اروپا به خود است. این کشور در سال‌های اخیر علاوه بر درآمد هنگفتی که از صادرات گاز بدست آورده، آن را اهرمی قرار داده است تا مانع تحریم‌های امریکا و اروپا علیه خود شود؛ بنابراین روسیه تلاش می‌کند با اجرای این خط لوله علاوه بر افزایش درآمد‌های خود از این طریق، با وابسته کردن هر چه بیشتر اروپا، سایه تحریم‌ها را از خود دورتر کند. حسینی ادامه داد: در مقابل امریکا علاوه بر آنکه درصدد فروش ال. ان. جی خود به این کشور‌های اروپایی است، به دنبال آن است تا مانع وابستگی بیشتر متحدان اروپایی خود به روسیه شود؛ چرا که می‌داند در صورت اجرایی شدن این خط لوله امکان تحریم آن وجود نخواهد داشت؛ بنابراین به نظر می‌رسد ابعاد سیاسی این نزاع بر ابعاد اقتصادی آن سایه افکنده است، چراکه اگر نزاع فقط برای فروش ال. ان. جی بود، بازار‌های شرق آسیا بسیار جذاب‌تر برای ال. ان. جی امریکا وجود دارد. آنچه که مشخص است دو کشور به یک جنگ گازی تمام عیار وارد شده اند؛ جنگی که تحریم در آن دیگر نمی‌تواند یک ابزار کارآمد باشد. عبرت بگیریم جنگ گازی بین روسیه و آمریکا برای کشور ما تجربه گرانقدری است؛ چرا که ایران به عنوان بزرگترین دارنده ذخایر گاز دنیا می‌تواند همچون روسیه علاوه بر استفاده از منافع اقتصادی صادرات گاز، از منافع سیاسی آن بهره ببرد. در واقع برای کشور ما که همواره سایه تحریم بر سر آن سنگینی می‌کند، صادرات گاز فرصتی است تا همچون روسیه مانع اعمال تحریم علیه خود شویم. ولادیمیر پوتین، رییس جمهوری روسیه چندی پیش گفته بود که این کشور آمادگی دارد به منظور ترانزیت گاز از طریق خاک اوکراین با کی‌یف وارد مذاکره شود. وی پس از دیدار با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، در شهر سوچی گفت: پروژه خط لوله گازی نورد استریم- ۲ ربطی به مواضع سیاسی ندارد و از نظر وی، این طرح فقط یک پروژه تجاری به شمار می‌آید. پروژه احداث خط لوله گازی نورد استریم-۲ در نظر دارد سالانه ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی روسیه را از مسیر دریای بالتیک به آلمان و اتحادیه اروپا برساند که در ۸۶ درصد از این مسیر (پیش از انشعاب آن) از خط اصلی نورد استریم استفاده می‌شود.