قراضه، رمز برقراری توازن در زنجیره فولاد

خبرگزاری مهر: مهرشاد خمسه، کارشناس حوزه فولاد در یادداشتی که به ارسال کرده، آورده است: قراضه یکی از عناصر بسیار مهم در تولید فولاد به حساب می‌آید. موضوع قراضه در دنیا به دلیل محدود بودن منابع و همچنین افزایش روزبه‌روز قیمت آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از طرفی در کشور ایران به دلیل پایین بودن سرانه مصرف فولاد نگرانی‌ها بابت تامین قراضه مورد نیاز چه در حال و چه در افق ۱۴۰۴ افزایش یافته است. سرانه مصرف فولاد در دنیا به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی کشور‌ها محسوب می‌شود. ایران با سرانه مصرف فولاد حدود ۲۰۰ کیلوگرم کمی بالاتر از متوسط دنیا قرار دارد، اما در مقایسه با کشور‌های توسعه یافته راه طولانی پیش رو است. مهمترین علت آن عمر مفید محصولات است. به عنوان مثال یک ساختمان در کشور چین بعد از ۷ سال تخریب می‌شود، اما این عدد در ایران حدود ۳۰ سال است. یا در کشور کره جنوبی که بالاترین سرانه مصرف فولاد دنیا را دارد، یک خودرو بعد از نهایتا ۷ سال اسقاط می‌شود در حالی که خودرو‌های ۱۵ ساله به راحتی در ایران تردد دارند. این بازه طولانی سبب پایین آمدن سرانه مصرف خواهد شد. در رابطه با میزان تولید قراضه در کشور آمار‌های ضد و نقیض فراوانی وجود دارد. با فرض سرانه بازیافت فولاد ۲۵ کیلوگرم و جمعیت ۸۰ میلیون نفری حدود ۲ میلیون تن قراضه در کشور تولید می‌شود. این در حالی است که نیاز فولادسازان کشور در حال حاضر حدود ۳ تا ۴ میلیون تن است. با این وجود به طور متوسط حدود ۱.۵ میلیون تن کسری قراضه در کشور وجود دارد که باعث شده فولادساز درصد آهن اسفنجی را در کوره بالا ببرد. این موضوع هم در کوتاه مدت و هم در دراز مدت اثرات منفی بر زنجیره فولاد ایران خواهد گذاشت. با کاهش مصرف قراضه به ناچار مصرف آهن اسفنجی و به تبع آن مصرف سنگ آهن که منبعی تجدید ناپذیر است افزایش خواهد یافت. با ادامه روند فعلی و همچنین صادرات بی رویه سنگ آهن، معادن ما بعد از افق ۱۴۰۴ برای مدت کوتاهی (حدود ۱۰ سال) پاسخگوی نیاز کارخانجات فولادسازی خواهند بود. کمبود قراضه به تنهایی می‌تواند تمامی محاسبات زنجیره فولاد برای دستیابی به افق را بر هم بزند. در ایران به غیر از کوره‌های القایی که تقریبا ۱۰۰% از قراضه استفاده می‌کنند، در کوره‌های قوس و بلند به طور متوسط حدود ۱۰درصد قراضه مصرف می‌شود. لازم به ذکر است که این عدد در اکثر کشور‌های فعال فولادی به طور متوسط ۴۰% می‌باشد. به منظور تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ با فرض مصرف قراضه حدود ۲۰% کوره، تقریبا ۱۱ میلیون تن قراضه در کشور مورد نیاز خواهد بود. طبق پیش‌بینی‌های انجام شده اگر سرانه بازیافت قراضه در افق ۱۴۰۴ حدود ۴۰ کیلوگرم و جمعیت کشور حدود ۹۰ میلیون نفر باشد حدود ۳.۶ میلیون تن قراضه تولید خواهد شد که به هیچ عنوان نمی‌تواند پاسخگوی نیاز چشم انداز فولادی باشد. به همین دلیل می‌بایست تمهیدات ویژه‌ای در این خصوص در نظر گرفته شود. نکته جالب توجهی که وجود دارد بی‌تفاوتی مسئولان به موضوع قراضه است. طبق بررسی‌های انجام شده تقریبا اکثر قراضه‌های آهنی مشمول تعرفه ۵ درصدی واردات هستند. به چه دلیل کالایی که در داخل کشور با کمبود مواجه است و تقاضای بالایی دارد و همچنین ارزش افزوده حاصل از آن (تولید فولاد) بالاست مشمول تعرفه ۵ درصدی است؟ این در حالی است که در سال ۹۵ تعرفه واردات قراضه که در آن زمان تقاضای بالایی داشته ۱۵ درصد بوده است. دولت می‌بایست در سال حمایت از کالای ایرانی و تولید داخل، واردات انواع قراضه به داخل را بدون اعمال تعرفه تسهیل نموده و همچنین صادرات قراضه‌های مورد نیاز فولادسازی را ممنوع کند. متاسفانه بازار قراضه به جای اینکه در کنترل دولت باشد در دست دلالانی است که قراضه را با قیمت نازل خریداری کرده و با سود بالایی به کشور‌هایی نظیر ترکیه صادر می‌کنند. از طرفی بهتر است دولت در اعمال سیاست‌های تعرفه‌ای به صورت دینامیک عمل کرده و در هر شرایط زمانی با رصد بازار داخلی و خارجی به وضع قوانین تعرفه‌ای بپردازد. از اقدامات مهم دیگر که می‌بایست جهت رسیدن به چشم انداز فولادی مدنظر قرار داد شناسایی بازار‌های خارجی قراضه به منظور واردات این ماده ارزشمند می‌باشد. اخیرا با تداوم جنگ تجاری ایالات متحده به عنوان بزرگترین صادرکننده قراضه دنیا با کشور‌های آسیایی و حمایت از فولادسازان داخلی، مصرف قراضه در ایالات متحده افزایش یافته و میزان صادرات این کشور به طرز چشمگیری کاهش پیدا کرده است. با کاهش عرضه این ماده و تداوم افزایش تقاضا، قیمت این ماده در حال افزایش است و به مرز ۳۶۵ دلار به ازاء ۱ تن نیز رسیده است؛ بنابراین تامین کسری قراضه کشور کار آسانی نبوده و نیازمند ایجاد ارتباط قوی با صادرکنندگان آن می‌باشد. لازم به ذکر است رفع معضل قراضه موجب کاهش استفاده از منابع سنگ آهن و ایجاد توازن در زنجیره فولاد خواهد شد در صورتی که: ۱- واردات بدون اعمال تعرفه تا جبران کسری داخل انجام شود ۲- سیاست‌هایی جهت افزایش سرانه مصرف فولاد اتخاذ شود.