موانع پیش روی حریری برای تشکیل کابینه

خبرگزاری تسنیم: با انتخاب سعد حریری به عنوان فرد مأمور تشکیل کابینه جدید لبنان، روند تحولات سیاسی این کشور وارد فاز تازه‌ای شد. حریری با رأی نسبتا بالا به عنوان فرد مامور تشکیل کابینه انتخاب شد، این بدان معنا است که احتمالاً در روند تشکیل کابینه با مشکلات کمتری مواجه خواهد شد. این رویکرد زمانی تقویت می‌شود که می‌بینیم تمامی گروه‌های سیاسی لبنان از ضرورت تسریع در تشکیل دولت جدید با توجه به مشکلات فزاینده سیاسی و اقتصادی موجود بر سر راه لبنان صحبت می‌کند و دست کم در این زمینه وفاق ملی به وجود آمده است. موانع فراروی حریری در تشکیل کابینه اما در عین حال باید به این نکته توجه داشت که رای دادن به نخست‌وزیری حریری متفاوت از انتظار‌های احتمالی برای تصدی پست‌های مختلف وزارتی به ویژه پست‌های کلیدی است. اتفاقی که همواره به یکی از موانع تشکیل سریع کابینه لبنان منجر شده است. چانه‌زنی‌های سیاسی بین گروه‌های سیاسی مختلف به ویژه هنگامی با ابهام بیشتر مواجه خواهد شد که نگاهی به نتایج متفاوت انتخابات گذشته پارلمانی در لبنان می‌کنیم. گروه‌های سیاسی که پیش از این حجم بالایی از پست‌های وزارتی را از آن خود کرده بودند، به علت نتایج ضعیفی که در انتخابات جاری به دست آوردند، احتمالا تمایلی به کاستن از سهمیه گذشته خود ندارند و در مقابل، گروه‌های دیگری که توانستند رای بیشتری از مردم برای خود بگیرند، انتظار دارند که بر اساس موقعیت تازه‌ای که به دست آورده‌اند، به پست‌های بیشتر دست پیدا کنند. به هر حال با توجه به رویکرد‌های متفاوت و احیانا متضادی که در عرصه سیاسی لبنان بین گروه‌های مختلف وجود دارد، بعید به نظر می‌رسد سعد حریری بتواند دولت وفاق ملی تشکیل بدهد و دولت وی بیشتر جنبه‌های دولت حداکثری را خواهد داشت. از سوی دیگر حریری طی روز‌های آینده باید ثابت کند که در دوره جدید نخست وزیری در لبنان، تسلیم مطلق خواسته‌های آمریکا و عربستان نخواهد شد، چرا که سر خم کردن در برابر فشار‌های واشنگتن و ریاض به ویژه در شرایط کنونی که آن‌ها به دنبال مداخله در امور داخلی لبنان و محروم کردن حزب‌الله از نقش طبیعی‌اش در دولت هستند، باعث پیچیده‌تر شدن اوضاع و افزایش ابهام در رایزنی‌های پارلمانی برای توزیع پست‌های وزارتی خواهد بود. در هر حال، روز‌های آینده که بنا به گفته نبیه بری پارلمان لبنان رایزنی‌های میان نمایندگان را از روز دوشنبه آغاز خواهد کرد، آزمون سختی برای حریری است تا نشان دهد دوره گذشته لبنان که در آن نخست وزیر این کشور در کشوری دیگر به گروگان گرفته می‌شود و دولت لبنان جسارت انجام هیچ کاری ضد کشور مقابل را ندارد، به پایان رسیده است. پست‌های وزارتی کلیدی چهار گانه (وزارت کشور و امور خارجه و دفاع و امور مالی) و مشخص شدن جریان‌هایی که این وزارتخانه‌ها را تحت کنترل خود می‌گیرند، همواره به عنوان یکی از موانع اصلی رایزنی‌ها برای تشکیل دولت به شمار می‌رود. به ویژه در شرایطی که برخی فراکسیون‌های پارلمانی سخت‌گیری بالایی در تصدی این پست‌ها از خود نشان می‌دهند. سعد حریری در سخنان خود پس از مأمور شدن به تشکیل کابینه جدید از مشکلات فراروی لبنان نظیر آوارگان سوری و فساد و سیاست بی‌طرفی لبنان در تحولات منطقه سخن گفت. این در حالی است که دولت لبنان به ویژه در شرایط کنونی که هجمه گسترده منطقه‌ای و بین‌المللی ضد حزب الله به عنوان یکی از ساختار‌های آن به وجود آمده، باید تلاش خود را برای جلوگیری از این هجمه‌ها به کار بگیرد. البته به نظر می‌رسد نخست‌وزیر مأمور تشکیل کابینه از این فشار‌ها ناراضی هم نیست، چرا که این روند را باعث کاسته شدن از حجم توقعات حزب‌الله می‌داند و در یکی از سخنرانی‌های اخیر خود بدون محکوم کردن اقدامات آمریکا و رژیم سعودی در مداخله در امور داخلی این کشور، گفته است که احتمالا تحریم‌ها ضد حزب‌الله به تسریع در تشکیل دولت لبنان منجر شود. با وجود تمام این مسائل به نظر می‌رسد که روند تشکیل دولت زمان طولانی را نیاز نداشته باشد. محمد رعد رئیس فراکسیون پارلمانی وفاداری به مقاومت اعلام کرده است که این حزب گرچه سعد حریری را برای نخست‌وزیری لبنان پیشنهاد نداده، اما آمادگی لازم برای تسهیل در روند تشکیل دولت را دارد. حزب الله معتقد است که تغییر کلی در روند مدیریت حریری در دوره جدید به وجود نخواهد آمد، اما با این حال سخت‌گیری بیشتر برای گرفتن حق طبیعی حزب الله، می‌تواند باعث افزایش فشار‌های اقتصادی به مردم این کشور شود. در این بخش برای روشن‌تر شدن بیشتر مواضع سعد حریری نگاهی به زندگینامه این سیاست‌مدار لبنانی خالی از لطف نیست. زندگینامه سعد حریری «سعدالدین الحریری» ۴۸ ساله، «آقا زاده لبنانی» حریری در سال ۱۹۷۰ میلادی در ریاض پایتخت عربستان سعودی به دنیا آمد و به جز شناسنامه لبنانی دارای تابعیت سعودی و فرانسوی نیز هست. او به دلیل اینکه در گذشته در فرانسه زندگی کرده، تابعیت فرانسه را نیز همراه دارد. وی دانش‌آموخته رشته مدیریت بازرگانی از دانشگاه "جرج تاون" واشنگتن است. ستاره بخت حریری در دنیای سیاسی هنگامی تابیدن گرفت که «رفیق الحریری» پدر وی و نخست‌وزیر اسبق لبنان در سال ۲۰۰۵ در انفجاری مشکوک در بیروت کشته شد. حریری تا پیش از مرگ پدر در عرصه سیاسی لبنان حضور نداشت و اغلب به اداره شرکت‌های بازرگانی و مالی پدرش در عربستان و لبنان مشغول بود. سعد همچنین رئیس کمیته اجرایی شرکت سعودی «اوژه تلکام» است. وی علاوه بر ریاست این شرکت، ریاست چند شرکت دیگر را نیز در اختیار دارد. "مجله فوربس" در سال ۲۰۰۷ میلادی نام وی را در لیست ثروتمند‌ترین افراد جهان عرب آورد. دارایی‌های وی در آن زمان به بیش از ۳/۲ میلیارد دلار می‌رسید. وی نیز مانند پدر خود روابط قوی با خانواده پادشاهی عربستان دارد، البته غیر از مورد اخیری که در سفر وی به عربستان به وجود آمد و باعث به گروگان گرفته شدن وی در عربستان شد. با این وجود حریری بعد از این اتفاق نیز تلاش نکرد از زیر پرچم ریاض خارج شود و اسرار این سفر را همچنان در دل خود نگه داشت و اقدام به توجیه این اقدام عربستان کرد. سعد الحریری با "لارا بشیر العظم" که یک عراقی تبعه سوری است، ازدواج کرده است. علاقه وی به خاندان سعودی به اندازه‌ای است که حتی نام یکی از فرزندان خود را "عبدالعزیز" گذاشته است. او یک پسر دیگر به نام "حسام‌الدین" و یک دختر به نام "لؤلؤ" دارد. حریری پس از مرگ پدر در انتخابات پارلمانی لبنان در سال ۲۰۰۵ میلادی به عنوان نماینده به پارلمان راه یافت و ریاست فراکسیون پارلمانی المستقبل را بر عهده گرفت. ائتلاف سعد حریری در انتخابات پارلمانی لبنان که در سال ۲۰۰۹ میلادی برگزار شد، توانست اکثریت پارلمانی را به دست آورد و مدتی بعد حریری به عنوان نخست وزیر منتخب از سوی این پارلمان انتخاب شد. دی ماه سال ۱۳۸۹ بود با استعفای وزاری جریان ۸ مارس، دولت سعد حریری در حالی که وی در سفری طولانی مدت و ۱۰ روزه در آمریکا به سر می‌برد، ساقط شد و به این ترتیب قدرت سیاسی حریری در لبنان متوقف شد. وی در ۳ نوامبر سال ۲۰۱۶ بعد از یک دوره سه ساله زندگی در خارج از لبنان بار دیگر به لبنان بازگشت و نخست‌وزیر این کشور شد. حریری در ۴ نوامبر ۲۰۱۷ پس از یکسال نخست‌وزیری به‌طور غیرمنتظره به عربستان سفر کرد و ناپدید شد. در ریاض کلیپی از استعفای وی از دولت توسط او قرائت شد، حریری سرانجام ۲۱ نوامبر، یعنی ۱۸ روز پس از اعلام استعفای خود در حالی که دو فرزندش همچنان در عربستان بودند، به لبنان بازگشت. او در بازگشت از ریاض، استعفای خود از نخست‌وزیری را پس گرفت. سابقه مواضع سیاسی حریری بر اساس اسناد افشاشده ویکی‌لیکس سعد الحریری در دیدار با مسؤولان ارشد کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا در بیروت در سال ۲۰۰۶ میلادی آن‌ها را تشویق کرده بود که در راستای براندازی نظام سوریه تلاش کنند. حریری در این دیدار گفته بود: اگر سوریه را کنار نگذاریم و علیه این کشور تحریم‌هایی را اعلام نکنیم، سوریه هرگز تغییر نخواهد کرد، باید به طور کلی خود را از نظام سوریه خلاص کنیم. دومین محوری که حریری پس از کنار رفتن از قدرت، در مسیر آن فعالیت گسترده‌ای را شروع کرد، تلاش برای براندازی دولت نجیب میقاتی در لبنان بود. ۱۴ مارس هرگز ابایی از بروز تلاش‌های خود در این مسیر نداشت و حتی رسماً اعلام کرد که از تمامی راهکار‌های ممکن برای ساقط‌کردن دولت میقاتی استفاده خواهد کرد. تشدید گفتمان تند و آتشین سیاسی در تعامل با گروه مقابل، همنوایی با اهداف آمریکایی ـ. صهیونیستی در خلع سلاح مقاومت، افزایش کارشکنی‌ها در مسیر اصلاحات سیاسی و اجتماعی دولت، تلاش برای ایجاد ناامنی و هرج و مرج در کشور و کشاندن رد پای بحران در سوریه به لبنان از جمله تلاش‌هایی بود که در کمتر از دو سال از سوی حریری علیه لبنان پیاده شد. تولد سعد حریری در ریاض و ارتباطات تنگاتنگ رفیق الحریری با خاندان حکومتی و مناسبات اقتصادی وی با ریاض باعث شده سعد نیز دلبستگی زیادی به عربستان داشته باشد. وی همواره مواضعی در مخالفت با محور مقاومت در لبنان از خود نشان می‌دهد و در حالی که طی سال‌های اولیه بحران سوریه، همواره از لزوم سقوط دولت این کشور دم می‌زد، اما وقتی معادله‌های قدرت با ورود حزب‌الله به عرصه نبرد‌های سوریه بازگشت، وی از ضرورت بی‌طرفی لبنان نسبت به تحولات منطقه سخن گفت.