پذیرش معتادان قلابی در کمپ‌های ترک اعتیاد!
بیش از ۴۴ هزار معتاد در مراکز درمان اعتیاد بهزیستی تحت درمانند، اما در همین اوضاعی که کمپ‌های معتادان با کمبود ظرفیت مواجه شده، متکدیان یا بی‌خانمان‌ها با ظاهری همانند معتادان به این مراکز می‌آیند؛ مراکزی که معتادانی با شرایط ویژه دارد!
خبرگزاری فارس: در حال حاضر ۳۱ هزار معتاد در قالب تبصره ۲ ماده ۱۶ تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارند و در مجموع بیش از ۴۴ هزار معتاد در مراکز ماده ۱۶ و مراکز تبصره ۲ در استان‌های مختلف ساماندهی شده و از خدمات درمان اعتیاد بهره‌مند شده اند.
با این وجود برخی از مسائل در مورد مراکز ماده ۱۶ و تعیین مصادیق تجاهر معتادان نیازمند شفاف سازی هستند، چرا که میان دستگاه‌های مختلف در تعریف تجاهر اختلاف نظر وجود دارد.
از جمله موارد اختلاف نظر این است که مصادیق تعیین معتادان متجاهر به روشنی مشخص نیست چراکه بر اساس آیین نامه ماده ۱۶ وظیفه تعیین مصادیق وضعیت تجاهر معتادان بر عهده سازمان بهزیستی کشور است، اما چندی بعد، پس از جلسه ستاد مبارزه با مواد مخدر به ریاست رئیس جمهور که در آن آیین نامه مراکز ماده ۱۶ تصویب و ابلاغ شد، مقرر شد تا دستورالعمل تاسیس و مدیریت این مراکز نیز توسط بهزیستی تدوین، ولی با امضای دبیر کل ابلاغ شود.
این در حالی است که براساس قانون باید این معتادان در کمپ‌های ترک اعتیاد با شرایط ویژه‌ای از جمله غربالگری‌های پزشکی نگهداری شوند و با سایر معتادان دیگر در یکجا نباشند، اما مشخص نبودن مصادیق قانونی باعث شده است تا بسیاری از افرادی که تحویل سازمان بهزیستی می‌شوند، معتاد نبوده و تنها متکدی باشند. همچنین برخی از آن‌ها نیز اگرچه معتاد هستند، اما وضعیت تجاهر ندارند و نظارتی هم بر روی آن‌ها نمی‌شود.
گاهی نیز برخی از افراد خودشان به شکل داوطلبانه برای درمان اعتیاد به این مراکز مراجعه می‌کنند، اما در وضعیت معتادان متجاهر قرار ندارند؛ به همین دلیل منصفانه نیست که این افراد با هزینه دولت و بودجه این بخش، وارد پروسه درمان شوند و صرف این هزینه برای آن‌ها از این منبع توجیهی ندارد کما اینکه در شرایط فعلی همیشه سازمان‌های حمایتی از کمبود فضای نگهداری معتادان و کمپ‌ها گلایه دارند.
بهزیستی را تنها گذاشته‌اند
فرید براتی سده معاون دفتر اعتیاد درمان و پیشگیری سازمان بهزیستی نیز به خبرگزاری فارس می‌گوید: بهزیستی به طور کلی محدودیتی برای نگهداری از معتادان در کمپ‌ها ندارد ضمن اینکه ما کمپ‌های بسیاری در اختیار داریم که هنوز ظرفیت زیادی را برای حضور افراد معتاد دارند؛ اما سازمان‌های دیگر، بهزیستی را تنها گذاشته اند.
براتی معتقد است که در بحث جمع آوری معتادان از آغاز کار در دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر دستگاه‌های مختلف، وظایفی را برعهده گرفتند که اجرای این طرح نیز بر عهده بهزیستی قرار گرفت و قرار بود همه دستگاه‌ها وظایف محول شده را اجرایی کنند؛ اما بعد از مدتی از اجرای این طرح اقداماتی که هم اکنون دستگاه‌هایی مانند وزارت بهداشت و نیروی انتظامی انجام می‌دهد نشان می‌دهد که تمام آن‌ها کار را به بهزیستی محول کرده اند که این موضوع نگران کننده است.
وی می‌گوید: علیرغم تفاهم نامه با دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر که تمامی وظایف در آن عنوان شده، اما به نظر می‌رسد، دستگاه‌ها نظر دیگری دارند و با ورود بهزیستی به تعهداتشان عمل نمی‌کنند و حتی هزینه‌های طرح را نیز بر دوش بهزیستی می‌گذارند.
کوتاهی وزارت بهداشت در درمان معتادان/ نیروی انتظامی زیر قول خود زد
به گفته معاون درمان اعتیاد بهزیستی، وزارت بهداشت براساس تفاهم نامه مذکور قرار بود معتادان متجاهری که دارای بیماری‌ای غیر از اعتیاد هستند را درمان و هزینه‌های آن‌ها را تقبل کند، اما در حال حاضر وزارت بهداشت عنوان می‌کند که اجرای این طرح مصوبه هیئت دولت می‌خواهد و هزینه‌های درمان را به بهزیستی نمی‌دهد در حالی که این اعتبار برای سازمان در هیچ جای بودجه دیده نشده است.
وی به مراکز ماده ۱۶ نگهداری معتادان متجاهر اشاره کرده و می‌گوید: در هر مرکز ۴۰۰ نفر نیرو می‌توان نگهداری کرد و قرار بود نیروی انتظامی براساس تفاهم نامه با ستاد، تأمین نیروی فیزیکی این مرکز را انجام دهد و در دو سه استان نیروی انتظامی، نیرو‌های خود را مستقر کرده و عنوان کرده که بهزیستی باید هزینه‌های آن را بدهد. در حالی که بودجه‌ای به این منظور به ما اختصاص داده نشده است.
براتی سده ادامه می‌دهد: در تمامی استان ها، قضات و دادسرا به بهزیستی فشار می‌آورند که مراکز ماده ۱۶ برای معتادان متجاهر ایجاد کند در حالی که براساس مصوبه ستاد مبارزه با مواد مخدر، دبیرخانه ستاد با همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی، مرکز دایر کرده بودند و در قانون برنامه ششم، بهزیستی مدیریت این مراکز را بر عهده دارد، اما هم اکنون تمامی کار‌ها به بهزیستی محول شده و در این شرایط باید اعتبارات را نیز به بهزیستی بدهند.
وی می‌گوید: در مجموع تمامی این موارد نشان می‌دهد که بهزیستی به تنهایی نمی‌تواند در نگهداری و جمع آوری معتادان متجاهر اقدام کند و نگرانی از این موضوع وجود دارد که با خروج دستگاه ها، مشکلاتی در این خصوص ایجاد شود.
وی ادامه می‌دهد: سازمان بهزیستی بر اساس قانون و آئین نامه‌های مربوطه در خصوص کمپ‌ها اقدام می‌کند و در واقع معتادان متجاهر پس از فرآیند غربالگری در کمپ‌ها حاضر و فرآیند درمانی آن‌ها طی می‌شود و مشکلی جهت پذیرش معتادان متجاهر نداریم.
معاون مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی ادامه می‌دهد: طبق قانون ستاد مبارزه با مواد مخدر و آئین نامه کمپ ها، هر فرد معتاد می‌تواند در دو بازه زمانی سه ماهه در مراکز سازمان نگهداری شود. در واقع هر فرد معتاد پس از پایان ۶ ماه نمی‌تواند در مرکز پذیرش شود و در این زمینه باید طبق قانون این افراد به سایر مراکز نگهداری (زندان ها) معرفی شوند.
وی ادامه می‌دهد: کمپ ها، مرکز نگهداری از قاچاقچیان و خرده فروش‌های مواد مخدر نیستند هرچند که گاهی می‌بینیم افرادی که به مراکز درمان ماده ۱۶ مراجعه می‌کنند معتاد متجاهر نیستند یا متکدی‌اند یا ظاهر متجاهر را ندارند.
کارتن‌خوابی ۵۰ درصد معتادان پس از یکسال مصرف موادمخدر.
اما با وجود تمام این ناهماهنگی‌ها بهزیستی تصمیم گرفت طرح جمع آوری معتادان متجاهر را کلید بزند که آن هم در سال گذشته، بهزیستی استان تهران پیش قدم شد و در نتیجه یافته‌های عجیبی را در اختیار مسئولان و کارشناسان حوزه موادمخدر قرار داد؛ بطوری که مشخص شد به عنوان مثال، به طور میانگین معتاد متجاهر پس از ۹ سال مصرف مواد، کارتن خواب می‌شود و نیمی از معتادان جمع‌آوری شده ظرف یک سال کارتن خواب شده‌اند.
یا اینکه در میان ۴ هزار و ۲۹ نفر از معتادان متجاهر جمع آوری شده استان تهران، اغلب معتادان بی سواد یا سواد ابتدایی داشته و بیشتر هم مجرد بوده اند؛ حتی سن شروع مصرف مواد از سن ۶ سالگی هم در میان آن‌ها دیده شده است.
۷۶۰۰ معتاد متجاهر جمع‌آوری شد
انوشیروان محسنی‌بندپی رئیس سازمان بهزیستی کشور در رابطه با اقدامات اخیر این سازمان در مورد درمان معتادان متجاهر به خبرگزاری فارس می‌گوید: با اجرای این طرح که در سال گذشته آغاز شد ۷۶۰۰ معتاد متجاهر جمع‌آوری شد و این معتادان در قالب برنامه توانمندسازی و حمایت‌های اجتماعی و روانی شغل‌های پایدار گرفتند و در نتیجه برگشت آن‌ها به چرخه اعتیاد کم شد.
محسنی از افزایش اقدامات توانبخشی برای معتادان متجاهر در سال ۹۷، خبر داده و می‌گوید: سهمیه وام‌ها و تسهیلات به این افراد نیز بیشتر خواهد شد به طوریکه یکی از اقداماتی که انجام می‌دهیم این است که این افراد را به بنگاه‌های اقتصادی معرفی می‌کنیم یا بیمه کارفرمایی آن‌ها را متقبل می‌شویم.
رئیس سازمان بهزیستی کشور ادامه می‌دهد: آماده‌سازی معتادان متجاهر در مراکز اقامتی به صورت تخصصی تدارک دیده شده است چرا که اغلب این افراد تحصیلات دیپلم و زیر دیپلم دارند به همین دلیل آموزش‌های فنی حرفه‌ای مانند کاشی‌کاری، تعمیرکاری، برق‌کاری و ... را آموزش می‌دهیم تا پس از رفتن به جامعه حرفه‌ای آموخته باشند البته ما آن‌ها را سپس رها نمی‌کنیم بلکه به بنگاه‌های اشتغال‌یابی آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
وی می‌گوید: در سال گذشته بیش از ۷ هزار معتاد متجاهر را مشغول به کار کردیم که امیدواریم این رقم در سال جاری افزایش یابد. از سال ۹۶ پروتکل‌های درمانی در مراکز ماده ۱۶ تغییر یافته به طوریکه جنبه اجتماعی و پزشکی را با هم در نظر گرفتیم و معتادان در این مراکز هم خدمات درمانی و پزشکی دریافت می‌کنند هم روانی و اجتماعی تا اثربخشی بیشتری را شاهد باشیم.
رئیس سازمان بهزیستی کشور ادامه می‌دهد: با پروتکل‌های جدید مدت زمان نگهداری و اقامت این معتادان بیشتر می‌شود، اما در مقابل درمان‌های اجتماع‌محور را افزایش داده‌ایم و رمز پایداری این افراد برای عدم مصرف موادمخدر بیشتر می‌شود.
وی از اجرای طرح جمع‌آوری معتادان متجاهر در سال جدید نیز خبر داده و می‌گوید: برخی معتقدند معتادانی که به مدت دو یا چند هفته در جایی نگهداری می‌شوند، چون سوء مصرف ندارند در نتیجه میزان مصرف موادمخدر در این افراد پایین آورده می‌شود، چنین طرح‌هایی هیچگاه متوقف نمی‌شوند، اما به دنبال افزایش اثربخشی آن‌ها هستیم بنابر این جمع‌آوری معتادان را در سال جدید هم دنبال می‌کنیم.
رئیس سازمان بهزیستی کشور همچنین از آغاز طرح دادگاه درمان‌مدار معتادان در ۶ استان خبر داد و می‌گوید: در این طرح تعداد کمی از معتادان را مشمول طرح کرده‌ایم، اما مدت زمان نگهداری آن‌ها بیش از سایر مراکز اقامتی است.
جمع‌آوری معتادان ادامه دارد، اما ...
به گفته مسئولان بهزیستی جمع آوری معتادان ادامه دارد، اما نباید فراموش کرد که فضای کمپ‌ها در حال حاضر کافی نیست به عنوان مثال در حال حاضر در مرکز فشافویه که توسط سازمان زندان‌ها اداره می‌شود ۱۷۰۰ معتاد متجاهر وجود دارد، در مرکز نگهداری شفق نیز ۴۰۰ نفر و در مرکز اخوان نیز در حال حاضر نزدیک به ۶۰۰ نفر از معتادان متجاهر نگهداری می‌شود که این تعداد شاید تا این لحظه به بیش از ۱۸۰۰ تن افزایش یافته باشد، کمبود نیرو در کمپ اخوان یا تکمیل ظرفیت پذیرش در مرکزی مانند شفق از جمله مشکلات ادامه یافتن طرح جمع آوری معتادان است که گویا فراموش شده است.
از طرفی متکدیان و معتادانی پیدا می‌شوند که نباید در این کمپ‌های ویژه نگهداری شوند، اما به دلیل عدم نظارت مسئولان مربوطه و عدم یکپارچگی در اجرای قوانین مربوط به این معتادان، به این کمپ‌ها می‌آیند. کمپ‌هایی که مملو از معتادانی است که انواع بیماری‌های خطرناک را دارند.
هزینه نگهداری هر معتاد در این کمپ‌ها هم که جای خود دارد چراکه به طور میانگین نگهداری هر معتاد روزانه بین ۱۰ تا ۱۱ هزار تومان برای سازمان بهزیستی آب می‌خورد.