آشنایی با گیاه دارویی ختمی بری

سرویس سبک زندگی فردا: گیاهی است دو ساله، دارای ساقه‌ای راست و خشن به ارتفاع ۲ تا ۳ متر که برگ‌هایی به رنگ سبز زیبا، منقسم به ۵ تا ۷ لوب و با حاشیه دندانه دار دارد. گل‌های آن نسبتا بزرگ به پهنای ۶ تا ۱۲ سانتی متر و به رنگ‌های سفید، گلی، قرمز، ارغوانی، قرمز تیره، زرد و ... است. در فاصله اواخر خرداد تا اواسط شهریور گل می‌دهد و اغلب به عنوان گل زینتی کاشته می‌شود.

مشخصات

نام فارسی ختمی بری نام علمی Alcea rosea نام عمومی Hollyhock تیره گیاهی Malvaceae نام تجاری Rose mallow , Hollyhock مشخصات ظاهری گیاه: گیاهی است دو ساله، دارای ساقه‌ای راست و خشن به ارتفاع ۲ تا ۳ متر که برگ‌هایی به رنگ سبز زیبا، منقسم به ۵ تا ۷ لوب و با حاشیه دندانه دار دارد. گل‌های آن نسبتا بزرگ به پهنای ۶ تا ۱۲ سانتی متر و به رنگ‌های سفید، گلی، قرمز، ارغوانی، قرمز تیره، زرد و ... است. در فاصله اواخر خرداد تا اواسط شهریور گل می‌دهد و اغلب به عنوان گل زینتی کاشته می‌شود. اغلب از گل‌های به رنگ قرمز - قهوه‌ای تیره به عنوان دارو استفاده می‌شود. گل‌های آن باید قبل از شکفته شدن کامل جمع آوری شوند. در بازار دارویی ایران دو گیاه ختمی پنجه‌ای بریده و ختمی لبنانی به نام ختمی و به جای Alcea rosea و Althea officinalis که گونه دارویی اصلی و کمیاب‌تر است عرضه می‌شود. ترکیبات و خواص این گونه‌ها ضعیف تر، اما مشابه گیاه Althea officinalis است. بخش مورد استفاده: گل‌های خشک شده گیاه موارد مصرف غیر رسمی: به صورت خوراکی برای رفع مشکلات تنفسی، گوارشی، مجاری ادراری و همچنین برای تسکین تب، تشنگی و دیسمنوره به کار می‌رود. دمکرده یا جوشانده گل‌ها به صورت غرغره برای رفع التهاب دهان و حلق استفاده می‌گردد. کاربرد در طب سنتی: جالینوس طبیعت گیاه را سرد و‌تر دانسته و ابن سینا گرم و متعدل، ولی اکثرا آن را مایل به سردی و تری می‌دانند (گل آن در افعال ضعیفتر از برگ و ساقش می‌باشد). آب پخته آن زداینده امعاء و مقعد، جهت تحلیل قولنج و روان کردن ادرار و خون قاعدگی و زخم امعاء و اسهال و دل پیچه و ضماد آن جهت التیام زخم‌ها و تسکین درد ورم‌ها و تحلیل آن‌ها و دمل و ورم پستان و مقعد و ورم جراحات و جهت سبوسه سر و شکستگی اعضاء و درد مفاصل و نقرس و با روغن زیتون جهت گزش حشرات و سوختگی با آتش مفید است. نشستن در آب پخته آن جهت ورم مقعد و لعاب آن با شکر جهت سرفه و با روغن زیتون و سرکه جهت سموم حیوانی و پوست ریشه آن بسیار ملین و پخته آن جهت دل پیچه و انسداد و زخم روده‌ها کاربرد دارد. همچنین نشستن در آب پخته آن و یا ضماد آن جهت سخت شدن مفاصل و مضمضه پخته آن باسرکه جهت درد دندان مفید است. صمغ آن تسکین دهنده تشنگی و قابض است. با این حال برای معده مضر است و مصلح آن عصاره زرشک و عسل و رازیانه و جانشین آن پنیرک می‌باشد. نحوه آماده سازی برای مصرف: برای تهیه دم کرده ۱ تا ۲ گرم از گل‌ها را در یک لیوان ریخته و به آن آب جوش اضافه می‌کنیم. پس از مسدود کردن لیوان و گذشت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه مصرف می‌شود. برای استفاده به صورت دهانشویه یک و نیم گرم از گل‌ها را در ۱۰۰ میلی لیتر آب جوشانده و مصرف می‌کنیم. موارد منع مصرف: در زمان بارداری و شیردهی و کودکان توصیه نمی‌شود. تداخلات دارویی: در مصرف خوراکی ممکن است، جذب سایر دارو‌ها را به تاخیر بیاندازد بنابراین حداقل دو ساعت فاصله بین مصرف آن و دارو‌های دیگر ضروری است.

منبع: کشتزار