پشت‎پرده ۳۳ هزار ثبت سفارش جعلی خودرو

خبرگزاری تسنیم: سال‌های ۹۵ و ۹۶ با تغییرات مداوم قوانین مربوط به واردات خودرو شاهد حجم انبوهی از تخلفات در خصوص خودرو‌های وارداتی بودیم. بعد آنکه جزییات اولیه ۶۴۸۱ ثبت سفارش جعلی منتشر شد، مشخص شد ثبت سفارش هزاران خودرو در دوره بسته بودن سایت ثبت سفارش صورت گرفته و تعدادی از این خودرو‌ها از گمرک ترخیص شده‌اند. در حال حاضر با گذشت چند ماه از این موضوع، هریک از افراد و نهاد‌های مرتبط، آماری برای این خودرو‌ها اعلام کرده‌اند و در نهایت مسئولیت واردات این خودرو‌ها میان دستگاه‌های مختلف دست به دست می‌شود. در واقع بعد آنکه خبر اصلی در رسانه‌ها منتشر شد، رئیس کل گمرک که مسئولیت اعلام قاچاق خودرو‌های با ثبت سفارش جعلی بر عهده دستگاه زیر نظر او گذاشته شده، ضمن تایید موضوع مسئولیت ثبت سفارش‌های جعلی را متوجه گمرک ایران نداست. سپس نهادای نظارتی مثل دیوان محاسبات و سازمان بازرسی کل کشور به موضوع ورود کردند تا جایی که اعلام شد پرونده ثبت سفارش جعلی برای واردات خودرو در اختیار نهاد‌های امنیتی نیز قرار گرفته است. در نهایت رئیس سازمان توسعه تجارت نیز موضوع وقوع ثبت سفارش‌های نامعتبر را تایید کرد، اما در خصوص تعداد خودرو‌هایی که با ثبت فاقد اصالت از گمرک ترخیص شده اند، پاسخ مشخصی ارائه نکرد. در همین برهه بر اساس اسناد و اطلاعات موجود نزد خبرگزاری تسنیم، به صورت رسمی اعلام شد که ببیش از ۱۹۰۰ خودرو از گمرکات مختلف با ثبت سفارش‌های نامعتبر با طی تشریفات گمرکی از گمرکات ۱۳ گانه ترخیص شده اند. دو هفته بعد نیز رئیس کل گمرک ایران، ترخیص ۱۹۰۰ خودرو با ثبت سفارش‌های جعلی را تایید کرد. نکته جالب در این خصوص اینکه در شرایطی که رئیس سازمان توسعه تجارت ثبت سفارش‌های فاقد اعتبار برای واردات غیرقانونی بیش از ۶۰۰۰ خودرو در دوران بسته بودن ثبت سفارش را تائید می‌کند، نایب رئیس انجمن واردکنندگان تعداد این خودرو‌ها را بیش از ۱۵ هزار مورد اعلام کرده است. بلافاصله بعد از این اعلام مرکز حراست وزارت صنعت از کلیه افرادی که اطلاعاتی در این خصوص دارند می‌خواهد در حوزه مبارزه با تخلفات واردات خودرو اسناد خود را به وزارت صنعت ارائه کند با این حال تعیین تکلیف نهایی پرونده و تعداد ثبت سفارش‌های جعلی به عنوان یک ابهام بزرگ در اذهان باقی مانده است. اما بر اساس اسناد موجود، تنها در یک بازه ۹ روزه (۱۳ دی ماه سال ۹۵ تا ۲۱ دی ماه همان سال) بیش از ۳۳ هزار ثبت سفارش فاقد اعتبار (جعلی) از سوی شرکت‌های حقیقی و حقوقی به ثبت رسیده است که جزییات کامل آن در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار دارد. نکته جالب اینکه در آن برهه از سال ۹۵ ثبت سفارش تنها برای برخی شرکت‌ها مجاز بوده است. گفتنی است، نیمی از بازار خودرو در اختیار شرکت‌های نمایندگی و نیمی دیگر در اختیار گری مارکتهاست. متاسفانه دستگاه‌های متولی این اسناد را در رده محرمانه قرار داده و امکان انتشار عمومی آن وجود ندارد. سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا با اطلاع رسانی دقیق و خارج کردن اسناد از رده محرمانه، امکان ایجاد شفافیت و مقابله با فساد فراهم می‌شود یا با تزریق اطلاعات قطره چکانی و احیانا انتشار خبر با برداشت‌های سو و غیر فنی از سوی افراد غیر مرتبط با حوزه قاچاق کالا؟ با توجه به اعلام مکتوب وزارت صنعت، بعد از ثبت ۳۳ هزار ثبت سفارش (فاقد اعتبار) در سامانه مذکور، بلافاصله اقدامات لازم برای آرشیو و جلوگیری کردن از به کارگیری این ثبت سفارش‌ها انجام می‌شود. اما در دی ماه سال بعد وزارت صنعت در نامه‌ای به گمرک، تاکید می‌کند که اجازه ترخیص خودرو‌ها با این ثبت سفارش‌ها داده نشود. در اینجا چند سوال ایجاد می‌شود، اول آنکه آیا برای احترام به افکار عمومی بهتر نبود وزارت صنعت که در حال حاضر واکنش صریحی به اخبار قاچاق خودرو نشان نمی‌دهد کمی فعالانه و مسئولانه‌تر با موضوع برخورد کند؟ به عنوان مثال چندی قبل یکی از افرادی که اخیرا به واسطه موضوع قاچاق نامی برای خود دست و پا کرده است مدعی شده بود ده‌ها هزار خودرو با ثبت سفارش‌های جعلی از گمرکات ترخیص شده است. آیا چنین اخباری که مشخصا از سر بی اطلاعی رسانه‌ای می‌شود فضای ذهنی جامعه را ملتهب و نسبت به مسئولان بدبین نمی‌کند؟ آیا بهتر نیست وزارت صنعت با پذیرش اشتباه و تخلف روی داده در میانه میدان قرار گیرد و با استفاده از افراد کاربلد رسانه‌ای به شفاف سازی فضای موجود اقدام کند؟ به هر حال اسناد حاکی از آن است که تعدادی از شرکت‌های نمایندگی و غیر نمایندگی با ۱۹۰۰ ثبت از ۶۴۸۱ ثبت سفارش فاقد اصالت اقدام به ترخیص خودرو از گمرکات کرده اند، بهتر است وزارت صمت قبل از آنکه این اسناد که فعلا مهر محرمانه دارند، در رسانه‌ها دست به دست شود خود اقدام به اعلام اسامی شرکت‌های متخلف کند.