‌تقاضاهای بی‌پاسخ در بازار ارز

روزنامه جام جم: با وجود گذشت سه هفته از مصوبه دولت برای تک‌نرخی شدن ارز در سطح ۴۲۰۰ تومان، زیرپوست بازار، دلار با قیمت‌های بالای ۶۰۰۰ تومان در حال خرید و فروش است. با وجود وعده دولت برای تامین همه تقاضا‌های ارزی مردم و تجار از طریق بانک‌ها و با نرخ ۴۲۰۰ تومان، بسیاری از تقاضا‌ها بی‌پاسخ مانده و مردم را روانه صرافی‌های منطقه فردوسی تهران کرده است. چند سالی است وقتی نام فردوسی به زبان می‌آید بیشتر از این‌که شاهنامه را به خاطر بیاورد دلار در ذهن‌ها نقش می‌بندد. وقتی صحبت از نوسان دلار می‌شود همه مجسمه فردوسی را که وسط یک میدان نشسته و شاهنامه در دست دارد به خاطر می‌آورند و چند روزی است این نوسان دوباره بازار دلار حوالی خیابان منوچهری و فردوسی را بر هم ریخته است. اگر از این خیابان گذر کنید افراد زیادی مشاهده می‌شوند که متقاضی ارز هستند. نکته جالب توجه اینجاست که برخی افراد برای تهیه ارز مسافرتی به صرافی‌ها مراجعه می‌کنند و برخی دیگر نیز متقاضی ارز به منظور واردات هستند. نکته اینجاست که دلار در بازار یافت نمی‌شود، اما بانک مرکزی می‌گوید دلار به میزان کافی در اختیار دارد. برخی کارشناسان حامی دولت نیز معتقدند در شرایطی که قیمت ارز رو به افزایش است اگر همه خزانه ارزی بانک مرکزی را هم در بازار تزریق کنید باز هم پاسخگوی نیاز مردم نخواهد بود. به همین دلیل دولت هم تصمیم گرفت به جای عرضه ارز به منظور کنترل بازار به صورت دستوری وارد عمل شود. هفته قبل پس از نوسان قیمت ارز در بازار و گذر کردن دلار از قیمت ۶۰۰۰ تومان، معاون اول رئیس‌جمهور اعلام کرد دولت برای کنترل بازار ارز برنامه ویژه‌ای در اختیار دارد. اسحاق جهانگیری بعد از اتمام جلسه فوری که با مسئولان اقتصادی دولت و بانک مرکزی داشت نرخ ارز را تک‌نرخی با قیمت ۴۲۰۰ تومان اعلام کرد. این در حالی بود که دلار در آن زمان با قیمت ۶۲۰۰ تومان به دست متقاضیان می‌رسید. سه هفته بعد از مصوبه دولت، خبرنگار ما برای تهیه گزارش از بازار ارز به میدان فردوسی رفت، اما همه صرافی‌ها پشت شیشه اطلاع‌رسانی کرده بودند که «به دستور بانک مرکزی خرید و فروش ارز در این واحد صنفی انجام نمی‌شود». در میان همه صرافی‌هایی که خود را معذور از خرید و فروش ارز می‌دانستند، دلال‌هایی کنار خیابان ایستاده بودند و با اظهار کلمه «دلار، دلار، یورو» سعی می‌کردند مشتریان خود را پیدا کنند. متقاضیان زیادی در بازار بودند که هر کدام به بهانه‌های مختلف قصد خرید دلار داشتند. برخی برای بالا رفتن ارزش پول خود به دنبال دلار بودند و برخی دانشجو و برخی دیگر مسافر بودند، اما ارز به هیچ‌کدام از آن‌ها نرسید. به این دلیل که همه دلال‌هایی هم که در کنار خیابان ایستاده بودند فقط خریدار بودند نه فروشنده. دلار چند؟ در حالی که دولت قیمت ارز را ۴۲۰۰ تومان اعلام کرده است، بررسی قیمت آن هم در شرایط سختی که هیچ صرافی اقدام به خرید و فروش ارز نمی‌کند بسیار جالب بود. یکی از دلال‌ها قیمت دلار را ۶۲۰۰ تومان اعلام کرد و گفت: قیمتی که گفتم بسیار خوب است همین الان به صورت نقد پرداخت خواهم کرد. یک دلال دیگر هم گفت: ۶۳۵۰ خریدارم. یکی از دلال‌ها هم قیمت دلار را ۶۷۰۰ تومان عنوان کرد. لازم به ذکر است اگر یک فرد قصد مهاجرت داشته باشد، چگونه می‌تواند ارز تهیه کند؟ اکنون سفارتخانه‌ها برای صدور ویزا ارز دریافت می‌کنند و افراد امکان تهیه دلار و یورو ندارند، اما بانک مرکزی هنوز به این نوع تقاضا‌ها پاسخی نداده است. یورو کجاست؟ دولت ارز یورو را به جای دلار در معاملات معرفی کرده و این ارز اروپایی جایگزین دلار آمریکا شد، اما متاسفانه به دلیل این‌که همه معاملات و تجارت کشور براساس دلار انجام می‌شود، میزان یورو برای تنظیم بازار کافی نیست و این ارز نیز از دلار کمیاب‌تر شده است. تعداد متقاضیان دلار و یورو در بازار آن‌قدر محسوس است که به صورت روانی قیمت آن‌ها را افزایش می‌دهد. یک تاجر که برای دریافت یورو به یک صرافی رفته بود، بیان می‌کرد برای ترخیص کالای خود باید حواله را برای فرستنده کالا ارسال کند، اما با پاسخ منفی صرافی روبه‌رو شد. فرد تاجر اعلام می‌کرد هر روز تأخیر به معنای زیان است و صراف نیز با جمله «کاری از دست من برنمی‌آید» وی را به سمت درخروج راهنمایی می‌کرد. یک متقاضی دیگر نیز قصد افتتاح حساب ارزی را در یکی از شعب ارزی ریالی بانک‌های دولتی داشت که کارمند شعبه به وی اعلام کرد دلار ۴۲۰۰ تومانی نداریم و شما باید خودتان از بازار آزاد ارز تهیه کرده و بعد نسبت به افتتاح حساب اقدام کنید. همه این موضوعات در حالی اتفاق می‌افتد که دولت قیمت ۴۲۰۰ تومان به صورت تک‌نرخی را برای دلار اعلام کرده، اما حتی بانک‌های دولتی نیز نسبت به اجرای آن اقدام نمی‌کنند. ‌تقاضا‌های بی‌پاسخ در بازار ارز بانک مرکزی از ۲۱ فروردین تاکنون بیش از ده بخشنامه و دستورالعمل برای عرضه دلار ۴۲۰۰ تومانی صادر کرده است. با این حال برخلاف وعده مسئولان درباره تامین همه نیاز‌های ارزی مردم و تجار از طریق شبکه بانکی، موارد متعددی از تقاضا‌ها بی‌پاسخ مانده است و مردم مجبورند به صرافی‌ها مراجعه کنند. صرافی‌ها نیز به دستور بانک مرکزی حق خرید و فروش ارز را ندارند و مردم مجبورند از دلال‌ها خرید کنند که قیمت آن بالای ۶۰۰۰ تومان است. تجاری که برای واردات کالای خود قبل از تک‌نرخی شدن ارز، اقدام کرده‌اند، اکنون برای واریز وجه به حساب طرف خارجی به مشکل خورده‌اند، زیرا نه بانک به آن‌ها ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌دهد و نه در صرافی امکان تهیه وجه موردنظر آن‌ها وجود دارد. افرادی که برای تمدید ویزا دلار می‌خواهند، اما بانک مجوز فروش دلار ندارد. افرادی که اقامت خارج از کشور دارند و می‌خواهند ارز بگیرند، اما بانک به آن‌ها نمی‌فروشد. گردشگر ایرانی، ارز متفرقه مانند دلار کانادا، دلار استرالیا، ین ژاپن و لیر ترکیه دارد، اما بانک‌ها نمی‌توانند بخرند. به صراف هم که مراجعه می‌کند، صراف نمی‌تواند از او بخرد. شرکت‌هایی که حقوق پرسنل به ارز می‌دهند در این شرایط نمی‌توانند ارز تهیه کنند. شرکت‌هایی که از خارج در نمایشگاه‌های ایران حاضر می‌شوند امکان تهیه ارز از داخل ندارند. در برخی سفارتخانه‌ها مانند افغانستان، عراق و سوریه از مسافران ایرانی دلار تقاضا می‌کنند یا برای تمدید گذرنامه اغلب پول به دلار می‌گیرند. از سوی دیگر برخی سفارتخانه‌ها برای تمدید گذرنامه یورو می‌گیرند در حالی که مسافر دلار دارد. در این شرایط افراد وقتی به بانک مراجعه می‌کنند، نمی‌توانند یورو را به دلار یا بالعکس تبدیل کنند، چون مجوز خرید و فروش ندارند. با توجه به این که موجودی اسکناس یورو در کشور نسبت به دلار بسیار کمتر است، تبدیل ارز مسافرتی به یورو برای بانک‌های عامل مشکل‌آفرین شده، چون اسکناس یورو در بازار ما بسیار محدود است. کسانی که از شعب بانک‌های ایرانی در اروپا و دیگر بانک‌های اروپایی حواله ارزی می‌آورند، بانک به آن‌ها اسکناس ارز نمی‌دهد. مسافران خارجی که از طریق حمل و نقل زمینی قصد سفر به خارج از کشور دارند، نمی‌توانند ارز دریافت کنند.