چرا دولت در اعلام نرخ تضمینی گندم تاخیر داشته است؟

خبرگزاری مهر: طرح خوداتکایی دانه‌های روغنی یکی از مهم‌ترین طرح‌های وزارت جهاد کشاورزی در جهت کاهش وابستگی به خارج و تامین نیاز روغن کشور در داخل است؛ طرحی که به سرانجام رسیدن آن می‌تواند منجر به تامین امنیت غذایی، اشتغال زایی و جلوگیری از خروج ارز از کشور شود؛ اما اقدامات دولتمردان طی سال جاری کشاورزان را دلسرد و نگران کرده است، در حالی که نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی باید حدود ۷ ماه قبل اعلام می‌شد، اما تاکنون این اتفاق رخ نداده این در حالی است که مدتی از آغاز برداشت کلزا در کشور می‌گذرد. کارشناسان هشدار می‌دهند ادامه این روند، دستاورد‌هایی که تاکنون در طرح خودکفایی دانه‌های روغنی حاصل شده را بر باد می‌دهد و می‌تواند منجر به شکست این طرح شود. در همین ارتباط، گفتگویی را با علیرضا مهاجر، مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی انجام دادیم که مشروح آن از نظرتان می‌گذرد: *دولت بالاخره با تاخیر هفت ماهه اعلام کرد که قصد ندارد قیمت خرید تضمینی گندم را افزایش دهد؛ اما در مورد دانه‌های روغنی هنوز تصمیم خود را اعلام نکرده است. نظر شما به عنوان مجری طرح دانه‌های روغنی در این زمینه چیست؟ -بنده به عنوان مجری طرح دانه‌های روغنی از این موضوع ناراحت هستم چراکه ما به عنوان مسئول به زراعان می‌گوییم محصولی را که هم استراتژیک است و هم مورد حمایت دولت و مجلس و هم شخص رهبر معظم انقلاب پیگیر تولید آن هستند کشت کنند. وقتی به هر دلیلی درباره موضوعات آن اهمال شود باعث نارضایتی کشاورزان خواهد شد و در نهایت مشکلات بعدی ایجاد می‌شود، تولیدکنندگان سال آینده اقدام به کشت محصول نمی‌کنند؛ این مساله نیز به مفهوم آن است که ما باید اقدام به واردات این محصولات نماییم. زمانی که واردات انجام می‌دهیم، یعنی ارز زیادی از کشور خارج می‌کنیم و اشتغال زیادی از بین می‌رود که این مسائل پیامد‌های بسیاری را به دنبال خواهد داشت. چرا دولت در اعلام نرخ اینهمه تاخیر داشته است؟ -بنده به عنوان یک مسئول دولتی اعلام می‌کنم این تاخیر به هر دلیلی که اتفاق افتاده، شایسته نیست و ما باید هر چه زودتر به قولی که به مردم داده ایم عمل کنیم. با توجه به اینکه درباره اعلام نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی قانون وجود دارد که دولت باید نرخ‌ها را در ابتدای سال زراعی که ابتدای پاییز است، اعلام کند، تا زراعین براساس آن تصمیم بگیرند چه محصولی کشت کنند و چه محصولی کشت نکنند. *یکی از مهم‌ترین مسائلی که گفته می‌شود باعث تاخیر در اعلام نرخ خرید تضمینی گندم شده، بحث افزایش یا عدم افزایش نرخ این محصول بوده است، درباره دانه‌های روغنی چه چیزی باعث این همه تاخیر در اعلام نرخ شده، آیا درباره دانه‌های روغنی نیز چنین اختلاف نظری وجود دارد؟ -ما عملکرد دولت‌ها را باید در یک نگاه کلان مدنظر داشته باشیم تا بتوانیم در قضاوت هایمان دچار اشتباه و سوء برداشت نشویم و در همین راستا مشکلاتی که دولت با آن مواجه هست و ارتباط و تاثیر آن‌ها را در حوزه‌های مختلف فراتر از بخشی نگری نظر کنیم. به عنوان مثال یکی از مشکلات دولت در بحث تامین نقدینگی کالا‌های اساسی، بحث نان است، دولت نمی‌خواهد قیمت نان را واقعی کند، چون قشر عظیمی از مردم جامعه آسیب پذیر هستند، می‌خواهد نرخ نان را پایین نگه دارد، از طرفی گندم که با نرخ پایین تولید نمی‌شود با تورمی که در کشور وجود دارد تولید می‌شود به همین دلیل دولت در تنگنا قرار گرفته، چون نمی‌خواهد قیمت نان را افزایش دهد و گندم را گران می‌خرد؛ همین مساله هم کم و بیش درباره دانه‌های روغنی مطرح است. *بنابراین قیمت دانه‌های روغنی نیز برای سال زراعی جاری افزایش نخواهد یافت؟ -پیش بینی ما معمولا مثبت است و امیدوار هستیم چنین اتفاقی درباره دانه‌های روغنی رخ ندهد، امیدواریم حتما قیمت تضمینی دانه‌های روغنی نسبت به سال گذشته مورد توجه منطقی قرار بگیرد. *پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی برای نرخ خرید تضمینی دانه‌های روغنی در سال جاری چقدر بوده است؟ -طبق قانون؛ قانون به ما می‌گوید هر سال به اندازه نرخ تورم قیمت خرید تضمینی محصولات باید افزایش یابد و به همین میزان نیز ما پیشنهاد دادیم که قیمت‌ها تغییر کند. با توجه به حجم بالای واردات روغن به کشور نیز به نظر میرسد دولت باید توجه بیشتری به این مسئله داشته باشد؟ -بله بیشترین واردات ما در حوزه کشاورزی مربوط به دانه‌های روغنی، روغن و کنجاله است که وابستگی در این حوزه به نظر ما فاجعه هست. *شما بار‌ها از کیفیت روغن‌های وارداتی نیز انتقاد کردید. -متاسفانه عمده روغن‌های وارداتی به کشور از کیفیت لازم برخوردار نیستند و به گفته کارشناسان بیشتر بیماری‌های قلب و عروق ناشی از روغن‌های بی کیفیت است. * رهبر معظم انقلاب امسال را سال حمایت از تولید داخل نام گذاری کرده اند و همواره بر خودکفایی در محصولات کشاورزی تاکید می‌کنند، با این حال به نظر می‌رسد اقدامات انجام شده چندان در این راستا نیست. -ما اگر به فرمایشات مقام معظم رهبری توجه کنیم بسیاری از این مسائل را نخواهیم داشت، بنده به واسطه فرمایشات مقام معظم رهبری در توجه به اقتصاد مقاومتی مسئولیت این طرح را قبول کردم و اگر امسال دانه‌های روغنی به صورت مطلوب خریداری و مطالبات کشاورزان تسویه نشود، بود و نبود من خیلی فرقی نخواهد داشت. نمی‌شود به کشاورز قول داد، اما به آن عمل نکرد در کشوری که این همه تنش برای ارز وجود دارد باید کاری کرد که ارز کمتری از آن خارج شود و حتی باعث ارز آوری شد. *با توجه به تنگنا‌های دولت، رویکرد دولت در مقابل خودکفایی طرح دانه‌های روغنی را منطقی می‌دانید؟ -ما معتقدیم توجه لازم به این امر صورت نمی‌پذیرد؛ نیاز کشور را در داخل می‌توان با کیفیت بسیار مطلوب‌تر تامین کرد، ضمن اینکه ایجاد اشتغال و ثروت، ممانعت از خروج ارز از کشور، تامین امنیت غذایی و سلامت جامعه از دیگر نتایج این اقدام است و با توجه به مزیت خدادادی کشور در بخش کشاورزی محصولات ما قابل رقابت در کیفیت با انواع خارجی هستند و برای توسعه تکنولوژی، تولید و صادرات و ارز آوری می‌توان برنامه ریزی کرد. *برخی کارشناسان معتقد هستند نمایندگان مجلس در پیگیری حقوق کشاورزان و اجرای صحیح قانون خرید تضمینی ضعیف عمل کرده اند، نظر شما چیست؟ -در کشوری که ذائقه واردات بر اراده تولید در داخل، غالب باشد معمولا امثال این طرح‌ها از همه نواحی مورد کم توجهی واقع خواهند شد و مجلس بعنوان نمایندگان مردم و یک ارگان نظارتی که باید از حساسیت‌های بالاتری برخوردار باشد؛ جای تعجب است در کشور حساسیتی که روی خوراک ماشین (بنزین) به عنوان مرکب وجود دارد و در بودجه‌ها راجع به آن بحث می‌شود نسبت به خوراک مردم وجود ندارد و هم این موارد برمی گردد به معضلی بنام واردات. *یعنی وارد کنندگان پشت پرده این ماجرا هستند؟ -اگر صریحا این را نگوییم، اما به صراحت میتوان اذعان کرد که «ذائقه واردات» در اقتصاد ایران بر «اراده تولید داخلی» غالب است و ریل‌های اقتصاد کشور در طول دوران طوری تنظیم شده که تنها قطار واردات است که با هیچ مانعی روبرو نمی‌شود بلکه امور آن تسهیل هم می‌گردد. *موفقیت یا عدم موفقیت طرح خودکفایی دانه‌های روغنی روی تولید گندم هم اثر دارد؛ فکر می‌کنید کار چطور پیش برود؟ - این طرح یکبار در دهه هشتاد با ناکامی مواجه شد و خسارات زیادی به کشور وارد کرد و اکنون با تجارب گذشته به دنبال آن هستیم که آن را به سرمنزل مقصود برسانیم. اگر این طرح شکست بخورد طرح خودکفایی گندم هم به دلیل تناوب کشت با مشکل مواجه خواهد شد و ما به واردات محصولات استراتژیک غذایی روی خواهیم آورد؛ خوراک دام و طیور، گوشت و مرغ و تخم مرغ و صنعت و اشتغال ما در این زمینه دچار ضعف و چالش خواهد شد و کشور در موضع بسیار بدی نسبت به کشور‌های رقیب و بدخواهان قرار خواهد گرفت که توضیح آن در حوزه‌های تخصصی خود ممکن است. در حال حاضر تولید این گروه از محصولات در چه وضعیتی قرار دارد؟ * -خوشبختانه با حمایت‌های دولت توانستیم میزان تولید را طی سال‌های اخیر به حد قابل قبولی برسانیم، در سال ۹۴ میزان تولید کلزا در کشور ۴۶ هزار تن بود امسال پیش بینی می‌شود این عدد از مرز ۳۰۰ هزارتن بگذرد و احتمالا به ۳۵۰ هزارتن برسد. این تفاوت ۵۰ هزارتنی، به دلیل بحث چند روز آینده اقلیم و مسائلی که در این زمینه اتفاق می‌افتد، وجود دارد. *آیا سرمازدگی‌های اخیر به محصول کلزای کشور آسیب وارد کرده است؟ -کشور ما کشوری گرم و خشک است، ما از بارندگی در کشور خوشحال می‌شویم، قطعا وقتی بارندگی اتفاق می‌افتد به محصول آسیب می‌زند، ولی در برابر فوایدی که باران دارد خسارات آن قابل توجه نیست ضمن اینکه درحال حاضر امکان برآورد این مساله وجود ندارد. *برداشت کلزا در کدام نقاط کشور آغاز شده است؟ -در استان‌های ایلام، جنوب استان کرمان (جیرفت)، خوزستان، سیستان و بلوچستان، فارس، هرمزگان و بوشهر آغاز شده یا بزودی شروع می‌شود. *چه میزان کلزا تاکنون برداشت شده است؟ -میزان برداشت از مرز ٤٠ هزار تن گذشته که حدود ۵۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد دارد. *آقای بخشنده معاون وزیرجهاد چند روز قبل از آغاز پرداخت پول گندمکاران طی روز‌های آینده خبر دادند، آیا پول کشاورزان کلزاکار نیز با گندمکاران پرداخت می‌شود؟ -قاعدتا باید اینگونه باشد؛ مباشر خرید شرکت بازرگانی دولتی است باید پول دانه‌های روغنی و گندم همزمان به کشاورزان پرداخت شود و ما انتظار داریم این اتفاق رخ دهد. *پیش بینی تولید سایر دانه‌های روغنی مانند سویا، آفتاب گردان و گلرنگ در سالجاری به چه صورت است؟ -کشت این محصولات از بهار آغاز و کشت آن‌ها در پاییز انجام می‌شود، بیش از ۵۵۰ هزارتن تولید کل دانه‌های روغنی در کشور است، حدود ۲۰۰ هزارتن پیش بینی تولید سایر دانه‌ها برای سال ۹۷ است. *آخرین وضعیت واردات به چه صورت بوده است؟ -براساس آمار گمرک سال گذشته بیش از ۲ میلیون و ۳۵۵ هزارتومان دانه روغنی، یک میلیون و ۲۷۵ هزارتن روغن خام و یک میلیون و ۳۵۶ هزارتن کنجاله وارد کشور شده است. امسال ضریب خوداتکایی دانه‌های روغنی در کشور به چه میزان خواهد رسید؟ -پیش بینی می‌شود ۱۶ تا ۱۸ درصد نیاز کشور در داخل تامین شود؛ که حدود ۴۴۰ میلیون دلار صرفه جویی ارزی برای کشور به دنبال خواهد داشت. *فکر می‌کنید اگر دولت نرخ خرید تضمینی دانه‌های روغنی را در سال جاری افزایش ندهد، در وضعیت کشت سال آینده تاثیر خواهد داشت؟ -بله، اگر نرخ را افزایش ندهند، در خرید تعلل کند و پول کشاورزان پرداخت نشود احتمالا طرح دانه‌های روغنی با شکست مواجه می‌شود. به هر حال دستاورد‌هایی که در حوزه خودکفایی دانه‌های روغنی بدست امده، دستاورد‌های ارزشمندی است و باید دولت تلاش کند این دستاورد‌های از دست نرود.