فرآیند انتخاب شهردار بر اساس مصلحت عام یا خاص

خبرگزاری فارس: استعفای محمدعلی نجفی از شهرداری تهران بار دیگر شورای شهر تهران را در عرض کمتر از یکسال موظف ساخته تا فرآیند‌های طی شده در سال قبل را یکبار دیگر تکرار کنند. تکراری که به نظر می‌رسد به مانند انتخاب نجفی و با توجه به بروز اختلافات عدیده در حوزه مدیریت شهری بعید است که به سرعت نتیجه انتخاب شهردار جدید، خروجی داشته باشد. در مردادماه سال گذشته اعضای اصلاح طلب شورای پنجم رویه‌ای را تنظیم و برای انتخاب گزینه‌های شهردار تهران اجرایی کردند تا به چند گزینه محدود برسند. نتیجه این فرآیند ۷ گزینه نهایی بودند که خروجی آن نیز الزما به سمت یک گزینه پیش می‌رفت. در خردادماه سال ۹۶ اعضای منتخب شورای شهر مشخصات عمومی شهردار تهران در جلسه هفتم میان خود و در ۱۶ بند را به تصویب رساندند و در آخرین جلسه نیز فرآیند و زمانبندی انتخاب شهردار مشخص شد. براساس یکی از مفاد یعنی بند ۱۶ هیچ یک از اعضای شورای شهر نمی‌توانستند شهردار شوند: «منع انتخاب شهردار از میان اعضای شورای شهر»، اما با توجه به توافقات مقرر شده بود تا هر یک از اعضای شورا چند گزینه را برای فرآیند نهایی انتخاب کنند. مرتضی الویری در اظهارنظری در توضیح این بند گفته بود: «مقرر شده تا ۳۱ خرداد ماه هر کدام از اعضا سه نفر را به عنوان نامزد به شورای شهر معرفی کنند. هر نامزد برای آنکه وارد مرحله بعد شود باید حداقل رای ۵ نفر از اعضا را داشته باشد. این رای گیری تا اوائل تیرماه ادامه خواهد یافت و لیست مرحله دوم تا ۳ تیر مشخص می‌شود. در مرحله بعد به یک لیست ۵ نفره خواهیم رسید و این ۵ نفرموظفند تا چهارم تیرماه تفاهم نامه یا میثاق نامه‌ای را که توسط اعضای شورا تنظیم شده، امضا کنند. نامزد‌ها تا ۲۰ تیرماه فرصت دارند برنامه و کادر پیشنهادی خود را برای شهرداری تهران ارائه دهند. این برنامه‌ها به مدت یک هفته توسط نامزد‌ها در جلسه شورای شهرمطرح و مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ۲۸ تیرماه رای گیری خواهد شد و تعداد نامزد‌ها از ۵ نفر به دو نفر می‌رسد. در مرحله بعد قصد داریم تا هفته اول مرداد به نامزد نهایی دست پیدا کنیم. البته دو نامزد در اولین جلسه رسمی شورای شهر حضور خواهند یافت تا برنامه‌های خود را ارائه داده و رای گیری در جلسه علنی شورا صورت خواهد گرفت.» به هر حال اعضای شورای شهر پنجم در ۱۶ بند برای انتخاب شهردار جدید توافق کردند که برخی از آن‌ها بعد‌ها به معیاری در زمینه تعریف و تمجید از مدیریت محمدعلی نجفی تبدیل شد. " اشتهار به پاکدستی و باور به مبارزه با فساد"، یکی از بند‌های عمومی بود. همچنین در بند‌هایی به "سابقه اجرایی در سطح ملی" و " سابقه کاری موفقی در سمت‌هایی همچون معاون وزیر، معاون رئیس جمهوری یا نمایندگی مجلس" اشاره شده بود. به نظر می‌آمد که نحوه چینش و توافقات در میان اعضای شورای شهر تهران به گونه‌ای در شاخص بندی‌ها چیده شده بود که در نهایت محمدعلی نجفی خروجی آن باشد، اما در این حوزه آیا به شاخص اصلی یعنی مصلحت عمومی شهروندان توجهی شده بود؛ بخصوص در موضوعی که نباید شهرداری غیر اصلاح طلب انتخاب شود. این به معنای تنگ کردن انتخاب حلقه گزینه‌های شهرداری با توجه به برچسب حزبی - جناحی و نه قابلیت اجرایی موفق بود. انتخاب شهردار جدید و تغییر معیار‌ها با استعفای نجفی بار دیگر اعضای شورای شهر در حال چینش مکانیسم‌های جدید جهت انتخاب گزینه‌های شهرداری هستند تا مشخص شود چه کسانی می‌توانند وارد حلقه نامزد‌های شهر شوند و چه افرادی با توجه به شاخص‌های جدید به صورت خودکار حتی نمی‌توانند به عنوان گزینه مطرح شوند. در همین زمینه محمدعلیخانی در مصاحبه با خبرگزاری فارس با تایید تغییر معیار‌های انتخاب شهردار گفته است: «قرار است تغییراتی در فرایند انتخاب شهردار رخ دهد.» وی با اشاره به جلسه هم اندیشی اعضای شورای شهر افزوده است: «در این جلسه در خصوص فرایند انتخاب شهردار بحث و بررسی‌هایی صورت گرفت و قرار شد تغییراتی در فرایند انتخاب شهردار ایجاد شود.» همچنین زهرا صدراعظم نوری نیز در این زمینه گفت: «هشت ماه پیش برای انتخاب شهردار تهران شاخص‌ها و فرایندی را انتخاب کردیم. در جلسه صبحگاهی اعضای شورای شهر مقرر شد که اعضا نظرات خود را در مورد این شیوه و فرآیند اعلام کنند تا اگر نظر و پیشنهادی دارند در دوره جدید اعمال شود.» سوای مباحثی که درباره گزینه‌های جدید شهرداری مطرح است، در زمینه لیست جدیدی که به شاخص‌های گزینه‌های شهرداری افزوده می‌شود، این موضوع مطرح است که همچون دوره قبل فرآیند به گونه‌ای تنظیم خواهد شد که گزینه نهایی از پیش تعیین شده به نظر آید و معیار نه مرجعیت مصالح و منافع عمومی شهروندان بلکه بروز منفعت‌های حزبی خواهد بود. به عنوان مثال انتخاب شهردار از میان اعضای شواری شهر می‌تواند یکی از معیار‌های فرآیند جدید باشد که همه فلش‌ها را به سمت یک عضو شورای شهر خواهد چرخاند. اما ورای این بحث همانگونه که اعضای شورای شهر پس از انتخابات بلافاصله وارد فاز انتخاب گزینه شهرداری شدند یعنی از اوایل خردادماه و در نهایت این فرآیند زمان بر به اواخر مرداد ماه ختم شد، تقریبا سه ماه زمان صرف شد. به نظر می‌رسد در دوره جدید با توجه به اختلافات آشکار شده در مدیریت شهری، فرآیند انتخاب شهردار می‌تواند زمان بر باشد و پایتخت ماه‌ها بدون شهردار و برنامه به پیش خواهد رفت. یکسال و دو فرآیند انتخاب شهردار یعنی تقریبا به هدر دادن حدود ۶ ماه از وقت و منابع شهرداری که درگیر مسائل سیاسی شده است.