۵ چالش عمده پیش روی سازمان تجارت جهانی

خبرگزاری تسنیم: به نقل از بلومبرگ، سازمان تجارت جهانی در حال حاضر با بزرگترین بحران دوران حیات ۲۳ ساله خود مواجه است. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا معتقد است، سازمان تجارت جهانی نمی‌تواند مشکلات ناشی از رشد سریع اقتصادی چین را مدیریت کند و در حال به چالش کشیدن قواعدی است که بر تجارت بین الملل حکومت می‌کند. ترامپ در توئیترش نوشته: «سازمان تجارت جهانی نسبت به آمریکا منصف نیست.» بالا گرفتن اختلافات تجاری خطر به حاشیه رانده شدن نظم تجاری جهانی را که آمریکا نیز در ایجاد آن نقش داشته افزایش داده است. در حالی که رهبران جهان برای دفاع از منافع کشورهایشان یکی پس از دیگری به کاخ سفید می‌روند، سیستم تجارت جهانی خود می‌تواند بزرگترین قربانی وضع آشفته موجود تلقی شود. در این گزارش به بررسی ۵ چالش عمده‌ای که سازمان تجارت جهانی با آن مواجه است می‌پردازیم: تضعیف قواعد تهدید آمریکا و چین به وضع تعرفه‌های یکجانبه به معنای تخطی از رویه جا افتاده سازمان تجارت جهانی است و اگر عملی شود، موجب شعله ور شدن تنش‌های تجاری‌ای خواهد شد که سازمان تجارت جهانی قادر به مهار ان‌ها نیست. به گفته پاتریک لو، اقتصاددان سابق سازمان تجارت جهانی: «واضح است که این تعرفه‌ها برای سازمان خوب نیست... اگر این اقدامات اجرایی شود... عوامل سیاسی موجب تضعیف حاکمیت قانون خواهد شد.» توجیه امنیت ملی برای امتناع از تجارت آزاد سازمان تجارت جهانی با سیلی از اختلافات تجاری میان کشور‌ها مواجه است، که در آن‌ها یک کشور به بهانه امنیت ملی تعرفه‌هایی را بر برخی کالا‌های وارداتی وضع کرده است. این بهانه، توجیهی برای فرار کشور‌ها از قوانین تجارت آزاد سازمان است و به ۱۶۴ کشور عضو اجازه می‌دهد تا به بهانه دفاع از «منافع امنیتی اساسی» شان به هر اقدامی که ضروری تشخیص می‌دهند دست بزنند. مقامات تجاری نگران اند که در صورت سوء استفاده بیش از حد کشور‌ها از توجیه امنیت ملی، سازمان تجارت جهانی به حاشیه رانده شود. فلج شدن سازو کار حل اختلاف از اوت ۲۰۱۷ به این طرف، آمریکا مانع از انتخاب نامزد‌های قضاوت در نهاد استیناف سازمان تجارت جهانی شده که یک نهاد مهم برای میانجیگری جهت حل اختلافات تجاری کشور‌ها است. دولت آمریکا می‌گوید این نهاد پا را از اختیارات قانونی اش فراتر گذاشته است. نماینده تجاری امریکا در گزارش سالانه خود گفته: «سازمان تجارت جهانی، همیشه آنگونه که انتظار می‌رفته عمل نکرده است... این سازمان به جای عمل کردن به عنوان یک مجمع گفت: وگو جهت ایجاد قواعد جدید و بهتر توسط کشورها، گاهی صرفا محل جولان سیستم حل اختلاف بوده که در آن قضات تلاش کرده اند اولویت‌های سیاسی خود را بر کشور‌های عضو دیکته کنند.» اگر آمریکا این خط مش را ادامه دهد، نهاد استیناف سازمان در اواخر سال ۲۰۱۹ عملا فلج خواهد شد و فاقد حداقل ۳ قاضی برای امضای احکام صادهر خواهد بود. اختلاف در مورد سیاست‌های ضد دامپیگ غرب چین می‌گوید آمریکا و اتحادیه اروپا در تحقیقات ضد دامپینگ خود خلاف اقتصاد بازار عمل می‌کنند و قواعد سازمان تجارت جهانی را زیر پا می‌گذارند. این اختلاف نظر قبلا اتحادیه اروپا را ناگزیر ساخته تا در مقررات ضد دامپینگ خود تجدیدنظر کند و ممکن است در نهایت آمریکا را نیز وادار به نحوه رفتار با تولید کنندگان چینی‌ای نماید که محصولات ارزان قیمتشان را روانه بازار آمریکا می‌کنند. مذاکرات بی نتیجه دو دهه طول کشید تا سازمان تجارت جهانی بتواند اولین دور مذاکرات عمده و مهم خود را کامل کند و به یک توافق تجاری برساند. اما چشم انداز انعقاد موافقتنامه‌های جدید بین ۱۶۴ کشور عضو چندان روشن به نظر نمی‌رسد از این رو کشور‌های عضو در تلاش اند تا دست به انعقاد موافقتنامه‌هایی جزئی و محدود در حوزه‌هایی همچون تجارت الکترونیک و سرمایه گذاری بزنند. هر چند انعقاد چنین موافقتنامه‌هایی می‌تواند برای کشور‌های هم نظر مثبت تلقی شود، اما ایده اصلی سازمان تجارت جهانی به عنوان یک نهاد جامع جهانی جهت انجام مذاکرات تجاری را تضعیف می‌کند.