۱۵ راه برای آموزش خواندن به کودک

سرویس سبک زندگی فردا: آموزش خواندن به کودک، یک روند آموزنده و مفید، هم برای خود کودک و هم برای والدین است. به نقل از بیتوته این کار می‌تواند به منظور انجام کار‌های مدرسه یا تنها برای رشد و پیشرفت وی باشد. می‌توانید آموزش خواندن را در منزل شروع کنید. کودکان، خواندن را در زمان کوتاهی می‌آموزند، اگر از ابزار و شیوه‌های مناسبی استفاده کنید.

۱_ کودکتان را به کتاب خواندن مدام، عادت دهید

کسب مهارت در هر کاری، بدون تداوم در انجام آن سخت است. برای اینکه کودک شما به کتاب خواندن علاقه‌مند شود، باید دائما او را به خواندن وادار کنید. اگر برایتان مقدور است از زمان خردسالی کودک آغاز کنید و تا سن ورود به مدرسه ادامه دهید. کتاب‌هایی که مناسب سن و در سطح فهم او هست را تهیه کنید و برایش بخوانید (روزی ۳ تا ۴ کتاب).

زمانی که بزرگتر شد و به دبستان رفت، آرام آرام شروع کنید به خواندن کتاب‌هایی با سطح بالاتر. (سعی کنید داستان‌هایی را انتخاب کنید که به آن‌ها علاقه‌مند باشد). به دنبال کتاب‌هایی بگردید که شیوه‌های خواندن متفاوتی دارند. به این منظور که کودک خود را نیز در خواندن کتاب شریک کنید. به طور مثال، کتاب‌هایی که دارای صفحات لمس کردنی، بازی و یا بو هستند.

۲_ الگوی خوبی برای او باشید

به او نشان دهید که کتاب خواندن برای خود شما جذاب است. هر روز موقعی که رفتارتان را رصد می‌کند، ده دقیقه به خواندن مشغول شوید با این هدف که ببیند به این کار اهمیت می‌دهید. حتی اگر یک کتابخوان جدی نیستید. چیزی برای خواندن پیدا کنید، یک مجله، یک روزنامه یا کتاب آشپزی. او وقتی می‌بیند که شما به مطالعه‌ی کتاب اهمیت می‌دهید، خود به خود به این کار علاقه مند می‌شود.

کودک تان را در جریان کتاب خواندنتان قرار دهید. اگر چیزی می‌خوانید که برای او قابل درک هست، تعریف کنید. کلمات را روی صفحه به او نشان دهید، تا به او در برقرار کردن ارتباط میان کلمات روی صفحه و صداهائی که کلمات را شکل می‌دهند کمک کنید.

۳_ سئوالات مشارکت دهنده مطرح کنید

قبل از اینکه کودک شما خواندن بیاموزد، چگونگی فهم و درک مطلب را یاد می‌گیرد. زمانی که داستان را با صدای بلند می‌خوانید، سوالاتی راجع به داستان یا شخصیت‌ها بپرسید. به طور مثال: "سگ رو می‌بینی؟ "، "اسم این سگ چی بود؟ ". زمانی که درک و فهم کودک بیشتر شد، می‌توانید سوالات پیچیده تری مطرح کنید. به کمک این سوالات می‌توانید قدرت تحلیل کودک تان را افزایش دهید. این کار قبل از سن ۴-۵ سال ممکن نیست.

۴_ کتاب‌ها را در دسترس بگذارید

اینکه در خانه تان کتاب باشد، اما در دسترس کودک نباشد، ایده‌ی جالبی نیست. کتاب‌ها را روی زمین و در فضا‌های باز بگذارید، به این منظور که بتواند آن‌ها را در بازی‌های خود وارد کند. وقتی که کودک تان به راحتی توانست کتاب‌ها را بخواند و در دست بگیرد، مراقب باشید که آن‌ها تمیز بوده، ضمن اینکه خیلی هم گران نباشند. می‌توانید برای خود، یک کتابخانه‌ی اختصاصی تدارک ببینید. محلی برای کتاب خواندن، نزدیک کتابخانه ایجاد کنید. چند بالش کوچک، پتو و صندلی راحت تهیه کنید. همچنین کیک و نوشیدنی و خوراکی.

۵_ به یک کتابخانه دسترسی داشته باشید

این کار‌می تواند به دو صورت باشد. کتابخانه‌ی کوچکی در منزل خود تهیه کنید و چند کتاب قابل فهم و در سطح کودکتان در آن قرار دهید، و یا به صورت هفتگی، به کتابخانه‌ی عمومی محله‌ی خود بروید. داشتن تعدادی کتاب زیر بغلتان، اشتیاق فرزند شما را (به خصوص اگر کمی بزرگ شده باشد)، برای مطالعه بیشتر و دامنه‌ی واژگانش را وسیع‌تر خواهد کرد. بازخوانی یک کتاب را تنها به این دلیل که قبلا چند بار آن را خوانده اید از دست ندهید.

۶_ شروع به دخالت دادن کلمات صدا دار کنید

قبل از آموزش الفبا به کودکتان، به او کمک کنید تا بداند خطوط یک صفحه با کلماتی که ادا می‌کنید رابطه مستقیم دارد. وقتی با صدای بلند کتاب می‌خوانید، هر کلمه‌ای را که بیان می‌کنید با انگشت نشان دهید. این کار به کودکتان کمک می‌کند که رابطه‌ی کلمات و خطوط روی صفحه را با کلماتی که شما می‌گویید، از نظر آوایی فرا بگیرد.

۷_ از به کار بردن کارت‌های "کمک حافظه" خودداری کنید

مدتی است بعضی شرکت‌ها اعلام می‌کنند که کارت‌های کمک حافظه برای کودکان خردسال و پیش دبستانی ایده آل است. این ابزار به هیچ وجه به آن‌ها خواندن را نمی‌آموزد، بلکه به کودکان، برقرار کردن رابطه‌ی بین یک تصویر و یک کلمه را با به کار‌گیری تصویری متناسب یاد میدهند. به طور کلی کارت کمک حافظه، شیوه‌ی کارآمد و مفیدی برای آموزش خواندن نیست. سعی کنید از این کار خودداری کنید.

۸_ حروف الفبا را به کودکان خود بیاموزید

زمانی که درک کودک شما از کلمات بیشتر شد، شروع به تبدیل کلمات به حروف جداگانه کنید. درست است که آموزش الفبا همراه با شعر و آهنگ، معمول‌ترین روش آموزش حروف است، اما سعی کنید خلاقیت به خرج دهید. هر حرف را با نام آن توضیح دهید. اما فعلا خودتان را برای آموزش صدای هر حرف به دردسر نیندازید.

سعی کنید با هر حرف یک بازی انجام دهید. مثل بازی توپ (به این صورت که حروف الفبا را روی زمین بچینید تا فرزندتان توپ را به سمت حرفی که از او می‌خواهید، پرتاب کند) یا از او بخواهید که حرف مورد نظرتان را در وان حمام صید کند. این‌ها بازی‌هایی هستند که او را در ارتقاء در‌چندین سطح تشویق میکند.

۹_ کلمات هم آوا را به کودک خود بیاموزید

برای کودک، مَتَـل‌های کوتاه بخوانید و سپس لیستی از کلمات هم آوا مثل: آب، تاب، قاب و ... تهیه کنید. کودک شما کم کم با کلماتی که در اثر ترکیب حروف ایجاد می‌شوند، آشنا می‌شود.

۱۰_ برای کودک خود داستان‌های کوتاه تعریف کنید

احتمالا زمانی که فرزندتان شروع به خواندن بکند، دبستانی خواهد بود و آموزگارش مطالب و تکالیفی را به او خواهد داد. تشویقش کنید که تکالیفش را با به کار گیری تکنیک‌های آواشناسی انجام دهد. زمانی که دایره لغاتش افزایش یافت در سطحی است که معنی داستان‌ها را بهتر متوجه می‌شود. به کودکتان اجازه دهید به تصاویر کتاب نگاه کند، این کار تقلب به حساب نمی‌آید. تصاویر و ارتباط آن‌ها با کلمات، برای فهم مجموعه‌ی کلمات مفید خواهد بود.

۱۱_ از کودکتان بخواهید برایتان داستان تعریف کند

بعد از هر‌بار خواندن، از کودک خود بخواهید برایتان داستان را تعریف کند. او را وادار کنید جزییاتی را به داستان اضافه کند، اما منتظر یک داستان ساخته و پرداخته شده نباشید. یک روش جالب و سرگرم کننده، استفاده از عروسک‌ها به جای شخصیت‌های داستان است؛ به این صورت که کودک به کمک آن‌ها برایتان داستان را تعریف کند.

۱۲_ سئوالاتی راجع به داستان مطرح کنید

مثل زمانی که شما برای کودک تان داستانی می‌خوانید و او سوال می‌پرسد، هر بار که کودک تان قصه‌ای تعریف می‌کند، شما نیز از او سوالاتی راجع به داستان بپرسید. ممکن است در ابتدا جواب به سوالات شما برای او سخت باشد، اما با گذر زمان، مهارت لازم برای پاسخ دادن به سئوالات شما را کسب خواهد کرد.

فهرستی از سوالات تهیه کنید که کودک شما بتواند آن‌ها را بخواند. توانایی درک سوالات، تقریبا به اندازه‌ی پاسخ دادن به آن‌ها مهم است. با سوالات مستقیم و مشخص شروع کنید، نه با سوالات مفهومی، به طور مثال: "شخصیت اصلی داستان چه کسی بود؟ " (صحیح) "چرا شخصیت اصلی شکست خورد؟ " (غلط)

۱۳_ هم زمان با خواندن، نوشتن را نیز به او بیاموزید

خواندن، پیش در آمدی برای نوشتن است، اما زمانی که کودک توانایی خواندن را به دست آورد، به او همزمان در یادگیری نوشتن کمک کنید. اگر همزمان نوشتن را بیاموزند، خواندن را نیز راحت‌تر و با سرعت بیشتری فرا خواهد گرفت. به خاطر سپردن حروف، خوب گوش دادن به آوا‌ها همراه با نوشتن، هوش نوآموزان را تقویت خواهد کرد. بنابر این به او نوشتن حروف و کلمات را بیاموزید.

به خاطر داشته باشید، زمانی که فرزند شما بتواند کلمات را هجی کند، توان خواندنش نیز بهتر خواهد شد. به آرامی پیش بروید و انتظار نداشته باشید که او بی نقص باشد.

۱۴_ به واداشتن کودکتان به خواندن ادامه دهید

از آنجایی که لذت خواندن را قبل از رفتن به مدرسه به او چشانده اید، سعی کنید این حس را با مطالعه‌ی روزانه افزایش دهید. وقتی شما برایش کتاب بخوانید، درک صحیح تری از تلفظ کلمات و آوای آن‌ها به دست خواهد آورد، تا آنکه خودش درگیر این دو باشد.

۱۵_ از کودکتان بخواهید با صدای بلند برای شما بخواند

هنگامی که فرزندتان کتاب را با صدای بلند بخواند، شما مهارت خواندنش را بهتر ارزیابی خواهید کرد. با این کار، او مجبور است آهسته‌تر بخواند تا کلمات را بهتر تلفظ کند. از‌متوقف کردن فرزندتان به منظور تصحیح کردنش، خودداری کنید. این کار می تواند باعث قطع شدن رشته‌ی افکار او شده و او را در فهم آنچه می‌خواند دچار مشکل کند.

خواندن با صدای بلند، نباید به کتاب و داستان محدود شود. هر بار کلمه‌ای را دید، از او بخواهید که آن را با صدای بلند تلفظ کند. تابلو‌های تبلیغاتی، نمونه‌های خوبی برای آنچه فرزندتان هر روز می‌بیند هستند و می‌تواند به او اجازه دهد خواندن با صدای بلند را تمرین کند.

توصیه

- اگر کودک شما حوصله‌ی یادگیری خواندن را ندارد و نگاه کردن به تلویزیون را ترجیح میدهد، او را تشویق کنید تا زیرنویس‌ها را بخواند.

- اکثر کودکان، خواندن را از ۴ سالگی (یا زودتر) شروع می‌کنند، بنابراین می‌توانید برای کودکان حدود ۴ سال، آموزش صدا‌ها و حروف الفبا را شروع کنید. برخلاف آنچه قبلا گفته شده، کودکان خردسال نمی‌توانند خواندن را بیاموزند. آن‌ها فقط می‌توانند چند شکل را تشخیص دهند. اکثر کودکان تا قبل از ۳ یا ۴ سالگی، توان ذهنی که به آن‌ها این اجازه را بدهد به دست نیاورده‌اند.