چرا سریال پایتخت، «آدانا» را انتخاب کرد؟/ همه چیز در مورد نسبت آدانا و بحران سوریه! +گزارش تصویری

سرویس بین الملل فردا: پنجمین دوره سریال پایتخت، مانند دوره‌های قبل پربیننده‌ترین سریال نوروزی صدا و سیما بود و میلیون‌ها ایرانی در ایام تعطیلات به تماشای آن نشستند. دوره پنجم آن سوژه‌های متنوعی داشت که محور آن را می‌توان ورود خانواده نقی معمولی و دوستانش به قلمرو داعش دانست. با این حال به نظر می‌رسد نقد تصویری که این سریال از داعش برساخت، ضروری باشد؛ زیرا بیم آن وجود دارد که بعدها تصاویر این سریال مبنای روایتگری توده‌ها و حتی بسیاری از نخبگان ایرانی قرار گیرد! در همین راستا سرویس بین الملل فردا در چند گزارش، تناقض‌ها و تحریف‌های تصویر منتشره نسبت به داعش را تشریح خواهد کرد.

به گزارش سرویس بین الملل فردا، گروه تروریستی تکفیری داعش هیچ گاه به آب‌های سوریه دست نیافت. داعش در بهترین دوران کشورگشایی خود، بخش‌هایی از عراق، سوریه و لیبی را اشغال کرده بود و همزمان در بخش‌هایی از مصر، افغانستان، یمن، نیجریه و... نیز حضور پررنگی داشت؛ با این حال تنها در لیبی و طی یک بازه زمانی کم‌تر از ۱۸ ماه به دریا دسترسی داشت. از طرف دیگر سواحل سوریه، خاستگاه علوی‌های این کشور و اصلی‌ترین پایگاه حامیان حکومت سوریه است. در این زمینه تناقضات سریال پایتخت به قدری واضح است که به نظر می‌رسد بیش از آن‌که تشریح تاریخی تناقضات اهمیت داشته باشد، باید علت را در منافع عده‌ای در طرح شهر «آدانا» دنبال کرد! با این حال، در این قسمت منحصرا بحث تاریخی نسبت شهر «آدانا» در ترکیه را با بحران سوریه، دسترسی داعش به آب‌های آزاد و البته استان ساحلی سوریه دنبال می‌کنیم.

شهر آدانا و بحران سوریه

شهر آدانا که در زبان عربی «اضنه» خوانده می‌شود، در حافظه تاریخی ملت سوریه و به خصوص تاریخ روابط سیاسی دو کشور ترکیه و سوریه جایگاه مهمی دارد؛ زیرا در سال ۱۹۹۸ با وساطت برخی کشورهای منطقه‌ای مانند ایران و مصر، آنکارا و دمشق توافقنامه‌ای سری را در این شهر به امضا رساندند که روابط دو کشور را از حالت خصمانه به همکاری امنیتی کشاند.

با این حال شهر و استان آدانا در خلال بحران سوریه، بافت کاملا ترکی خود را حفظ کرد. شهر آدانا که در گذشته مرکز ارامنه ترکیه بود، در دوران حکومت جمهوری جدید ترکیه بافت کاملا ترکی پیدا کرد و هم‌اکنون پنجمین پرجمعیت‌ترین شهر ترکیه محسوب می‌شود. نویسندگان ناسیونالیست عرب و سوری معتقدند در ابتدای قرن بیستم نزدیک به ۲۵ درصد اهالی آدانا را اعراب تشکیل می‌دادند؛ اما ترکیه بنا بر ملاحظات خاص خود با تغییر ترکیب جمعیتی و دموگرافیک آدانا باعث شد امروز درصد اعراب (ترکی) این استان به کم‌تر از ۵ درصد برسد! با این حال هنوز هم روستاهای عرب‌نشین در این استان وجود دارد که با گذشت حدود ۱۰۰ سال زندگی تحت پرچم ترکیه، همچنان هویت عربی خود را حفظ کرده‌اند.

در خلال بحران سوریه نزدیک به سه میلیون پناهجوی سوری در ترکیه اقامت می‌کنند. کمیساریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل در فوریه ۲۰۱۶ گزارشی از توزیع آوارگان سوری در استان‌های مختلف ترکیه منتشر کرد و در آن اعلام شد نزدیک به ۱۴۳هزار سوری در استان آدانا زندگی می‌کنند که تقریبا معادل ۴.۷ درصد مجموع آوارگان سوری را در برمی‌گیرد. در گزارشی که وزارت کشور ترکیه در ابتدای سال ۲۰۱۷ منتشر کرده، آوارگان سوری را در استان آدانا ۶.۴۱ درصد ساکنان این استان تخمین زده است.

زمانی این مقایسه ساده‌تر می‌شود که بدانیم در استان هاتای نزدیک به ۴۰۰هزار آواره زندگی می‌کنند در حالی که هنوز هم بیش از ۵۰ درصد بومیان این استان را ترکمان‌ها و اعراب تشکیل می‌دهند یا در استانبول نزدیک به۳۸۰ هزار آواره سوری در کنار اقلیت قدرتمند اعراب مقیم استانبول زندگی می‌کنند. در استان غازی عنتاب نیز نزدیک به ۳۴۰هزار آواره سوری زندگی می‌کنند که معادل ۱۶.۷ درصد جمعیت این استان است.

در حال حاضر بالاترین درصد توزیع آوارگان سوری در استان‌های ترکیه به استان مرزی کلس برمی‌گردد که ۱۲۵هزار سوری در آن زندگی می‌کنند؛ در حالی که تنها ۱۳۰هزار شهروند ترکیه در آن اقامت دارند. در نتیجه - بنا بر گزارش وزارت کشور ترکیه - هم‌اکنون نزدیک به ۵۰ درصد جمعیت این استان را آوارگان سوری تشکیل می‌دهند.

بعد از کلس، استان‌های هاتای، اورفا، غازی عنتاب، عثمانیه، مرسین و قهرمان مرعش به ترتیب با ۲۴.۶۹ درصد، ۲۱.۶۷ درصد، ۱۶.۷ درصد، ۸.۴۱ درصد، ۸.۲۸ درصد و ۸.۱۱ درصد دارای درصد آوارگان رسمی بیش‌تری می‌باشند؛ ضمن این‌که در استان‌های کردنشین ماردین، حکاری، آدیامان، دیاربکر و... درصد آوارگان سوری بالغ بر ۱۰ درصد تخمین زده می‌شود؛ اما بنا بر ملاحظات خاص کردها و پوشش‌هایی که سازمان pkk ایجاد کرده، آوارگان کرد سوریه در دفاتر رسمی سازمان ملل و دولت ترکیه ثبت نام نمی‌کنند و تبعا در این آمارها لحاظ نمی‌شوند! این موضوع به خصوص در مورد ماردین بسیار محسوس است که یک بار روزنامه ملیت ترکیه به هدف بیان عمق و گستره تغییر ترکیب جمعیتی این شهر، با شهروندان به زبان ترکی لهجه منطقه وان صحبت می‌کند و می‌گوید حدود ۴۰ درصد نمی‌توانستند ترکی صحبت کنند و تنها متوجه سخنان وی می‌شدند و نزدیک به ۲۰ درصد آن‌ها اصلا نمی‌توانستند متوجه سخنان وی شوند!

با توجه به آمارهای فوق، مشخص است که بر مبنای هیچ منطقی شهر آدانا نمی‌توانسته دروازه ورود به سوریه انتخاب شود و علت انتخاب این شهر را باید در علل دیگری جست و جو کرد!

سرویس بین الملل فردا در قسمت‌های بعدی این گزارش، توضیحاتی در مورد راه‌های ورود و خروج تروریست‌ها به خاک سوریه از طریق ترکیه، راه‌های ورود اتباع خارجی به قلمرو داعش در سوریه و... نکاتی بیان خواهد شد.