قیمت دلار تا ۱۳ هزار و ۸۰۰ تومان هم می‌رود؟!

خبرگزاری ایسنا: در اولین روز‌های کاری بعد از تعطیلات طولانی نوروز دلار جهشی تقریبا ۵۰۰ تومانی داشت؛ اتفاقی که علاوه بر شگفت‌آور بودنش، اما همه بحث‌ها را تقریبا به این پرسش ختم کرد که در پشت پرده بازار ارز چه خبر است؟ پرسشی که این‌بار برای شنیدن پاسخ آن به سراغ یک دلال کهنه‌کار بازار ارز رفتیم.

افزایش لجام گسیخته ارزش دلار در بازار ارز در کنار عدم پاسخگویی شفاف مسئولان باعث شده تا حساسیت‌ها نسبت به اتفاقات رخ داده در این بازار بیش از پیش افزایش پیدا کند. اما اینکه در این بازار واقعا چه خبر است و چه چیزی باعث می‌شود تا قیمت‌ها به این شکل ناپایدار و افزایشی باشد سوالی است که شاید فعالان غیر رسمی این بازار بهتر بتوانند به آن پاسخ بدهند؛ مخصوصا که اگر قرار باشد نام و هویت افراد هم محفوظ باشد. در این باره به سراغ یکی از دلالان کهنه کار بازار ارز رفته و نظر او را به عنوان کسی که بیش از ۳۰ سال گرم و سرد چشیده این بازار است جویا شدیم و از زوایای دیگری موضوع را بررسی کردیم که حاصل این گفت و گو در ادامه آمده است. در ساعات پایان روز کاری یکشنبه _۱۹ فروردین_ از شما می‌خواهیم ما را در جریان آخرین نرخ ارز بگذارید؛ دلار چند است؟ این روز‌ها ارز قیمت معینی ندارد؛ شما به هر کاسبی که زنگ بزنید، یک قیمت به شما می‌دهد و جالب اینکه هیچ کدام هم دروغ نمی‌گویند؛ چرا که حالا وضعیت نرخ ارز به صورت یکطرفه و رو به بالا شده است. همین موضوع باعث می‌شود هیچ قیمتی شگفت‌انگیز نباشد. در حال حاضر (یکشنبه عصر) که با شما صحبت می‌کنم، نرخ دلار ۵۶۸۰ تومان است، اما ممکن است تا چند ساعت دیگر این نرخ متفاوت باشد. ببخشید انقدر صریح می‌پرسم، ولی آیا خود شما به عنوان کاسبان بازار ارز عاملی برای گرانی دلار نیستید؟ ببینید ما داستانی را با همین مضمون سوال شما قبل از عید داشتیم که می‌گفتند دلالان، بازار ارز را آشفته کرده اند؛ با همین استدلال قبل از عید با ادعای کنترل بازار ارز آمدند و به صورت ضربتی یکسری از کسبه بازار را که در حوزه خرید و فروش ارز فعالیت می‌کردند را پراکنده و حتی دستگیر کردند؛ چرا که اعتقاد بر این بود که آن‌ها بازار ارز را متلاطم کرده‌اند، اما من یک سوال می‌کنم و آن اینکه آیا حالا و بعد از جمع کردن کاسبان ارزی از بازار، قیمت ارز کنترل شد؟ مسلما با افزایش ۵۰۰ تومانی قیمت ارز در روز اول کاری بعد از تعطیلات پاسخ این سوال منفی است. واقعیت این است که اساسا تاثیر دلالان و کاسبان ارز روی قیمت‌ها در ابعاد کلان‌تر بسیار ناچیز است. علت هم این است که یک دلال در بازار ارز نهایتا تا ۲۰۰۰ دلار در دست دارد که می‌تواند آن را به افرادی که نیاز خیلی فوری به ارز دارند بفروشد و از آن سودی اندک به دست آورد، در حالی که تعیین نرخ ارز در ابعاد کلان با فروختن ۲۰۰۰ دلار توسط یک دلال صورت نمی‌گیرد

پس فکر می‌کنید علت این افزایش ناگهانی نرخ ارز چه باشد؟ یک علت جهش نرخ دلار برمی‌گردد به کاهش سود بانکی توسط بانک‌ها که از آنجایی که ما در کشور حوزه‌ای سودآورتر از حوزه ارز و سکه نداریم، همین کاهش سود بانکی باعث شد تا سرمایه‌ها به بازار ارز سرازیر شود. از طرفی با مطرح شدن شایعه ورشکسته شدن برخی از بانک‌های خصوصی و صندوق‌های سرمایه گذاری، مردم اساسا به سرمایه‌گذاری در بانک‌ها بدبین شده‌اند. همه این‌ها در مجموع باعث می‌شود تا سیل سرمایه‌ها به سمت بازار ارز میل کند. مگر بانک مرکزی به بازار ارز تزریق نمی‌کند؟ چرا با اینکه بانک مرکزی از کانال صرافی‌ها در حال رساندن ارز به بازار است باز هم قیمت‌ها بالا می‌رود؟ بانک مرکزی برای اینکه جلوی افزایش قیمت دلار را بگیرد، به برخی از صرافی‌ها مقداری دلار می‌دهد، اما واقعیت این است که این مقدار دلار آنقدر کم است که کفاف بازار را نمی‌دهد. تصور کنید در جلوی یک صرافی ۲۰۰ نفر صف بسته‌اند؛ وقتی سقف اعطای دلار را ۲۰۰۰ تا اعلام می‌کنند، جمع نسبی این مقدار ارز با افراد متقاضی نشان می‌دهد که بانک مرکزی تنها ۴۰۰ هزار دلار به آن صرافی دلار داده است؛ در حالی که آن صرافی یک میلیون دلار ظرفیت برای توزیع ارز دارد، اما از آن استفاده نمی‌شود. من فکر می‌کنم شاید حتی عزمی برای کنترل نرخ ارز واقعا وجود ندارد. دولت باید دلار زیادی به بازار عرضه کند و از طرف دیگر اجازه دهد تا کاسبان و دلالان کار خود را انجام دهند چرا که به لحاظ روانی حضور واسطه‌ها در بازار می‌تواند هراس نبود ارز در بازار را از بین ببرد؛ به این معنی که حداقل، دلالان تقاضا‌های خرد را پاسخ می‌دهند. یک اصل اقتصادی بسیار بنیادین اصل تعادل عرضه و تقاضا است. زمانی که تقاضا با عرضه مساوی باشد، بازار در حالت تعادل قرار دارد، اما وقتی که عرضه کمتر از تقاضا می‌شود، قاعدتا قیمت‌ها صعود می‌کند؛ مخصوصا که بسیاری از کسب و کار‌ها و فعالیت‌ها به دریافت ارز بستگی دارد. این وضعیت عدم تعادل با قلدری یا بگیر و ببند و جریمه کنترل نمی‌شود؛ چرا که بازار اجبار را نمی‌پذیرد. تنها کاری که دولت می‌تواند در این برهه انجام دهد، تزریق ارز به بازار به اندازه نیاز واقعی بازار است. با این اوصاف فکر می‌کنید دلار تا چه قیمتی بالا برود؟ بانک مرکزی نرخ تورم را بالای ۱۰ درصد اعلام کرده است، در حالی که من به شما اثبات می‌کنم که نرخ واقعی تورم بیش از این‌ها است. تصور کنید زمانی که قیمت یک محصول غذایی مانند تخم‌مرغ از سال گذشته تا حالا به میزان حداقل ۴۰ درصد گران‌تر شده است، بنابر این تورم واقعی ما هم در همین حدود سیر می‌کند. به این، افزایش قیمت دیگر محصولات را هم اضافه کنید. در این شرایط است که دیگر مردم به وعده‌ها و صحبت‌های مسئولین دولتی بی‌اعتماد می‌شوند؛ مخصوصا که وقتی می‌گویند نرخ دلار تثبیت می‌شود، اما عملا در اولین روز کاری سال ۱۳۹۷ دلار ۵۰۰ تومان گران می‌شود. اگر وضعیت به همین منوال پیش برود و افزایش قیمت‌ها همان‌طور که امروز وجود دارد ادامه یابد، دلار تا ۱۳ هزار و ۸۰۰ تومان هم می‌تواند افزایش پیدا کند. اینکه بانک مرکزی بخواهد با یکسری نمایش‌های رسانه‌ای مقدار کمی ارز را به بازار تزریق کند، نمی‌تواند کاری از پیش ببرد. تنها چاره، پاسخ واقعی به تقاضای واقعی بازار است. اینکه بگوییم مردم دلار نخرند، علاوه بر اینکه تاثیری ندارد، اساسا ما حق نداریم به مردم بگوییم که پولشان را کجا خرج کنند یا نکنند؛ همان طور که نمی‌توانیم به کاسبان بازار بگوییم دلارشان را چقدر بفروشند. مهم این است که سیاستمداران تقاضا را در بازار پایین بیاورند تا قیمت نیز کاهش پیدا کند. تزریق مقطعی و بدون پشتوانه دلار به بازار نمی‌تواند حجم عظیم تقاضا را کنترل کند. اینکه خریداران را مجبور کنیم با کارت ملی و پاسپورت دلار دریافت کنند، هیچ گاه چاره واقعی حل معضل افزایش نرخ ارز نبوده و نخواهد بود؛ چرا که خریدار با خود می‌گوید حتما قرار است خبری شود که اینقدر در دادن دلار سخت گیری می‌شود!