دفاع استاد دانشگاه هاروارد از طرح احمدی نژاد

سرویس اقتصادی فردا: جواد صالحی‌اصفهانی، استاد دانشگاه هاروارد و سومین اقتصاددان پراستناد ایرانی در بخشی از گفتگوی خود با شرق گفت: اینکه بعضی از اقتصاددان‌های ایران می‌گویند پرداخت یارانه نقدی منطق اقتصادی ندارد کاملا اشتباه است؛ بسیاری از اقتصاددان‌ها به این نتیجه رسیده‌اند اگر پول را به دست مردم بدهیم، بهتر از آن است که به دست بوروکرات‌ها بدهیم و آنها هزینه کنند. فکر می‌کنم که هایک و فریدمن هم با این عقیده موافق باشند. شناسایی افراد فقیر، کار آسانی نیست و علاوه بر آن، پرداخت نقدی به فقر، انگیزه بدی ایجاد می‌کند. سیاست نباید طوری باشد که اگر کسی کار کرد، درآمد پیدا کرد و از خط فقر بالاتر رفت، پولش قطع شود. به این می‌گویند مشکل انگیزه صخره‌ای؛ یعنی در حول‌وحوش خط فقر، یا هر مقدار درآمدی که برای پرداخت یارانه در نظر گرفته شده، مالیات بر درآمد صد درصد می‌شود؛ هر تومان که به درآمد از کار اضافه شود، همان مقدار را دولت از یارانه کم می‌کند.

در‌این‌صورت، دیگر انگیزه‌ای برای کارکردن میان افرادی که یارانه می‌گیرند، باقی نمی‌ماند؛ این اتفاق به‌نوعی در پرداخت‌های کمیته امداد و بهزیستی می‌افتد. اما در نظام یارانه نقدی فراگیر هر چقدر مردم کار کنند، چه بیشتر و چه کمتر، از پولی که دریافت می‌کنند، کم نمی‌شود. انتقادی که به نظام یارانه فراگیر وجود دارد، از جانب تأمین اعتبار آن است. اگر این اعتبار از طریق افزایش مالیات بر درآمد از فعالیت‌های اقتصادی باشد، انگیزه را کم می‌کند و در نهایت به رشد اقتصادی ضربه می‌زند. مثلا در سوئیس که مردم چنین طرحی را با اکثریت قاطع رد کردند، مالیات اکثریت مردم بالا می‌رفت. مایه تأسف است که اقتصاددان‌هایی هم در ایران هستند که می‌گویند آدم‌های فقیر از مردم طبقات متوسط و بالا تنبل‌تر هستند. آنها با وجود درآمدهای مختلف از ثروت به‌ارث‌رسیده پرکارند، اما فقرا با چندرغاز یارانه، کارشان و آرزوهایشان برای بهبود زندگی را رها می‌کنند. در این میان سیاست‌مدارانی هم هستند که یارانه نقدی را گداپروری می‌نامند. این تحقیر بخش بزرگی از جامعه است. اکنون شاید ٣٠ درصد مردم ایران جزء طبقات ضعیف هستند. آنها می‌فهمند و وقتی این حرف‌ها را می‌شنوند، حس می‌کنند با کسانی در جامعه روشنفکری یا در سیاست طرف هستند که با آنها بیگانه‌اند. در این ارتباط من و دانشجوی سابقم، محمدهادی مصطفوی یک مطالعه دقیق انجام دادیم و نشان دادیم افرادی که پول (یارانه نقدی) گرفته‌اند، کارشان کمتر نشده است.