غیبت در چه شرایطی جایز است؟

باشگاه خبرنگاران: تعطیلات نوروز فرصت مناسبی برای صله رحم و تجدید دیدار با نزدیکان است، اما گاهی پیش می‌آید که این در محافل به صحبت علیه فردی که در آن محفل حاضر نیست پرداخته می‌شود که کاری ناپسند است و از آن به عنوان غیبت یاد می‌شود. در اینجا به بیان احکام شرعی غیبت می‌پردازیم. آیت‌الله مکارم شیرازی سؤال: چنانچه مثلا گفته شود مردم فلان شهر یا گروه بد هستند، آیا این غیبت به حساب می‌آید؟ پاسخ: اگر آن‌ها واقعاً خوبند و او نسبت بدی داده، تهمت زده و اگر بد هستند و مخاطب نمی‌دانسته، غیبت کرده است. سؤال:کسانی از ما غیبت می‌نمایند و خبر غیبت به ما می‌رسد که این امر موجب کینه ما می‌شود. چه کاری کنیم که این کینه از شخص غیبت کننده در دل ما از بین برود؟ پاسخ: همانگونه که شما انتظار دارید خداوند لغزش‌ها و گناهانتان را ببخشد، باید لغزش و گناه دیگران را ببخشید. سؤال: تعریف غیبت چیست؟ آیا انتقاد از مسئولین اعم از سیاسی اداری و ... مصداق غیبت است؟ پاسخ: غیبت آن است که عیب پنهان و مخفی شخصی، نزد کسی که از آن اطلاع ندارد بیان شود و انتقاد‌های سازنده همراه با ادب و احترام اشکالی ندارد. سؤال:معناى غیبت را بیان فرمایید؟ پاسخ: غیبت آن است که عیب پنهانى کسى را پشت سر او بگویند ولى در مواردى که مسأله مهمّى مطرح است مانند موارد مشورت و اصلاح ذات البین و امثال آنها، استثناء شده است. سؤال: آیا غیبت کردن مسئول اداره و یا کارمندى که خلافى مرتکب شده، جایز است؟ پاسخ: اگر به قصد نهى از منکر باشد و اثر داشته باشد، لازم است. سؤال: اگر کسى در بین جمع، غیبت بکند و مطمئن باشیم امر به معروف و نهى از منکر در او تأثیر نمى کند، وظیفه ما چیست؟ پاسخ: در چنین جلسه اى شرکت نکنید. آیت‌الله سیستانی پرسش: اگر پشت سر کسی غیبت کنیم و شرایط حلالیت طلبیدن نداشته باشیم چه باید بکنیم؟ پاسخ: توبه کافی است. پرسش: غیبت کردن و افترا یا تهمت را برایم تعریف کنید. درچه صورتی چیزی غیبت محسوب میشود؟ پاسخ: غیبت یعنی ذکر عیبی که مستور و پوشیده است البته در وقتی که شخص غایب است و تهمت یعنی نسبت ناروا و خلاف واقع به کسی زدن. پرسش: سخن با چه شرایطی غیبت است؟ آیا هر گاه که غیبتی می‌شود، باید آن را نهی کرد و از غیبت شونده دفاع کرد؟ پاسخ: غیبت یعنی عیب مستور دیگران را باز گو کردن و باید شخص غیبت کننده را که کار حرام انجام می‌دهد، از آن نهی کرد. پرسش: در مورد غیبت از فاسق، لطفا فاسق را به صورت کامل معرفی کنید؟ پاسخ: فاسق کسی است که مرتکب معصیت بشود و غیبت هر فاسقی جایز نیست مگر متجاهر به فسقی باشد که در خصوص همان امر غیبت او اشکال ندارد. پرسش: ۱ـ می‌خواستم بدانم اگر شخصی نظر ما را در مورد اخلاقیات و خصوصیات شخص دیگر بپرسد، جواب دادن به آن غیبت محسوب می‌شود؟ ۲ـ اگر مادرم بد برادرم را نزد من بگوید غیبت محسوب می‌شود یا خیر؟ پاسخ: ۱ـ اگر در مورد مشورت است برای امر مهمی مانند ازدواج یا مشارکت و امثال آنها، غیبت جایز است. ۲ـ غیبت است. پرسش: در مورد غیبت‌هایی که در دوران گذشته انجام شده و در حال حاضر دسترسی به آن افراد نداریم، چه کار باید کرد یا چه حکمی دارد؟ پاسخ: وظیفه شما توبه است و چیز دیگری لازم نیست. پرسش: لطفا توضیح کاملی در مورد غیبت بفرمائید؟ پاسخ: غیبت غیر فاسق حرام است و غیبت فاسق در آنچه به آن تجاهر دارد جایز است. پرسش: گاهی در بین مردم یا رسانه‌ها مطالبی به صورت طنز در مورد اقوام، گویش‌ها و فرهنگ‌های مختلف کشورمان بیان می‌شود که موجب رنجش خاطر می‌گردد. حکم این گونه مطالب چیست؟ پاسخ: غیبت نیست، ولی اگر مستلزم اهانت وانتقاص باشد از این جهت حرام می‌شود.