بازی دو سر باخت قطع و وصل شدن سوئیفت

خبرگزاری فارس: سوئیفت یک پیام‌رسان مالی است که بانک‌ها از آن برای انجام مبادلات مالی و نقل و انتقال پول استفاده می‌کنند. تاکنون ویرایش‌های متعددی از این پیام‌رسان ارائه شده و مورد استفاده قرار گرفته است. این پیام‌رسان در سال ۱۹۷۳ توسط ۲۳۹ بانک از پانزده کشور اروپایی و آمریکای شمالی با هدف جایگزینی روش‌های ارتباطی غیر استاندارد کاغذی در سطح بین‌المللی با یک روش استاندارد شده جهانی راه‌اندازی شد و مرکز اصلی آن در بلژیک قرار دارد. در دوره تحریم‌های سختگیرانه غرب علیه ایران که پس از سال ۸۸ وضع شدند، یکی از تحریم‌های اعمال شده روی سیستم بانکی و نقل و انتقالات مالی ایران تحریم استفاده از این پیام‌رسان بود و به دلیل شبه‌انحصاری بودن این پیام‌رسان مالی، این تحریم کمک زیادی به غرب برای جلوگیری از نقل و انتقال منابع مالی خارجی ایران کرد. بعد از امضای برجام یکی از وعده‌های مهم غرب وصل شدن مجدد سوئیفت بود که اجرای این تعهد در ابتدا با ابهامات متعددی همراه شد. اگرچه پس از آن مشخص شد بیش از آنکه سوئیفت در باقی ماندن مشکلات بانکی پسابرجام موثر باشد، این عدم تمایل بانک‌های خارجی برای مبادله مالی با ایران تحت فشار آمریکا است که اجازه نمی‌دهد ایران بتواند از تعهدات مصرح در برجام هم استفاده کند. درباره سوئیفت، اما این همه ماجرا نیست. طبق اعلام یکی از بانک‌های ایرانی، این بانک در یازده ماهه ابتدای سال ۱۳۹۶، ۴۵ هزار پیام سوئیفت ارسال و با ۳۴ بانک خارجی کلید رمز تبادل کرده است. نکته عموما ناگفته اینجاست که از ابتدای سال ۲۰۰۱ و بعد از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر، تحت برنامه رهگیری تامین مالی تروریسم (TFTP)، وزارت خزانه داری آمریکا و دیگر نهاد‌های امنیتی این کشور، به اطلاعات سوئیفت دسترسی دارند. این موضوع در سال ۲۰۰۶ توسط سه روزنامه آمریکایی لو رفت (اینجا و اینجا) و دعوای جدی بین اروپا و آمریکا ایجاد شد و نهایتا اروپایی‌ها در سال ۲۰۰۹، مرکز داده خودشان را جدا کردند. با این حال امریکا در سال ۲۰۱۰، برای تداوم برنامه TFTP، وارد رایزنی با اروپایی‌ها شد که همچنان به اطلاعات سوئیفت دسترسی داشته باشد. به همین دلیل بهترین ابزار رصد تراکنش‌های بانکی خارجی ایرانیان، سوئیفت است. در حال حاضر نیز چنانچه یک بانک ایرانی با هر کشوری تعامل بانکی داشته باشد و از سوئیفت استفاده نماید، این اطلاعات با فاصله اندکی در اختیار آمریکایی‌ها قرار می‌گیرد. حالا این سوال جدی وجود دارد که آیا مشتریان بانک‌ها می‌دانند که این بانک‌ها اطلاعات شخصی آن‌ها را در اختیار آمریکایی‌ها قرار می‌دهند؟ و آیا اگر آن‌ها تحریم شوند و یا شرکای خارجی آن‌ها تهدید شوند، این بانک‌ها بابت نشت اطلاعات مالی مشتریان پاسخگو خواهند بود؟ شاید به همین دلیل است که چین و روسیه تلاش می‌کنند پیام‌رسان‌های مالی اختصاصی و مستقل از سوئیفت راه‌اندازی کنند تا اطلاعات مالی آن‌ها که در همه کشور‌ها اطلاعات محرمانه محسوب می‌شود در اختیار طرف‌های ثالثی قرار نگیرد. بر این اساس به نظر می‌رسد در کنار FATF که با شناسایی ذینفع نهایی راه را برای اعمال تحریم‌های شدید هموار می‌کند، استفاده کردن یا استفاده نکردن از سوئیفت نیز برای ایران یک بازی دوسر باخت باشد که در عمل شبکه تار عنکبوتی غرب برای رصد و تحریم مبادلات مالی ایران را کامل می‌کند. پژوهشگران اقتصادی می‌گویند قطعاً سوئیفت تا ۱۰ سال آینده این طور باقی نخواهد ماند و فناروی‌های جایگزینی برای آن مطرح است که معروف‌ترین آن بلاک‌چین است. در مقایسه این دو پیام‌رسان گفته می‌شود این دو پیام رسان در موضوعات امنیت، استاندارد بودن، سرعت و حل اختلاف یکسان هستند و علاوه بر این بلاک‌چین در ویژگی‌های رایگان بودن، نبود مشکل سوءاستفاده از داده‌ها و نبود مشکل تحریم نسبت به سوئیفت دارای برتری است. علاوه بر این با استفاده از بلاک‌چین اطلاعات بانک‌های ایرانی در اختیار شخص ثالث قرار نمی‌گیرد و بانک‌های متوسط اروپایی می‌توانند بدون نگرانی از تحریم با ایران تبادل مالی کنند.