کدام بازارها سال آینده پرسود هستند؟
پیش بینی‌های مختلفی از بازار‌های سال آینده طی ماه‌های اخیر منتشر شده است؛ از پیش بینی‌های شخصی گرفته تا موسسات مطالعاتی. آنچه در میان این پیش بینی‌ها مشترک است، تمرکز بر مرکز ثقل نوسان، یعنی بازار ارز است. آینده این بازار چه می‌شود؟
خبرآنلاین: بررسی یک دهه تحولات بازار ارز، طلا و مسکن نشان می‌دهد که این بازارها همواره در اقتصاد ایران موج ساز بوده‌اند. در واقع تغییر در هر کدام از این بازارها، به سایر بخش‌های اقتصاد هم سرایت کرده است.
از شش ماه قبل که روند افزایشی قیمت دلار شروع شد تا به امروز، سرمایه‌های زیادی در اقتصاد ایران جابجا شده اند. ماجرا از تثبیت نرخ سود بانکی بر روی نرخ ۱۵ درصد شروع شد. آن‌هایی که پولشان را در بانک‌ها سپرده گذاری کرده بودند، وقتی دیدند بانک‌ها قرار نیست دیگر سود‌های بالا بپردازند، پولشان را از بانک‌ها خارج کردند و روانه بازار‌های موازی مثل سکه و ارز کردند.
این رفتار صاحبان سرمایه تنها یک دلیل روشن داشت؛ تداوم رکود در اقتصاد. اگرچه مسئولان اقتصادی کشور عنوان می‌کنند که رشد اقتصادی به معنای عبور اقتصاد از رکود است، اما واقعیت این است که بخش بزرگی از رشداقتصادی اتفاق افتاده ناشی از نفت بوده است.
اقتصاددانان می‌گویند، رشد واقعی اقتصاد زمانی اتفاق می‌افتد که روند تشکیل سرمایه ثابت مثبت باشد، اما در دوبخش مهم اقتصاد کشور یعنی مسکن و صنعت این شاخص‌ها یا منفی بوده یا رشد بسیار اندکی داشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که رشد تشکیل سرمایه ثابت در سال ۱۳۹۴ برابر با ۱۲- درصد و در سال ۱۳۹۵ برابر با ۳.۷- درصد بوده است. در ۹ ماهه امسال نیز نرخ رشد تشکیل سرمایه ثابت تنها ۰.۱ درصد بوده است.
حالا با استناد به همین دو شاخص می‌توان رفتار صاحبان سرمایه برای گرفتن سود بیشتر در بازار‌های طلا و سکه، ارز و مسکن را تحلیل کرد. به گفته اقتصاددانان رشد منفی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ناشی از عدم تحقق بودجه‌های عمرانی و کاهش سرمایه‌گذاری در بخش ساختمان است. در چنین شرایطی وقتی بانک مرکزی تصمیم می‌گیرد که نرخ سود بانکی را کاهش دهد در واقع جرقه‌ای در خرمن پول افکنده است.
شاید بانک مرکزی پیش بینی نمی‌کرد که با این تصمیم پولی، کنترل بازار ارز از دستش خارج شود؛ چه آنکه بارها، ولی الله سیف رییس کل بانک مرکزی در مقابل پرسش‌هایی که رسانه‌ها با نگرانی ازاو درباره شیب فزآینده قیمت دلار می‌پرسیدند تنها به این جمله که «این افزایش‌ها ناشی از تغییرات فصلی است» بسنده می‌کرد. اما بعد ازعبور از تحولات فصلی مثل سال نوی مسیحی و سال نوی چینی ارز از افزایش باز نایستاد.
اندراحوالات بازار مسکن
اگر مبنای تغییر را در بازار مسکن افزایش میزان معاملات در شش ماهه دوم سال جاری قرار دهیم، بازار مسکن رو به رونق گذاشته است؛ اما این دلیل خروج مسکن از رکود نیست. از شش ماه قبل که قیمت مصالح ساختمانی رو به افزایش گذاشته، هزینه تمام شده ساخت و ساز را هم افزایش داده است. از سویی برخی اقتصاددانان معتقدند که افزایش نرخ ارز مانع از جهش قیمتی در بازار مسکن خواهد شد.
بنا به گفته این گروه از کارشناسان از آنجا که در اقتصاد ایران، نرخ ارز به عنوان یک جانشین برای بازدهی مسکن عمل می‌کند، بنابراین با افزایش عایدی نرخ ارز و بازار ارز، مـردم بـه داد و سـتد ارز روی خواهنـد آورد و در نتیجه با افزایش بازدهی ارز، تقاضا برای مسکن کاهش خواهد یافت.
از سوی دیگر، گروهی هم می‌گویند، نرخ ارز می‌تواند بر هزینه کالا‌ها و خدمات مورد نیاز ساخت مسکن نیز تاثیرگذار باشد. یعنی با افزایش نرخ ارز، هزینه ساخت مسکن افزایش خواهد یافت. یعنی افزایش شاخص تورم تولیدکننده مصالح ساختمانی که طی شش ماه اخیر رخ داده، محرک افزایش نسبی قیمت مسکن در سال آینده می‌شود.
در این میان موسسه مطالعات اقتصادی بامداد هم پیش بینی کرده است که: «بازار مسکن پس از رکود سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶، در سال ۱۳۹۷ بصورت کاملا آهسته و محدود از رکود خارج شده و رشد قیمت مسکن در اکثر ماه‌های سال آینده بیشتر از نرخ تورم، اما حداکثر تا ۲۵ الی ۳۰ درصد خواهد بود.»
ریسک نکنید
پیش بینی‌ها حکایت از آن دارد که مهمترین تحولات سال آینده در سه بازار موازی یعنی ارز، سکه و طلا خواهد بود. از امروز مشخص است که خیلی از سپرده گذاران بانک‌ها پولهایشان را به امید سودبیشتر به این سه بازار برده اند. این هجوم نقدینگی سبب شده تا این بازارها سال آینده همچنان در راس اخبار باشند. خیلی‌ها هم ممکن است از همین امروز وسوسه شوند و بخواهند وارد این بازارها شوند، اما کارشناسان می‌گویند، این بازار پرریسک است.
اگرچه ارز همچنان با قیمت‌هایی که تاکنون تجربه نشده، می‌تازد و طلا و سکه هم به تأسی از این افزایش‌ها رو به افزایش است، اما واقعیت این است که بازار‌هایی مه آلود هستند. سکان هدایت این بازارها در اختیار بانک مرکزی است. اگر بانک مرکزی از سیاست‌های تازه پولی در سال آینده رونمایی کند، تجربه سال ۹۰ برای سرمایه گذاران کم تجربه تکرار خواهد شد. تجربه تلخ کسانی که یک شبه دارایی‌های خود را در اثرسرمایه گذاری در سکه از دست دادند.
شیر ارز هم در دست دولت است؛ هرزمان اراده کند، می‌تواند بازار را کنترل کند. کما اینکه حالا با کم کردن عرضه ارز مانع از خروج ارز از کشور در پی سفر‌های نوروزی شده است.
تنها بازار معقول در این میان بورس است. اما در این شرایط، اما بورس آنطور که انتظار می‌رفت، بازدهی بالایی را تجربه نکرده است. سرمایه گذاران بورسی نگران آینده این بازار هستند، از همین رو در یکماه اخیر شاخص کل بورس رو به کاهش است. در واقع معامله گران منتظرند که شرایط سایر بازارها را بسنجند. /خبرآنلاین