آیا سوریه صحنه جنگ روسیه و آمریکا خواهد بود؟

خبرگزاری تسنیم: وقتی روسیه تأکید می‌کند «تدابیر لازم» را برای مقابله با حملات آمریکایی اتخاذ می‌کند منظورش این است که نه‌تن‌ها به مقابله با موشک‌های آمریکایی یا ساقط کردن جنگنده‌هایش اقدام می‌کند بلکه احتمال بمباران نیرو‌های آمریکایی مستقر در شمال سوریه وجود دارد. «عبدالباری عطوان» تحلیلگر برجسته جهان عرب در سرمقاله روزنامه فرامنطقه‌ای «رای‌الیوم» به تهدید‌های اخیر آمریکا مبنی بر حمله نظامی به مواضع دولتی سوریه به‌ویژه در دمشق پرداخته و موضع‌گیری‌های جدی دمشق و مسکو در این قضیه را نشانی از احتمال رویارویی نظامی روسیه با آمریکا در سوریه عنوان کرده است. عطوان نوشت: پیگیری اظهارات اخیر بشار اسد رئیس جمهور سوریه و هشدار‌های روز افزون روسیه مبنی بر احتمال اینکه آمریکا ادعای استفاده نیرو‌های ارتش سوریه از سلاح شیمایی در غوطه شرقی را دستاویز حمله به این کشور قرار دهد، به این نتیجه ختم می‌شود که تحول نظامی خطرناکی در بحران سوریه در راه است و فقط چند روز و یا چند هفته به آن باقی مانده است. تاکید بشار اسد بر مقابله با سناریو‌های غرب علیه سوریه در این میان بشار اسد تاکید کرد با سناریو‌های غرب مبنی بر حمله به سوریه مقابله خواهد کرد و تا زمانی که یک تروریسم در سوریه مانده باشد که تقدس خاک این کشور را آلوده کند، جنگ با تروریسم ادامه خواهد یافت. هشدار مسکو نسبت به تهدید جان مشاورانش در سوریه اما سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه خشم و نگرانی خود را از تهدید‌های روز افزون آمریکا در مورد حمله نظامی علیه سوریه ابراز داشته و تاکید کرد چنانچه آمریکا علیه دولت سوریه و مواضع آن اقدام کند، کشورش وارد عمل خواهد شد، زیرا اقدامات جنایتکارانه می‌تواند زندگی مشاوران روس که در دمشق و وزارت دفاع روسیه را در معرض خطر قرار دهد. نتیجه‌ای که می‌توان از اظهارات لاوروف گرفت، اینکه برنامه حملات آمریکایی شامل هدف قرار دادن دمشق، وزارت دفاع و سایر نهاد‌های نظامی سوریه از جمله مقر فرماندهی ارتش خواهد بود که مشاوران نظامی روس در کنار همتایان سوری خود در آنجا مستقر هستند. پیام‌های هشدار آمیز بی سابقه روسیه این نخستین بار از زمان آغاز بحران در سوریه پیش از هفت سال است که رهبری روسیه به این اهداف در سوریه اشاره می‌کند و چنین پیام‌های هشدار آمیزی ارسال می‌کند. از سوی دیگر روسیه از دو هفته پیش نگرانی بسیار زیاد خود را از اطلاعات مبنی بر احتمال اقدامات تحریک آمیز گروه‌های مخالف مسلح ابراز داشت از جمله اینکه چه بسا این گروه‌ها با وجود متوسل شدن به استفاده از سلاح شیمایی نظام حاکم سوریه را به استفاده از آن متهم کنند تا به این ترتیب هرگونه حمله آمریکا علیه سوریه توجیه پذیر باشد. نکته قابل توجه اینکه رئیس ستاد ارتش روسیه با اعلام کشف یک کارخانه ساخت سلاح شیمایی در شهرک افتریس این دیدگاه را قوت بخشید. ین شهرک در غوطه شرقی قرار دارد و چند روز پیش از کنترل مخالفان سوریه خارج شد. در این میان روسیه اطلاعات تایید شده‌ای در اختیار دارد منبی براینکه چه بسا واشنگتن تمام خط قرمز‌ها را نقض کرده و به حملات هوایی علیه سوریه اقدام کند؛ حملاتی که بر خلاف حمله به فرودگاه الشعیرات در نزدیکی حمص نمایشی نیست بلکه شاید موجب کشته شدن تعداد زیادی از مشاوران نظامی روس شود، از همین رو پاسخ روسیه به این حملات حتمی خواهد بود. هشدار پوتین به آمریکا در مورد تعرض به سوریه و کره شمالی در این میان ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه دو هفته پیش در سخنرانی سالانه خود تاکید کرد، روسیه نه تنها به هرگونه تجاوز هسته‌ای علیه خود بلکه علیه متحدانش نیز پاسخ خواهد داد. این اظهارات به مثابه پیام هشدار آمیز روشنی به آمریکا است مبنی بر اینکه روسیه موشک‌های پیشرفته‌ای در اختیار دارد که امکان رصد و هدف قرار دادن آن دشوار است. با این توضیحات درک این نکته سخت نیست که منظور پوتین از متحدان، سوریه و کره شمالی و حمایت از آنان در برابر هرگونه اقدام تجاوزکارانه آمریکا است. آیا ترامپ دست به اقدام حماقت آمیز می‌زند؟ با اینهمه بعید نیست ترامپ مرتکب چنین حماقتی شود، زیرا او به ماجراجویی معروف است و برکناری رکس تیلرسون وزیر خارجه و روی کارآوردن مایک پمپئو یک راستگرای افراطی و نژادپرست این دیدگاه را تقویت می‌کند که وی "وزارت جنگ" و وزیرانی را که حامی ماجراجویی او در لغو توافق هسته‌ای و کوبیدن طبل جنگ علیه آن و روسیه هستند، محور توجه قرار داده است. در این میان مشاور سازمان ملل در مسائل سوریه دو روز پیش در اظهاراتی بی سابقه طولانی شدن جنگ در سوریه و درگیری‌های شدید در این کشور در آستانه هشتمین سال بحران در آن را پیش بینی کرد، در نتیجه باید گفت: شخصی در جایگاه و پست او چنین اظهاراتی را بدون استناد به اطلاعات مربوط به نقشه آماده آمریکا در این خصوص به زبان نمی‌آورد. احتمال حمله روسیه به مواضع آمریکایی در شمال سوریه از سوی دیگر تاکید روسیه بر اتخاذ "تدابیر لازم" به منظور مقابله با هرگونه تجاوز آمریکا در درجه نخست به این معنی است که چه بسا واکنش مسکو فقط به مقابله با موشک‌های آمریکا و سرنگونی آن محدود نمی‌شود بلکه چه بسا در صورتی که مشاوران نظامی روس قربانی حملات آمریکا به دمشق و پایگاه‌های نظامی آن شوند، مسکو نیز مواضع استقرار نیرو‌های آمریکایی به ویژه در شمال شرق سوریه را هدف قرار خواهد داد. ترامپ در راهبرد‌های خود تجدید نظر نمی‌کند به هر حال جنگ در سوریه همزمان با ورود به هشتمین سال، بار دیگر به یک موضوع اصلی تحولات جهانی تبدیل شده است و روشن است که دستاورد‌های ائتلاف روسیه- سوریه- ایران در خاک سوریه که به ضرر آمریکا تمام شد، در معرض خطر قرار گرفته است، زیرا ترامپ بر طبل جنگ می‌کوبد و شکست و بازنگری در راهبرد‌های کشورش در قبال سوریه را قبول نمی‌کند. به این ترتیب اوضاع سوریه به سمت تحولات خطرناکی پیش می‌رود و کشمکش و جنگ اراده بین پوتین از یک طرف و ترامپ و متحدانش از طرف دیگر آغاز شده است.